'Zekerheid in onduidelijkheid'

Elke Vandermeerschen is al vier jaar actief als hulpverlener en actievoerder voor mensen zonder papieren. Ze richtte een voetbalploeg op met een groep gemotiveerde jongeren zonder papieren. Ze onderbrak onlangs haar studies om vervolgens meer te kunnen werken rond de regularisatie van sans papiers.

Stapsgewijze illegalisering

Volgens Elke wordt migratie geïllegaliseerd door een Europeanisering van het migratiebeleid, dat nog steeds afhangt van nationale agenda’s. ‘De illegalisering verloopt volgens drie complementaire stappen. De eerste fase gebeurt in het taalgebruik. De publieke opinie wordt van bovenaf bespeeld en er wordt een beeld gevormd van dreiging. De tsunami van vluchtelingen, de mensenhandel, het terrorisme worden allemaal naast elkaar gebruikt waardoor de mensen een onveiligheidsgevoel krijgen. De media neemt dit discours van de politieke wereld over waardoor het geheel evolueert naar een crisissituatie. De vluchteling is de oorzaak, de brave burger is het slachtoffer en de oplossing is een krachtig beleid.’

‘Dit beleid moet institutioneel verankerd worden wat ons bij de tweede stap brengt. Enerzijds gaat de vorming van een gemeenschappelijk Europees beleid zeer traag, terwijl anderzijds toch verregaande maatregelen genomen worden. Er is nog steeds geen eenvormig Europees asielbeleid, de beslissing ligt uiteindelijk in nationale handen, wat vaak een repressief beleid tot gevolg heeft. Binnen Europa geniet men van veiligheid en vrijheid, maar de buitengrenzen worden sterk afgeschermd. Er bestaat een grote discrepantie tussen de mens- en burgerrechten.’

‘De laatste stap wordt door de overheid gezet. Enerzijds omvat het alle technologieën om legale vormen van migratie onmogelijk te maken. Bijvoorbeeld gemengde huwelijken zijn bij voorbaat verdacht en relaties komen onder immense druk te staan door de onderzoeken en grote hoeveelheid bewijzen die aangegeven moeten worden. Anderzijds worden immigranten in verschillende categorieën geplaatst, waardoor ze als het ware gedehumaniseerd worden.’

Mankementen

‘De asielprocedure is hervormd maar vertoont tal van mankementen’, zegt Elke. Lukraak somt ze een aantal nadelen op. ‘Na protest over de aanwezigheid van Dienst Vreemdelingenzaken bij ticketcontroles op het openbaar vervoer werd beslist dat DVZ niet langer op het perron aanwezig mocht zijn. Maar dezelfde praktijken blijven vandaag nog steeds voorkomen. De stad van Antwerpen is niet van iedereen vele mensen vallen “buiten categorie”. Veel machtsvertoon bij controles en controversiële huis-aan-huis acties hebben vele migranten naar andere steden, zoals Brussel gedreven. De conclusie voor Antwerpen is dat een repressief beleid werkt, terwijl het “probleem” naar een eindje verderop is verplaatst.’

‘Onlangs werd een nieuw statuut voor subsidiaire bescherming in het leven geroepen. Ook hier moeten duidelijke criteria in opgenomen worden. Nu kunnen hier enkel uitzonderlijk – vb. bij conflictgebieden - mensen beroep op doen. Het is een soort gedoogbeleid, de mensen mogen in België blijven maar krijgen geen papieren. Daardoor kunnen ze hier niet officieel werken en belanden ze gemakkelijk in criminele en onveilige milieus.’ 

De betoging maakte zondag nog maar eens duidelijk dat er nood is aan duidelijkheid. De ondoorzichtige asielprocedure zou veel beter begrepen en aanvaard worden als er objectieve criteria aan gekoppeld zouden worden. Als vrijheid, rechtszekerheid en veiligheid schaarse goederen zijn voor immigranten, kan meer duidelijkheid in de asielprocedure een groot verschil maken in hun onzeker bestaan.