Guatemala, vanaf nu: ‘Nultolerantie!’

Tussen het tromgeroffel door interview ik enkele mensen voor de Nederlandse nieuwssite OneWorld.

Zoals de twee oude heren Josue en Fernando, beiden tachtigers, die hier vandaag zijn om gerechtigheid te eisen. Zij kunnen het weten. Zij hebben een groot deel van de geschiedenis van Guatemala meegemaakt.

In de jaren twintig zijn ze geboren. Zij hebben de militaire dictators zien komen en gaan. Meer dan een derde van hun leven speelde zich af tijdens de burgeroorlog van 1960 tot 1996. Zij hebben de vredesakkoorden weten ondertekend worden. Zij hebben gezien hoe de akkoorden geschonden werden. Hoe er vervolgens weer militairen elkaar afwisselden.

Ze weten hoe door en door corrupt het politieke systeem is. Ze kennen de armoede en de honger die hun volk geleden heeft en waaronder het nog steeds lijdt. Ze kennen het geweld. Hebben mensen uit hun omgeving zien verdwijnen. Nooit meer teruggekeerd. De namen van de vermoorde kennissen zijn nauwelijks bij te houden.

Ze hebben geleefd in het Guatemala van voor de verandering. Ze hebben geloofd in een betere toekomst. En nu staan ze hier. Omdat er niets veranderd is. Omdat er niets veranderen zal als er geen rechtvaardigheid geëist wordt. Als de mensen niet op straat komen om paal en perk te stellen aan het regime. Aan het systeem.

Ze houden hun spanddoeken hoog. Stappen trots mee in de optocht. Ze hebben een kracht en gedrevenheid die hun leeftijd doet verbleken. Ze zijn strijdvaardig en gemotiveerd. Basta!

Het volk als watchdog

Telkens wanneer de bende een belangrijk politiek gebouw passeert, wordt er in een razendsnel tempo een pamflet op de grond gekleefd. Een pamflet om gerechtigheid te eisen en de militaire wandaden aan te klagen. Politietroepen verzamelen zich. Ze worden onrustig en krijgen versterking.

De route gaat verder naar zone 1 waar het presidentiële paleis is. Jimmy Morales bevindt zich dan nog in het Teatro Nacional om alle plechtigheden te voltrekken. Live te volgen op de radio, de hele dag lang. De spandoeken worden opgesteld en een slinger van vlaggetjes met vermiste personen siert (of ontsiert) het plein. Jong en oud lopen dooreen, dansen, dragen pamfletten en zijn verenigd in broederschap en vriendschap. Samenkomen. Samen strijden. De pacifistische strijd moet een einde stellen.

Het volk is vanaf nu de watchdog van het systeem. En oh wee als hun eisen geschonden worden. Bijten zullen ze niet, maar net zo luid blaffen totdat hun eisen worden ingewilligd wel, zo is het Potto Molina Perez alleszins toch vergaan. En het werkt.

Een onbereikbare droom

Dan zie ik een kleine jongen verdwaasd op de massa afstappen. Hij kan hoogstens 8 jaar zijn. Zijn kleren vuil en gescheurd. In zijn hand draagt hij een klein zwart koffertje. Een vuile lederen lap in zijn andere hand. Net zoals de oude heren op het plein poetst hij schoenen om aan de kost te komen.

Ik volg zijn blik. Voor hem staan een tiental mensen in een cirkel. Ze dansen, slaan de trom, zingen strijdliederen en maken plezier. Onder hen een klein jongetje. Hij heeft dezelfde leeftijd als het schoenpoetsertje. Ik probeer de jongen zijn gedachtegang te achterhalen. Hoe anders zijn leven had geweest als hij in een ander milieu was geboren. Twee jongens van dezelfde leeftijd, maar wiens levensstijl zo mogelijk niet verder uiteen kan liggen. Educatie en welvaart creëren vrije tijd, plezier en vermaak. Een gebrek aan educatie en armoede dwingen de andere jongen om al zijn tijd al werkend door te brengen. Hier staat hij even te dromen. Zou hij dromen van een ander leven. Zou hij net zoals de andere jongen de trom willen slaan, dansen en zingen met zijn ouders en vrienden. Zou hij heel even zijn schoenenbankje willen inruilen voor de blinkende fiets van de jongen. Wat zou hij denken.

Plots schrikt hij op. Beseft hij dat hij net iets te lang stond te staren en vertrekt weer. Zijn schoenenkoffertje in de ene hand, de lederen vod in de andere.