Nu of nooit voor mondiale gendergelijkheid

Tijdens de viering van Internationale Vrouwendag is het belangrijker dan ooit dat  we niet uit het oog verliezen dat voor het bereiken van de Agenda voor Duurzame Ontwikkeling 2030 de hele mensheid nodig is - niet alleen de helft ervan. 

Gendergelijkheid is niet alleen maar een morele plicht en een kwestie van mensenrechten, maar ook de meest effectieve manier om vrede en veiligheid te bevorderen, de economie te stimuleren en het volledige potentieel van gezinnen en gemeenschappen over de hele wereld te realiseren. 

Dat uitgangspunt staat centraal in de doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling (SDGs), maar wat is er nodig om het tot een realiteit te maken? Oost-Europa en het Gemenebest van Onafhankelijke Staten, de regio die valt onder het Bureau dat ik binnen het Ontwikkelingsprogramma van de UN leidt, bieden waardevolle inzichten in zowel de prestaties tot op heden als de belangrijkste uitdagingen die nog voor ons liggen. 

De regio steekt gunstig af bij veel andere delen van de wereld, gemeten door de genderongelijkheidsindex van de UNDP. Dit komt voornamelijk door de lage moedersterfte en het relatief hoge onderwijspeil. Maar ondanks progressieve juridische hervormingen en andere maatregelen die zijn genomen, zijn vrouwen in de hele regio ondervertegenwoordigd op alle niveaus van besluitvorming en leiderschap in het politieke, economische en openbare leven. 

Zo bezetten zij minder dan 20 procent van alle zetels in het parlement. Dat is ruim onder de kritische massa van 30 procent die overal ter wereld nodig wordt geacht om vrouwen een zinvolle bijdrage aan de politiek te laten leveren. Verder zijn er maar weinig vrouwelijke ministers belast met de verantwoordelijkheid voor de economie, infrastructuur, buitenlandse of binnenlandse zaken, die als “mannenaangelegenheden” worden beschouwd. 

‘Laten we op deze Internationale Vrouwendag onze betrokkenheid hernieuwen en onze inzet vergroten om van onze wereld een 50-50 planeet te maken.’

Wat betreft de economie, werkt slechts ongeveer 46 procent van de vrouwelijke beroepsbevolking, in vergelijking met 70 procent van de mannen, en verdienen deze vrouwen 19 procent minder voor hetzelfde werk. Bovendien werken weinig vrouwen op leidinggevend en uitvoerend niveau - slechts 12 procent in Turkije om maar een voorbeeld te geven. 

In plaats daarvan hebben vrouwen onzekere banen en besteden veel meer tijd aan onbetaalde zorgarbeid. In Azerbeidzjan, bijvoorbeeld, besteden vrouwen vijf keer meer tijd aan huishoudelijk werk naast de zorg voor kinderen, zieken en ouderen. In Bosnië en Herzegovina heeft de arbeidsparticipatiekloof tussen mannen en vrouwen in gezinnen met jonge kinderen de 44 procent bereikt.

Deze trends laten zien dat genderongelijkheid in Oost-Europa en het Gemenebest van Onafhankelijke Staten in meerdere lagen van uitsluiting is geworteld – met inbegrip van dagelijkse discriminatie, beperkende wetgeving en de afwezigheid van mechanismen voor sociale mobiliteit. 

Er moet een gezamenlijke inspanning komen om alle vormen van uitsluiting te elimineren en vrouwen aan te moedigen om hun aspiraties als leiders, ondernemers en burgers vervullen. 

In de eerste plaats moet bij wet worden erkend dat vrouwen en mannen gelijk zijn. De recente hervormingen op dit gebied zijn bemoedigend. Zo zijn er tien landen die over wetten beschikken waardoor het aan kredietinstellingen wordt verboden om mensen op basis van hun geslacht toegang tot krediet te weigeren, terwijl Albanië, Wit-Rusland, de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië en Georgië doortastende nieuwe maatregelen hebben genomen om huiselijk geweld strafbaar te stellen.

Ten tweede, naarmate er meer vrouwen politieke leiders worden, kunnen genderquota’s een effectieve maatregel zijn om de politieke vertegenwoordiging van vrouwen in het parlement en andere openbare instellingen te vergroten, hoewel de uitvoering ervan zorgvuldig moet worden onderzocht. Wat nog belangrijker is, is dat er voor directe betrokkenheid in de politiek van vrouwen een volledige ommezwaai van de cultuur nodig is.

Ten derde moeten we de lat hoog leggen om het economisch potentieel van vrouwen te ontketenen. Daarvoor is het nodig dat de vrouwelijke beroepsbevolking naar sectoren met een hogere toegevoegde waarde wordt verplaatst. Van de nieuwe technologische bedrijven in Polen tot de modeverkooppunten in Kazakstan, veranderen vrouwen de manier waarop deze regio zaken doet, en hun creatieve energie moet als een instrument voor groei worden gevoed en gebruikt.

Ten vierde is het investeren in de sociale zorg een effectieve aanpak om zowel de arbeidsparticipatie van vrouwen te verbeteren als de economie te stimuleren. Als in Turkije de overheidsuitgaven voor sociale zorg op OESO-niveau zouden kunnen worden gebracht, zou dit 719.000 meer sociale zorg-banen opleveren - meer dan 2,5 maal het aantal arbeidsplaatsen dat gecreëerd zou worden als dat bedrag aan infrastructuur zou worden besteed.

Laten we op deze Internationale Vrouwendag onze betrokkenheid hernieuwen en onze inzet vergroten om van onze wereld een 50-50 planeet te maken. Als vrouwen kunnen deelnemen aan en op gelijke wijze kunnen profiteren van de huidige mondiale ontwikkelingsagenda, zou het heel goed kunnen dat wij in ons leven een eind aan de armoede in de wereld meemaken.

Cihan Sultanoğlu is Adjunct-administrateur/directeur-Regionaal UNDP Bureau-Europa/Gemenebest van Onafhankelijke Staten.