'Kleinschalige landbouw heeft troeven tegen de Agro-industrie'

Wereldwijd verliezen miljoenen mensen hun werk en woonplaats door de bemoeienissen van de agro-industrie. De voorbeelden zijn legio en divers.  Gaande van diepvrieskip tot sojateelt, naar visserij-akkoorden en stuwdammen. ‘Ik stel me grote vragen bij het voedselproductiesysteem zoals het vandaag overal ter wereld aan de mensen opgedrongen wordt’, begint Johan. ‘Het zijn de boeren in noord en zuid die daartegen ingaan die de dupe zijn.’

Diareekip en vis met reukje

Vrije handel op westerse leest geschoeid, betekent nog geen eerlijke handel. Vaak wordt de landbouwproductie in arme landen geboycot door westerse overschotten die voor dumpingprijzen vooral op Afrikaanse markten terechtkomen. Een schrijnend voorbeeld hierbij zijn de zwaar gesubsidieerde Europese diepvrieskippen die aan minder dan de helft van de binnenlandse prijs verkocht worden in landen zoals Kameroen. Ze hebben een groot effect op de lokale boeren – die hun inkomen verliezen – en op de volksgezondheid. De Europese exportlanden hebben weliswaar exportlicenties – voorzien in de EPA’s, Economic Partnership Agreements – voor de kip, maar aangezien in Afrika weinig diepvriezers voor handen zijn, ontdooit de kip vaak voordat ze bij de consument aankomt. De gevolgen zijn diaree bij de consumenten en faillissementen bij de lokale producenten.

Nu de Europese zeeën leeggevist raken, zijn handelsakkoorden met Afrikaanse en Latijs-Amerikaanse ontwikkelingslanden dé oplossing om goedkoop de Europese viswinkels van “verse” waren te voorzien. De reuzeboten van de multinationals krijgen toegang tot de territoriale wateren van het land, maar ze vissen vaak te dicht bij de kust waardoor ze rechtstreeks concurreren met lokale vissers. ‘De vis wordt aan boord vaak al verwerkt en ingevroren, denk maar niet dat die vis voor de markt van de ontwikkelingslanden bestemd is, dit betekent een velies aan eiwitten in het dieet van de bevolking’, klaagt Jonas. ‘De westerse bedrijven maken gebruik van oneerlijke handelsakkoorden om nieuwe markten te creëren en de kosten te verlagen door bedrijven in het buitenland op te richten en privatiseringen te stimuleren.’ Vele mensen verliezen hun huizen door grootschalige landbouwprojecten in Azië en Latijns-Amerika. Palmolie- suikerriet- en sojaplantages, naast andere grootschalige projecten zoals stuwdammen, houden geen rekening met hun immense sociale en ecologische impact op de regio.

Slachtoffer

‘Het imago van de agro-industrie van overvloedige en steriele productiemethoden en betrouwbare voedselveiligheid staat in schril contrast met de sluipende toename van kankers, bacteriële infecties en allergieën die in rechtstreeks verband staan met voeding. De schaalvergroting lijkt zeer rendabel op het eerste zicht, maar er zijn talloze verborgen kosten op vlak van milieu, transport, energie en gezondheid die niet meegerekend worden. De laatste 20 jaar zijn allergieën en voedingsgerelateerde kankers met een vijfvoud toegenomen.’

Volgens Jonas heeft de familiale en gediversifieerde landbouw voordelen tegenover de grootschalige industriële landbouw: ‘Enerzijds zal de lagere productiviteit gecompenseerd worden in het zuiden door de grotere diversiteit en opbrengsten, en zal de hoge arbeidsintensiviteit werk bieden aan de zovele werklozen op de arme continenten.’ Ook in het noorden komt duurzame landbouw vernieuwend uit de hoek. ‘Op landbouwgrond kan een bomenrij tussen verschillende akkers wonderen doen. Het zorgt voor een verhoging van de biodiversiteit waardoor minder pesticiden moeten gebruikt worden en het gaat erosie tegen. Tenslotte kan een snelgroeiende boomsoort een extraopbrengst betekenen voor de steeds kleiner wordende groep westerse landbouwers.’

Oplossingen

Bij westerse consumenten groeit het besef van noodzakelijke duurzaamheid en eerlijkheid in landbouw en voedingsproductie. Jonas vindt dat iedereen eerst en vooral zelf een verschil kan uitmaken in de inperking van grootschalige industriële landbouw: ‘Probeer zelf zo veel mogelijk seizoensgebonden biogewassen te kopen van kleine en onafhankelijke boeren.’ Daarnaast heeft de politiek een groot aandeel in de verbetering van de huidige globale voedselsysteem. ‘We moeten eisen van de overheid dat de mensenrechten gerespecteerd worden bij vrijhandels- en investeringsakkoorden en dat de activiteiten van multinationals gecontroleerd worden. Daarnaast moet elk land het recht hebben op voedselsoevereiniteit en moet de regionale landbouwconcurrentie (zelfvoorziening in EU, West-Afrika…) nieuw leven ingeblazen worden.’

‘We zitten allemaal in hetzelfde schuitje, iedereen is op zijn manier afhankelijk van het wereldvoedselsysteem. De vaak negatieve impact raakt vooral de armen die hun toevlucht in betere oorden opzoeken. Het speelt in het voordeel van de totale wereldbevolking dat de landbouw- en industriebeslissingen die op G8-niveau genomen worden op een transparantere manier verlopen.’

Met dank aan Dissent! dat Vlaamse jongeren tijdens hun infotour de kans aanreikte zich te verrijken in globale G8-problematieken.