Het leven na ebola

Ook in Monrovia, Liberia, heeft Artsen zonder Grenzen een kliniek voor overlevers geopend.

In beide landen worden veel mensen die ebola overleefd hebben, geweigerd voor algemene zorg bij lokale ziekenhuizen en klinieken.

‘Ze zijn bang voor ons,’ zegt Jestina Dorley, een patiënte in Liberia.

‘Zelfs als je je certificaat laat zien waarop staat dat je ebola overleefd hebt, doen mensen een stap terug en zeggen ze dat ze je niet kunnen helpen.’ Ook geldgebrek is vaak een probleem. Veel overlevers zijn hun baan en steun van hun gemeenschap kwijtgeraakt toen ze ziek werden. Ze moeten vechten voor simpele basisbehoeften als voedsel als onderdak.

Zwaar

‘Ik ben mijn man kwijt en heb niemand die me kan troosten.’

Helen Morris overleefde ebola, maar verloor haar man. ‘Mijn leven ligt overhoop. Ik ben mijn man kwijt en heb niemand die me kan troosten. Iedereen is bang voor me, ook al heb ik ebola verslagen. Het is zwaar om te beseffen dat veel vrienden en familie je bewust uit de weg gaan. Het was niet mijn schuld dat ik ziek werd! Ik ben mijn huis uitgezet. En nu moet ik voor mijn kinderen zorgen terwijl ik nauwelijks inkomen heb. Gelukkig heb ik nog één vriend waar we kunnen slapen tot we ons leven weer op de rit hebben.’

Aandoeningen

Ondertussen bladert Dr. Maria door Mamadou’s medisch dossier om te zien waar hij allemaal voor behandeld is sinds hij de kliniek bezoekt: een ontsteking aan zijn linkeroog, jeuk over zijn hele lichaam, algehele pijn en zwakte.

‘Ik zie hier veel mensen met ernstige gewrichtspijn,’ zegt ze. ‘Maar ook mensen met uitslag of huidinfecties, oogproblemen, zware vermoeidheid en urineweginfecties. Zonder medische zorg kunnen zulke aandoeningen ernstige schade toebrengen. Gelukkig is het meeste hier in de kliniek vrij makkelijk te behandelen.’

Kracht van de kliniek

Oogontstekingen komen relatief vaak voor bij ebola-overlevers als Mamadou en bij andere mensen die een ernstige virale ziekte hebben gehad. ‘Dit is de kracht van de kliniek,’ stelt Dr. Maria. ‘Als je een ooginfectie niet laat behandelen, kun je blind worden. Wij zorgen ervoor dat deze mensen goede zorg krijgen, voordat er onherstelbare schade optreedt.’

Posttraumatische stress of depressie

Naast lichamelijke aandoeningen lijden veel overlevers onder psychologische problemen. Tony Henry is een overlever uit Monrovia: ‘Voor veel van ons betekent het overleven van ebola teruggaan naar een leeg huis waar veel van onze naasten stierven, naar een baan die er niet meer is, naar een buurt waar oude vrienden je nu mijden.’

Psychologen van Artsen zonder Grenzen staan mensen als Tony bij. ‘Wij zien dat veel mensen lijden aan posttraumatische stress of depressie,’ zegt Dr. Richard Bedell. ‘Ook zijn er mensen die aan geheugenverlies lijden en vaak nachtmerries hebben.’

Normale reactie op een abnormale situatie

Hoop is er zeker, stelt psychologe Sylvia Wamser. ‘Het is fantastisch om te zien dat de patiënten openstaan voor onze geestelijke gezondheidszorg. We luisteren naar ze en leggen uit dat wat ze voelen een normale reactie is op een abnormale situatie. We leren hen omgaan met hun stress, onder meer door ademhalingsoefeningen te doen. Bij veel patiënten zien we na vier of vijf sessies al heel veel verbetering.’

Leven oppakken

De ebola-epidemie in West-Afrika is nog niet voorbij.

In de twee ‘overleversklinieken’ zijn tot nu toe al meer dan duizend medische consulten gegeven.

De tweeledige aanpak van medische en geestelijke gezondheidszorg geeft veel mensen die ebola overleefd hebben de steun die ze nodig hebben om hun leven weer op te pakken.

De ebola-epidemie in West-Afrika is nog niet voorbij. En zolang er patiënten bijkomen, zullen er ook overlevers bijkomen. Artsen zonder Grenzen zal er alles aan doen om mensen bij te staan, tijdens én na de ziekte.