Wat drijft werkgeversgroep?

Het dak is hier gisteren ingestort.  Een zwarte dag voor de Internationale Arbeidsorganisatie en voor de werknemers in het bijzonder, begon Marc Leemans zijn toelichting vanmorgen in de werknemersgroep.  De verwoede pogingen om, zoals vorige jaren, tot een akkoord te komen tussen werkgevers en vakbonden over een lijst van vijfentwintig landen die vanaf vandaag zouden moeten worden behandeld door de Commissie voor de toepassing van de normen, zijn op een fiasco uitgedraaid.  Er komt geen lijst.  Buiten nog wat formele verklaringen over en weer en de normale routine voor de goedkeuring van de rapporten, zit het werk er dus op in die Commissie.  En kunnen de leden onverrichterzake naar huis terugkeren. Ongezien. Ongehoord.

Recht op staken

Dat vergt wellicht wat uitleg.  Ook omdat we vorige dagen – om geen olie op het vuur te gooien – op deze blog niet hebben bericht over de  zware moeilijkheden in de Commissie.  Het begon al begin  vorige week, bij de start van de werkzaamheden, van zodra de zogenaamde étude d’ensemble van de Expertencommissie, onder de loep namen.  Dat rapport bekeek hoe het gesteld is met de ratificatie en naleving van de fundamentele arbeidsnormen: de syndicale vrijheid, het recht op collectief onderhandelen, het verbod op kinderarbeid en dwangarbeid en de non-discriminatie.  Waarbij de experts nog eens uitgebreid in herinnering brachten dat uit de conventie nr. 87 ook het recht te staken voortvloeit.

Dat is niet enkel de vaste jurisprudentie van de Commissie  voor de toepassing van de normen, maar ook van het Comité voor de syndicale vrijheid.  Iets waar  de werkgevers in de Commissie voor de toepassing van de normen altijd moeite mee hadden.  Die menen dat de experts niet het mandaat hebben om zich over de naleving van het stakingsrecht te buigen.  Maar wat hen nooit heeft belet om uiteindelijk tot een evenwichtige lijst te komen, ook met landen er op die het recht te staken schenden.

Vuurwerk

Het was dus voorspelbaar dat de discussie over de étude d’ensemble vuurwerk zou geven. Maar dat de werkgevers het zo hard zouden spelen om de hele werking van de commissie in gijzeling te nemen, dat was totaal onverwacht. Niet alleen werd de bespreking over de étude d’ensemble afgerond zonder enige gemeenschappelijke conclusie. Maar bovenop wilden ze niet dat er op de lijst van 25 te bespreken landen zouden komen die volgens de experts in overtreding zijn met de conventie nr. 87. Iets wat geheel onaanvaardbaar was voor de vakbonden.

Temeer ook daar het gros van die landen precies het recht te staken schenden. En je kan niet verwachten dat, terwijl iedereen, buiten de werkgevers dan, het er over eens is dat het stakingsrecht tot de syndicale vrijheid behoort, de vakbonden nu iets anders zouden gaan stellen om tot een lijst te komen. Ondanks alle pogingen om tot een eerbaar compromis te komen, tot en met een zware tussenkomst van Directeur-Generaal Juan Somavia, zijn de werkgevers hier het been blijven stijfhouden. Erger, zijn ze op de duur ook wild om zich heen beginnen schoppen, tot en met het schofferen van de experts, en van de afdeling van het Internationale Arbeidsbureau die over de arbeidsnormen waakt. Om uiteindelijk bewust op een breuk aan te sturen.

Je  moet ook weten dat de étude d’ensemble al sinds begin maart beschikbaar is en dat er intussen al diverse voorbereidende vergaderingen zijn geweest. En tot vorige week dinsdag was er niet in het minste signaal dat de werkgevers zo zwaar zouden tillen aan het rapport en dat ze de landenlijst wilden amputeren daar waar ook het recht te staken in het geding was.

IAO op het spel

Het veroorzaakt hier een schokgolf bij de werknemers, maar ook bij vele regeringen. De werknemers zijn  “outraged”, titelde het IVV gisteravond boven zijn persbericht.  Je moet je dat trachten voor te stellen.  Je komt uit een land waar een of andere IAO-norm aanhoudend met de voeten wordt getreden, waar - naargelang - de onderhandelingsvrijheid wordt geschonden, de vakbonden worden gemuilkorfd, syndicalisten worden vermoord, stakers in het cachot belanden, kinderarbeid welig tiert, dwangarbeid blijft voortwoekeren, bepaalde bevolkingsgroepen zwaar worden gediscrimineerd,  vrouwen systematisch worden achtergesteld, enzovoorts… En dan is er in al die treurnis de hoop die wordt gewekt doordat de experts van de IAO het probleem erkennen en dat de regering hier in Genève op het matje kan worden geroepen. En dan kom je als syndicalist vanuit die landen naar hier – of vanuit andere landen om steun te geven -, en dan krijg je ineens te horen dat de betrokken regeringen zich dit jaar niet eens moeten komen verdedigen. Myanmar daargelaten, dat opnieuw een speciale behandeling kreeg.

Maar de inzet is ruimer. Het is het wezen en streven zelf van de Internationale Arbeidsorganisatie dat op het spel staan.  Dit gaat over meer dan over de 25 landen die dit jaar op het voetmatje worden geroepen. Het gaat over de toekomst van het internationale toezichtmechanisme. Over de toekomst van de Internationale Arbeidsconferentie als tripartiet overlegplatform. Over de toekomst van de internationale arbeidsnormen op zich.  Dat beseft iedereen die hier aanwezig is.  De werkgevers hebben een bom gegooid in de commissie voor de toepassing van de normen, maar dat dreigt nu het hele huis in de fik te zetten.

Chris Syder

Wat drijft hen? De vakbonden zoeken daar koortsachtig naar.  Ook omdat het zo totaal onaangekondigd kwam.

Is het uit de revanche dat de werknemergroep vorige week maandag haar slag wist thuis te halen en haar voorkeurkandidaat, Guy Ryder, kon laten aanstellen als opvolger van directeur-generaal Juan Somavia?  Daarvoor zijn vooralsnog weinig indicaties.  Eerder lijken de werkgevers al snel die bladzijde te hebben omgedraaid. Niet in het minst ook omdat er in de werkgeversgroep ook altijd bijzonder veel respect is geweest voor de persoon van Guy Ryder.

Is het wegens de nieuwe woordvoerder van de werkgeversgroep in de Commissie voor de toepassing van de normen? Dat is tegenwoordig Chris Syder, een ingehuurd Brits advocaat. Dus geen werkgever en ook geen staflid van een werkgeversorganisatie. Iedereen die wat vertrouwd is met de sociale dialoog, die weet dat je advocaten best aan de zijlijn houdt.  Zeker als ze, zoals Syder, niet veel ervaring lijken te hebben met collectieve onderhandelingen en met de basiscompetentie die daarvoor belangrijkst van al is, de kunst van het compromis (dixit Luc Cortebeeck).

VBO twittert

Als verklaring is dat echter bijzonder partieel. Want uiteindelijk moet Syder voor al die provocaties ook mandaat krijgen van de brede werkgeversgroep die hier aanwezig is.  En waarvan mag worden verwacht dat ze ook spreken voor de nationale werkgeversorganisaties die hen uitsturen. Al is al een tijd duidelijk dat de diehards in de werkgeversgroep de boventoon hebben. De gematigden staan er bij en kijken er naar.  Dat zie je ook bij de vertegenwoordigers hier van de Belgische werkgevers.  Hun wedervaren kan je via Twitter mooi volgen.

Wat opvalt – naast de klassieke onnozeliteiten die kennelijk eigen zijn aan dit medium – hoe die af en toe vanaf de zijlijn tweeten over wat gebeurt in de commissie voor de toepassing van de normen, alsof het iets is dat buiten hen staat. Als een fait divers, waarin – dixit een van hen – toch geen kip (sic!) is geïnteresseerd. En nu het onheil is geschied, zijn ze het nog gaan toedekken ook. En proberen ze de zwarte piet door te spelen naar de vakbonden. Die hebben een dubbele agenda, werd getwitterd van VBO-kant. Zonder er bij te zeggen wat dan die twee agenda’s mogen zijn.

IAO als probleem

Een begin van verklaring vind je op een filmpje dat we hier eergisteren vonden op YouTube, waarin Chris Syder namens de Britse werkgevers zeer concreet ingaat op de kwestie van het recht te staken, zoals gegarandeerd door de Internationale Arbeidsorganisatie. Het werd vorig jaar ingeblikt na de zware stakingsgolf in de publieke sector in het Verenigd Koninkrijk.

De redenering van Syder is ongeveer als volgt. Werelwijd zijn de werknemers zich beter beginnen organiseren, via de internationale vakbonden en via de sociale media. En nationaal gaan ze, met al die besparingsprogramma’s, almaar meer in staking. En als je dan aan de regering vraagt daartegen op te komen, door een strengere stakingswetgeving, dan geeft Cameron niet thuis. Uit schrik dat hij door de Internationale Arbeidsconferentie op de vingers gaat worden getikt. Zoals Griekenland inmiddels ook al spitsroeden loopt wegens zijn overtredingen van de IAO-normen over de syndicale vrijheid en het recht op collectief onderhandelen.

En dus moeten we absoluut bewaken dat die internationale normen inzake syndicale vrijheid, recht op onderhandelen en in het bijzonder het recht te staken (“this dready thing”) soft law blijven, zonder invloed op de nationale wetgeving en rechtspraak. En daarover, voegt Syder toe, staan we met de Britse werkgevers in contact met de Franse, Duitse en Spaanse werkgevers, om tot een gemeenschappelijke strategie te komen.

Het leidt tot de volgende werkhypothese. De economic governance zette de Europese werkgevers in een zetel.  Onder druk van de Europese dwangbevelen, respectievelijk aanbevelingen, bekomen ze ongeziene ingrepen in de syndicale vrijheid, het recht te onderhandelen, de sociale zekerheid en de arbeidsbescherming. Met nog een klein probleem. Af en toe is er nog de IAO die herinnert aan een paar fundamentele sociale principes. En daarin zelfs andere internationale instellingen af en toe mee krijgt. En dat werkt de Europese werkgevers aardig op de heupen, omdat het de Europese en nationale speelruimte beperkt. Maar wie had durven denken dat de Europese werkgevers, onder aanvoering van de Britse, daarvoor een bom zouden willen leggen onder de Internationale Arbeidsorganisatie?

Chris Serroyen