Pisco na de aardbeving: een vergeten rampgebied

‘Het was een nachtmerrie’, vertelt Paul, een 28-jarige inwoner uit Pisco-Playa. ‘De schok leek een eeuwigheid te duren. Toen die na vier minuten uiteindelijk voorbij was, was er één en al hysterie. Mensen huilden en schreeuwden de hele nacht vanonder het puin. Hulp bieden was bijna onmogelijk, omdat men eenvoudigweg niet wist waar men hulp moest bieden…’
Paul zucht. De blik in zijn ogen verraadt dat hij zelf de gevolgen van deze ramp helemaal nog niet heeft verwerkt. ‘Elke ochtend wanneer ik mijn huis, dat gespaard is gebleven, verlaat, word ik herinnerd aan die ene vier minuten. Elke ochtend moet ik de tranen zien van de vrouw op de hoek van de straat, die haar 12-jarige dochter verloor tijdens de aardbeving.
Elke ochtend zie ik het puin op de straat, het puin van huizen van vrienden, familie, kennissen, stadsgenoten. Elke ochtend word ik herinnerd aan een goede kennis, gelukkig getrouwd en twee lieve kinderen, die jarenlang zwaar gewerkt had ten gunste van zijn familie, en die net zijn levensdroom had gerealiseerd: een huis met twee verdiepingen. De aardbeving ontnam hem alles: zijn vrouw en zijn twee kinderen lieten het leven, zijn huis stortte in…’

Inadequate huisvesting

Enkele maanden later. In San Clemente, een gehucht dat toebehoort aan Pisco, spelen enkele kinderen tussen het puin. Langzamerhand komt dit gehucht terug tot leven. Het merendeel van de huizen is verwoest. De bewoners van de verwoeste huizen wonen in een inderhaast opgezet vluchtelingenkamp, dat bestaat uit tenten geleverd door de Peruaanse overheid.
‘Dit is zowat de enige hulp die de Peruaanse overheid ons in deze drie maand heeft verstrekt’, weet Señora Blanca, ‘Presidente’ van San Clemente, mij te vertellen. ‘Tenten die er trouwens pas gekomen zijn drie dagen na de aardbeving. Meer hulp vanuit de overheid hebben wij intussen nauwelijks gezien. Er is geen hulp bij de opkuis, noch krijgen we gereedschap om de opkuis zelf te starten. Het enige wat wij soms zien, zijn bulldozers die opeengehoopt puin van de banen komen scheppen, ondermeer om het verkeer vrije doorgang te kunnen verlenen.’
Is ondertussen een duurzame oplossing voor huisvesting al in zicht? ‘De overheid heeft ons de opdracht gegeven onze woongrond vrij te maken van alle puin, zodat ze kunnen starten met het plaatsen van voorlopige woningen: hutten van vijf op zes meter. De meeste huizen werden echter bewoond door twee, soms zelfs drie families. De tijdelijke hutten bieden slechts onderdak aan hoogstens één familie. Andere families worden gedwongen in het tentenkamp te blijven en moeten hopen op hulp vanuit NGO’s en privé-organisaties.’
Volgens Señora Blanca heeft de hulpverlening ook een politiek staartje. ‘Politici hebben er immers weinig politieke baat bij ons hulp te verlenen. San Clemente is immers een arme buurt in Pisco, met weinig politieke invloed.’ En wat dan na de tijdelijke hutten? ‘De overheid verbiedt ons onze huizen terug op te bouwen met ADOBE-stenen. Ze wil dat we huizen bouwen die resistent zijn tegen zware aardbevingen. Vanzelfsprekend zijn deze veel duurder. Inwoners die niet beschikken over een spaarrekening krijgen van de overheid per huis 16.700 Peruaanse soles (ca. 4.200 euro). Zij die over een eigen spaarrekening beschikken, hoe groot deze ook is, krijgen 6.000 soles (ca. 1500 euro).
De totale kostprijs voor de bouw van een nieuw huis wordt echter geschat op meer dan 40.000 soles (ca. 10.000 euro).’ Señora Blanca stopt me een foldertje toe van de banco de materiales. ‘Deze bank biedt ons aan het overige geld te lenen. De terugbetaling zou moeten gebeuren over een termijn van 30 jaar, met een jaarlijkse rentevoet van 8%. Maandelijks zou dit neerkomen op 120 soles.’ Zo zullen mensen binnen 30 jaar nog de naschokken voelen van de aardbeving…

…weinig mogelijkheden tot educatie

Ook op het gebied van educatie bestaan er veel problemen in San Clemente. Tijdens de aardbeving stortte het plaatselijke schooltje in, waardoor schoolgaan momenteel onmogelijk is. UNICEF heeft een tijdelijke speeltent opgezet in het tentenkamp waar kinderen tijdens weekdagen overdag kunnen spelen. Zij worden opgevangen door plaatselijke vrijwilligers en vrijwilligers gestuurd door de organisatie ‘Hands On Desaster Response’, een NGO uit de V.S. gespecialiseerd in hulpverlening aan gebieden die getroffen zijn door een natuurramp . In de namiddag krijgen de kinderen ook bezoek van een professionele leerkracht, gestuurd vanuit de overheid.

…gebrekkige gezondheidszorg

Ook medisch toezicht is onvoldoende ontwikkeld. Een doktersbezoek is niet gratis: een consultatie kost 3 Peruaanse soles, voor een spoedgeval betaalt men zelfs 5 soles. Voor de meerderheid van de bevolking is dit onbetaalbaar. In het gebied zijn wel Cubaanse dokters actief, die gratis kunnen geconsulteerd worden. Vele inwoners weten dit echter niet, of kunnen eenvoudigweg de verplaatsing naar de dokters niet betalen. Er bestaat een chronisch tekort aan basismedicijnen, die onontbeerlijk zijn in een onhygiënisch tentenkamp waar mensen gemakkelijk slachtoffer zijn van besmettingen en ziektes. Daarenboven bestaat er ook een probleem van ondervoeding, aangezien de aardbeving ook onder hun vee veel slachtoffers heeft gemaakt. Tenslotte kampen vele kinderen en volwassenen nog met trauma’s en psychologische gevolgen van de aardbeving. Psychologisch toezicht blijft echter volledig afwezig uit het rampgebied.

Corruptie alom?

Naast de onwil van de Peruaanse regering en het politieke staartje dat de hulpverlening krijgt, worden ook vragen gesteld bij een ander – helaas bijna alledaags – fenomeen: corruptie. Zo bood ondermeer Spanje na de aardbeving financiële hulp en expertise aan. De Peruaanse overheid aanvaardde de financiële hulp, maar weigerde echter de aangeboden expertise. Niemand weet waar het geld heen is gegaan. Ook grootscheepse inzamel- of benefietacties blijken zelden hun doel te bereiken. Zo waren er grote inzamelacties van kleren ten voordele van de slachtoffers in Pisco in andere Peruaanse steden. Deze kleren hebben echter zelden Pisco bereikt.

Tot slot

Wanneer de media enkel oog heeft voor de berichtgeving van die vier sensationele minuten, en voorbijgaat aan de ellende van de vele mensen die deze vier minuten met zich meebrengt, word je snel vergeten. Dit is zeker het geval wanneer je maar weinig politieke invloed kan uitoefenen, omdat politici toch niets te winnen hebben wanneer ze naar je zouden luisteren. De situatie in Pisco illustreert nog maar eens de onverschilligheid in onze maatschappij, onverschilligheid die niet enkel bestaat bij de Peruaanse regering, maar ook bij de Internationale Gemeenschap, andere instanties en grote lagen van de bevolking . Bij ons afscheid verwoordt Señora Blanca dit goed. Je mag gerust je artikel ‘de vergetenen van de maatschappij’  noemen, lacht ze me cynisch toe.