Frijol Solidario

Christelijke Socialistische en Solidaire bonen als antwoord op stijgende voedselprijzen

Managua, Nicaragua, 29 mei 2014

Frijoles. Rode bonen. Ze behoren in Nicaragua tot de basisingrediënten van de dagelijkse voeding. Op enkele maanden tijd is de prijs van rode bonen hier meer dan verdubbeld. De hevige regenval eind 2013 is maar een deel van de verklaring. Er wordt duidelijk gespeculeerd met de voorraden en de prijs.
De Sandinistische regering reageert met het programma ‘Frijol Solidario’. Brigades trekken van wijk naar wijk om er bonen te verkopen aan een lagere prijs dan in de markten. De arme inwoners van Managua zijn erg tevreden met het initiatief, maar zoals altijd is er ook kritiek en beschuldigen sommigen de regering zelfs van dubbelspel.

Nicaraguanen kopen hun bonen en andere producten per libra: 1 libra is ongeveer 0,45 kilogram. De afgelopen maanden is de prijs van de rode ‘frijol’ hier gestegen van 10 naar 22 Córdobas, en op sommige plaatsen zelfs 25 Córdobas: meer dan een verdubbeling van de prijs. 25 Córdobas is ongeveer 1 dollar. Een aanzienlijke prijs, als je weet dat sommige gezinnen hier een dagbudget hebben van slechts 1 à 2 dollar.

Het is allemaal een kwestie van vraag en aanbod, zo zegt de theorie. Maar er is vraag én er is aanbod. Doordat er in de landen van Midden-Amerika – een regio van boneneters – verschillende periodes zijn om de bonen te zaaien en te oogsten, kunnen tijdelijke tekorten in het ene land worden opgevangen met import uit het andere land.

Nicaragua is de grootste producent van rode bonen in deze regio. Één van de drie oogstperiodes is april: er is dus momenteel zeker geen tekort aan bonen. Wel is het zo dat rond Pasen jaarlijks de prijzen stijgen, omdat de mensen meer voedsel inkopen. Semana Santa is hier een hoogtijd, zeg maar het Kerstmis van Latijns-Amerika. Maar op school – in de les economie – leerde ik vroeger dat het spel van vraag en aanbod in de vrije markt leidt tot een eerlijke en evenwichtige prijs: als gevolg van die mooie onzichtbare zelfregulerende hand van de vrije markt…

Maar de prijs van de bonen bleef hier dus enkel stijgen. De oorzaak is de voedselspeculatie door grote en kleine (tussen-)handelaren. Zij houden delen van hun voorraden bonen achter de hand.

De Nicaraguaanse regering neemt nu maatregelen om de getroffen consumenten te steunen: via het programma ‘Frijol Solidario’ (solidaire bonen) kunnen bewoners van de hoofdstad – waar ongeveer de helft van de Nicaraguanen woont en waar de afhankelijkheid van de tussenhandelaren het grootst is – hun bonen kopen aan een vaste prijs van 16 Córdobas per libra.

Via dit programma kan de overheid de prijs nu controleren. De stijging van de prijs in de markt is hiermee ook gestopt en op sommige plaatsen worden er zelfs alweer bonen verkocht aan 19 Córdobas per libra. De regering van Daniel Ortega heeft aangekondigd haar Solidaire Bonen te blijven verkopen in de wijken totdat de prijs op de vrije markt weer naar een aanvaardbaar niveau is gedaald.

Sinds enkele weken trekken de mobiele verkopers dagelijks naar 14 wijken in de hoofdstad. Mooi gespreid over de stad: dagelijks 2 wijken per district. Iedereen mag er bonen komen kopen, ook mensen uit de aanpalende wijken. De regering wil de verkoop eenvoudig en toegankelijk houden.
De verkoop wordt per wijk aangekondigd door een geluidswagen en door leden van de Sandinistische wijkcomité’s die van deur tot deur gaan.
De bonen worden verkocht in zakken van 2 of 5 libras en elke klant mag maximaal 10 libras kopen. Vrouwen die thuis bonen koken (een tijdrovende klus) om ze vervolgens door te verkopen aan hun buren, mogen meer libras kopen. De regering ziet de verkoop van gekookte bonen namelijk als een dienstverlening naar de wijk.

De verkochte aantallen zijn aanzienlijk: ongeveer 30.000 libras per dag in de 14 verkoopspunten. In de eerste week werden al 161 wijken bediend en ongeveer 18.000 families bereikt.

De verkoop gebeurt 7 dagen op 7, want - zo zegt Alcides Altamirano, de coördinator van het programma – “El Gobierno Sandinista no descansa”: de Sandinistische regering rust nooit.

Volgens Alcides Altamirano heeft de regering in de magazijnen van ENABAS voldoende voorraad bonen om het solidariteitsprogramma een tijd vol te houden. ENABAS is een overheidsbedrijf dat los van het programma ‘Frijol Solidario’ al basisvoedingsmiddelen verkoopt aan solidaire prijzen in wijkwinkeltjes.

En dat is meteen één van de kritiekpunten van de tegenstanders, want die zijn er natuurlijk ook. Hoe kan het dat de overheid zulke grote voorraden achter de hand heeft? Zijn ze daarmee niet mede verantwoordelijk voor die prijsstijgingen van de laatste tijd?

De kwatongen - daar zijn ze weer - beweren zelfs dat de overheid bewust onder één hoedje speelt met de voedselspeculanten, om vervolgens de reddende engel te spelen en de bevolking een goedkopere rode boon aan te bieden voor 16 Córdobas per libra. Een prijs die volgens de critici helemaal niet zo solidair is, want 16 Córdobas is ruim boven de normale prijs van 10 of 12 Córdobas.

In de krant La Prensa schrijft Edmundo Jarquín van oppositiepartij MRS dat enkel mensen gelieerd aan de regering het zich kunnen permitteren om met de rode bonen te speculeren, zonder dat de controleurs van het ministerie van voedsel (MIFIC) hen lastig zouden vallen. 
“Waarom”, schrijft hij, “brengt de regering deze bonen niet gewoon op de reguliere markt, zodat de prijs kan dalen volgens de logica van vraag en aanbod?” En hij geeft direct zijn antwoord: “Omdat ze politieke propaganda wil voeren rond de basisbehoeften van de mensen” en “omdat ze de bonen liever verkoopt via haar eigen politieke organisaties in de wijken”. Daniel Ortega en zijn vrienden slaan hiermee volgens Jarquín politieke én reële munt uit de situatie.

“Zo kennen we de regering van Ortega”, schrijft hij. “Ze creëert eerst zelf het probleem, om daarna naar voren te komen als diegene die de situatie zal oplossen.”

Wat iedereen er ook van denkt, de stijgende prijs van de bonen is geen nieuw probleem: het deed zich ook al voor in 2010 en 2011. Toen reageerde de regering van Daniel Ortega door de export van rode bonen aan banden te leggen, zodat ze beschikbaar bleven voor de binnenlandse markt. Dat bleek echter niet voldoende om de prijs onder controle te krijgen. De president raadde de Nicaraguanen toen nog aan om erwten te eten in plaats van bonen. Hij gaf zelfs een kooktip: de erwten eerst goed koken en daarna aanbakken alsof het rode bonen zijn. 
In 2014 kiezen de Sandinisten dus voor een alternatieve aanpak: de Frijol Solidario.

De speculatie met de prijs van de bonen is ook geen specifiek Nicaraguaans probleem. In buurlanden als Guatemala en Honduras verdubbelde de prijs per libra eveneens op korte tijd. En daar zijn de Sandinisten niet aan de macht.

De Nicaraguanen die in de rij staan om hun 2, 5 of 10 libras Solidaire Bonen te kopen zijn in ieder geval zeer tevreden. Ze besparen geld dat ze aan andere zaken kunnen besteden. En bovendien zijn de bonen van goede kwaliteit.
Doña Pastora kocht haar zakjes hier in de wijk Larreynaga en wist mij nadien te vertellen dat ze heerlijk waren: “Se quedan sauvecitos!”, na het koken waren ze heerlijk zacht.
Veel mensen in de rij bedanken daarom persoonlijk hun president Daniel en diens echtgenote Rosario, “die tenminste een hart hebben voor de armen in dit land”.

Naast steun aan de consumenten, heeft de regering ook een programma voor de familiale landbouw: ongeveer 30.000 boeren kunnen in 2014-2015 financiële steun krijgen van 150 tot 170 dollar per manzana (0,70 ha) via CRISSOL, het programma voor de productie van basisvoedingsmiddelen onder het motto van de regering: Cristiano, Socialista y Solidaria. Deze steun maakt het voor de boeren weer iets aantrekkelijker om rode bonen op hun land te verbouwen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Eric Gijssen verblijft 10 maanden in Nicaragua. Hij schrijft over Nicaragua en over de erfenis van de revolutie van 35 jaar geleden.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.