Startblokken en mengelmaren

Op welk feest gaan er meest mensen naar de kerk? Het kan verwondering wekken, maar hier zou het wel eens Driekoningen kunnen zijn. Dan is hetverzameling geblazen, rond het altaar, voor honderden kribbekes met vaak meerdere kindekes van alle kleur en grootte. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat Driekoningen van oudsher een  vooraanstaand Spaans feest is. Ook hier is het trouwens een kinderfeest. Maar het is ook de periode waarin er nieuwe gezagdragers (jilaqata en mallku) van de inheemse gemeenschappen (ayllu) “gekroond” worden, aangekleed met een poncho, een lasso en/of zweep rond de nek, een broodkroon op de hoed en een staf (de “Papa Santa Roma”) in de hand. De historisch gegroeide religieuze beleving van het volk heeft zo haar eigen hoogtepunten en betekenissen.
                              
Intussen staat Evo Morales, een Aymara uit Orinoca, een dorpje van ons departement Oruro, sinds twee jaar als president aan het hoofd van de Boliviaans regering. De aan gang zijnde dialoog met de lokale besturen (prefecten) verloopt stroef. Met vallen en opstaan, ebbe en vloed, afbreken en herplakken, zoekt men een oplossing voor de hangende kwesties: de goedkeuring van de nieuwe grondwet, de decentralisatie van de macht en de verdeling van de gasinkomsten. De oppositie - of m.a.w. de belangenverdediging van de tot voor kort dominante machtgroepen - heeft zich van de traditionele partijen naar de bestuurorganen van de regionen verplaatst.
 
Maar nu eerst Carnaval vieren!! Vandaag, in het centrum van de stad, roffelden en bliezen, tegelijk, 6000 muzikanten. Onze Vlaamse dorpsfanfares - met in een ver verleden eenzelfde oorsprong - verdwijnen erbij is het niet. Maar waar komen de Andes-melodiën vandaan? Uit de natuur: het klateren van het rivierwater, het pletsen van de regen en het knetteren van de hagel, het roffelen van de donder en het gieren van de wind, het gezang van de vogels en het kwaken, loeien en trappelen van de dieren, het ritselen van de blaren en het ruisen van het riet. Men gaat slapen in volle natuur om de klanken en ritmes op te nemen. Deze week zijn een paar mensen van CEPA (Centrum voor Ecologie en Andesvolkeren) met de culturele groepering “Illawara” naar hun dorp Escara getrokken om er een nachtelijk ritueel te voltrekken voor de “sirenas” (sirenen, meerminnen), die geacht worden de muziek over te brengen. Er werd een lama geofferd, en een haan (“que canta”, die kraait).
 
Intussen trokken de mensen van CORIDUP (de “coordinadora” ter verdediging van rivieren en meren), samen met Emilio, Angela en Silvana van CEPA, naar Poopó en Antequera, met mensen van het Ministerie voor Milieu, voor een inspectie betreffende vervuiling door mijnexplotaties. Ze hielden ook in Oruro een algemene vergadering van vertegenwoordigers van de rurale gemeenschappen. De meer dan 200 aanwezigen klaagden erover dat de overeenkomsten niet worden nageleefd. Ze geven de regering en de bedrijven daartoe een maand tijd, zoniet zal men tot mobilisaties overgaan: optochten en wegversperringen.
 
En vorige dinsdag kwamen, zoals elk jaar, twintig gezagsdragers van het dorp Choquecota op bezoek in CEPA: de jilaqatas (steeds man en vrouw), de gemeenteraadsleden (allemaal vrouwen in dat dorp), de directeur van de school,…. Het voorbije jaar werd in herinnering gebracht en meteen werden er plannen gemaakt voor verdere samenwerking in 2008. Men wil vooral aanplantingen, vormingscursussen en een gelegenheid om hun biodiversiteit te laten kennen (naar aanleiding van het Internationale Jaar van de Aardappel). Germán van CEPA ontving de bezoekers, maar volgend jaar…zal hij zelf op bezoek komen. Hij, samen met zijn vrouw, zullen dan immers aan de beurt zijn om, gedurende een vol jaar, als jiliqata en mama t’alla, aan het hoofd te staan van hun ayllu. Als ouders en herders van hun gemeenschap, zullen zij dan de rituele, culturele en sociale verantwoordelijkheid dragen voor het welzijn van hun “kinderen”.            
 
Als de nieuwe grondwet er door komt, dan zullen niet drie, maar vier “machten” in Bolivia de plak zwaaien: de wetgevende, juridische, uitvoerende en nu ook de verkiezingsmacht. Vorige donderdag werd ik door het Kieshof uitgenodigd om de opening van hun werkjaar bij de wonen en er meteen een medaille in ontvangst te nemen “voor diensten aan de democratie en de burgerrechten”. Ik verwachtte eigenlijk een soort historische erkenning van toen we, nu meer dan 25 jaar geleden, tegen militaire dictaturen in, opkwamen voor leiders en bewegingen die democratie eisten. Maar nee, het ging wel degelijk om het werk van CEPA: om de democratische verdediging van de biodiversiteit en de natuurlijke hulpbronnen van het departement Oruro. De milieubeweging wint aan erkenning en waardering.
 
Ik ben zopas terug van Chuzekery, waar ik, zoals elke zaterdagmiddag, de oogst aan ecologische groenten ging ophalen. Een groot deel daarvan verkochten Don Angel en Isabel reeds onderweg, aan de Spaanse Brug.