El Salvador: Op bezoek in de gevangenis

Padre Toño heeft zijn contacten. Tientallen telefoontjes en 9 dagen nadat hij gestart was met de aanvraag om de gevangenis van Ciudad Barrios te mogen bezoeken, kreeg hij de dag vóór het geplande bezoek eindelijk groen licht én de nodige papieren.

We begonnen dus om 6 uur ’s morgens aan de drie uur durende rit van San Salvador naar Ciudad Barrios, waar we Christian wilden bezoeken. Padre Toño, Marc en Thomas van Lokaalmondiaal in Nederland, Estela, de moeder van Christian en ikzelf daverden over de soms erg hobbelige weg naar de gevangenis.

Christian is veroordeeld tot 18 jaar gevangenisstraf voor een moord die hij, als we zijn moeder en Padre Toño mogen geloven, nooit gepleegd heeft. Hij zit nu negen maanden gevangen en zijn moeder heeft hem nog nooit kunnen bezoeken. Christian is immers geboren in de VS. Toen zijn vader, een man uit Nicaragua die uit de VS gezet is wegens criminele activiteiten, de geboorte van Christian ging melden, kreeg die alleen de familienaam van zijn vader mee. Er is dus officiëel geen verband tussen zijn moeder en de jongen zelf (Christian is 19). De moeder kan alleen zeggen aan de gevangenisbewakers dat ze de moeder van Christian is, maar ze kan het niet bewijzen. Dus mocht ze nooit haar zoon bezoeken. Nu, samen met Padre Toño, is dat dus wel gelukt en zo geregeld dat ze de volgende bezoekersdagen geen probleem meer zal hebben om de gevangenis binnen te komen. Ik zag Estela onlangs terug en inderdaad, ze is later alleen op bezoek gegaan en zonder problemen mocht ze haar zoon bezoeken.

Toen we dankzij de papieren van de grote baas van het gevangeniswezen met de auto het binnenplein van de gevangenis op mochten rijden, moesten we allemaal uitstappen. Eerst werd de hele auto grondig aan een inspectie onderworpen door militairen met een bivakmuts op (arme jongens: de hele dag zo’n verschrikkelijk warme muts op die je hele hoofd bedekt en alleen je ogen laat zien en dat bij een temperatuur van 33 °C), daarna kregen ook wij één voor één aan een fouilleringsbeurt. Alle moeders die langs komen of de vriendinnen voor een “intiem bezoek” worden aan een volledig onderzoek onderworpen, het eten en andere spullen die ze meebrengen worden stuk voor stuk aan alle kanten bekeken of opengemaakt, want er zouden ongewenste of verboden dingen kunnen tussen zitten.

Uiteindelijk, na ongeveer 20 minuten controle kwamen we bij Christian. Een ontroerende ontmoeting met zijn moeder die hij negen maanden niet gezien had. Wel had hij haar de avond tevoren gebeld vanuit de gevangenis waar zogezegd een blokkeringssysteem voor gsm gesprekken is aangelegd en waar het verboden is een gsm te hebben. Zo zie je maar…

Volgens Padre Toño, moeder Estela en Christian zelf is hij ten onrechte veroordeeld. Op de dag van de moord zat hij rustig in het huis van zijn vriedin, toen hij hoorde schieten en iemand langs het huis hoorde weglopen. De politie was snel ter plaatse, wat eerder uitzonderlijk is, maar gezien de wijk waarin Christian en zijn familie wonen is dat normaal, omdat die erg gevaarlijk is en dus dagelijks bewaakt wordt door de politie en het leger. De politie had de moordenaar gevolgd tot aan het huis waar Christian zat en toen hebben ze hem maar opgepakt terwijl de echte moordenaar er tussenuit was geknepen. Ondanks getuigenissen en gebrek aan bewijzen is hij toch veroordeeld. Reden: hij heeft een tattoo van de MS 13 op zijn rug.

Christian is zo één van de amper 3% “opgeloste” moorden in het land…

Interessant detail. In de gevangenis van Ciudad Barrios is er formeel plaats voor 800 gevangenen. De dag van ons bezoek zaten er 2400 gevangenen, drie keer de capaciteit van de gebouwen. Alle gevangenen zijn lid van de MS 13 en het is de bende die het leven in de gevangenis regelt. Tijdens het lange gesprek van de moeder en van Padre Toño met Christian, zat de bendeleider op een kleine afstand de hele zaak mee te volgen en te controleren. Wij hadden met hem een lang gesprek en hij vertelde wat de bende allemaal doet voor haar leden in de gevangenis: de gevangenen maken meubels, schilderen kunstwerken, openen straks een schoenmakerij. Dit alles onder controle van de bende. “Het gaat echt goed in de gevangenis”, weet de leider ons te vertellen, “wat meer matrassen hebben we wel nodig, want vele jongens slapen op de grond”. Steun van de Padre is natuurlijk altijd welkom. Daarmee kunnen ze nieuwe arbeidsplaatsen creëren. Later vertelt moeder Estela ons dat het echt niet goed gaat in de gevangenis. Enkele maanden geleden waren er grote onlusten onder de gevangenen die verschillende zwaargewonden tot gevolg hadden.

Een paar weken later ontmoette ik Darling, de zus van Christian. Zij heeft haar broer nog nooit bezocht. Geen tijd heeft ze, omdat haar man ook tot 7 jaar wegens moord is veroordeeld. Slechts zeven jaar omdat hij minderjarig was op het moment van zijn veroordeling. De jongen heeft wel bekend dat hij de moord gepleegd heeft. “Maar hij heeft nu berouw”, zegt Darling. Terwijl moeder Estela haar zoon Christian bezoekt, gaat Darling naar Tonacatepeque om haar man te bezoeken. Ze zit thuis met een dochtertje van 2 jaar terwijl ze zelf amper 19 is. Gelukkig verkoopt moeder wat spulletjes op de markt om daarmee rond te komen.

Leef maar dag in dag uit in dergelijke families… Dat is hier de dagelijkse trieste werkelijkheid. Tussen leven en dood, angst en hoop…