El Salvador: crisis in de ARENA partij

Op de eerste plaats, denk ik, is de crisis te verklaren door het feit dat de partij geen echte leiders meer heeft. Toen de oprichter, ex majoor Roberto D’Aubuisson (ook oprichter van de doodseskaders en door de Waarheidscommissie aangeduid als de intellectuele moordenaar van Bisschop Romero) stierf, was de indruk dat de partij geen nood had aan sterke leiders: de vervangers van de ex majoor bleken geen motief voor zorg te zijn. De generatie van “oude” leden van de partij werd snel opgevolgd door een jongere generatie (met als bekenden Gerardo Suvillaga, René Figueroa –minister voor Justitie en Veiligheid tijdens de laatste ARENA regering en Walter Araujo – voorzitter van het Kiestribunaal tijdens de laatste ARENA regering).
Maar toen het moment kwam dat de “ouden” inderdaad vervangen moesten worden, kwamen de problemen: de vervangers, Francisco Flores en Antonio Saca (de laatste 2 presidenten van ARENA en van het land), samen met de 3 hierboven genoemden, bleken toch ver af te staan van het niveau dat de partij nodig had. Erger nog: er was niemand binnen de partij die de situatie kon redden, tenzij misschien de mede oprichters van de partij, maar die waren al opgebrand. In ieder geval hebben die ouderen geen moed en kracht meer op nu opnieuw te beginnen, dit keer als oppositie partij.
De tweede factor die ARENA nu parten speelt is hun anticommunisme. Die ideologie heeft het een lange tijd waar kunnen maken en is de ideologie waarop ARENA gebouwd is. Een echte patriot was bereid tot het uiterste te gaan in deze ideologische strijd. En dat was een sterk punt voor ARENA.
 
Dit anticomminisme, gepaard aan een banaal nationalisme, was de spil van de ideologische strijd. Daaromheen werd de interne eenheid van de parij gevormd. Het anticomminisme bekoorde ook bepaalde sectoren van de maatschappij: de tweeling –anticomminisme en nationalisme- hand in hand, waren uitnodigend voor velen.
Maar, vandaag de dag heeft het anticommunisme haar aantrekkingskracht verloren. Daarmee mobiliseer je geen massa’s meer. ARENA is niet bekwaam om nieuwe ideologische erkenningspunten aan te brengen.
Wel hebben ze geprobeerd om die referentie punten te vervangen door slogans vanuit de privé ondernemers en tegen de sterkste oppositie partij, maar dit diende alleen om de corruptie van hun eigen leiders te verdoezelen.
Op de derde plaats staat de factor: institutionele zwakte. Het lijkt een contradictie want de partij heeft zich jaren getoond als een granieten blok. De zwakte van de partij, die pas nu tot uiting komt is dat de partij altijd een “patrimonium” partij is geweest. Wat de partij bepaald heeft is het kapitaal. De partij functioneert niet volgens regels of normen, maar volgens de grillen van de kapitaal krachtigen. Dat verklaart meteen hoe het mogelijk is dat vele partij leiders misbruik gemaakt hebben en zich illegaal, ten koste van de partij dan, verrijkt hebben.
Niet voor niet dus wordt ex-president SACA, door zijn eigen ARENA partij beschuligd van corruptie van meer dan 260 miljoen dollars. De machtsstrijd binnen de partij is volop aan de gang.
Een partij met stevige scheuren in de structuur, zonder leiders en zonder een duidelijke ideologie, heeft weinig toekomst. De kiezers geven vandaag slechts 15% van hun stemmen aan dergelijke partij.