Wat is echt/nepnieuws en waarom smijten we zo vlot onze ongezouten mening op het internet?

Informatie-overload creëert angst


Ik heb geen kinderen. Maar soms voel ik me wel een beetje een heel bezorgde ouder. Pak nu vanmorgen toen ik een filmpje op Facebook zag passeren over een geheime genocide van moslims in China. Ze worden vastgehouden in een soort concentratiekampen waar ze gedwongen worden om hun godsdienst af te zweren, atheïst te worden en China en de president boven alles te plaatsen. Wie niet gehoorzaamt, wordt gemarteld en mensen die stierven worden gecremeerd om de boel stil te houden. Ik wist niet meteen wat ik ermee moest.

Ik durf niet beweren dat ik van alle politieke omstandigheden in de wereld op de hoogte ben. Verre van zelfs. Ik heb ook niet de ambitie dat te zijn, al wil ik wel graag weten wat er gebeurt in onze wereld. Hiervoor kan ik enkel afgaan op mijn eigen ervaring en op wat ik lees en hoor. Vandaag de dag is dat echter niet simpel. Want hoe weet je of iets echt is of fake news? Daar is er immers overal voldoende van terug te vinden. En zelfs in een land zijn en met de mensen praten geeft niet altijd een waarheidsgetrouw beeld. Het hangt er maar vanaf met wie je praat.

Angst voor een stempel?

We zijn ook met z’n allen ongetwijfeld, bewust of onbewust, bang om dom of onwetend over te komen. Ik denk dat we in een tijdperk leven waarin informatie zo alom aanwezig is en overal beschikbaar dat het niet weten van iets bijna strafbaar lijkt. Terwijl het eigenlijk andersom is. Er is een overdosis of een overload aan informatie. En iedereen kan informatie via het internet verspreiden. Bijgevolg is er een tekort aan echte waarheidsgetrouwe informatie. Want hoe weten we nu of iets waar is of niet?

‘We leven in een tijdperk waarin informatie zo alom aanwezig is en overal beschikbaar dat het niet weten van iets bijna strafbaar lijkt’

Enkel vertrouwen op ‘echte’ journalisten die hun bronnen checken? Dan opnieuw, waar ligt daar de grens? Welke kranten/journalisten/magazines zijn betrouwbaar? Ik heb een aantal jaar geleden namelijk aan den lijve mogen ondervinden hoe weinig correct of waarheidsgetrouw “echte” journalisten kunnen zijn. Zelfs de “betere” kranten.

We gaan er vaak onterecht vanuit dat nieuws ‘echt’ is. Dat alles wat er professioneel uitziet waarheidsgetrouw is. Dat alle kranten enkel feiten publiceren. Heel veel mensen vervallen daardoor in het geven van hun ongezouten mening over iets waar ze ‘eens iets over gelezen hebben’, over iets waar ze denken iets over te weten. Eigenlijk weten ze vaak helemaal niets. Of lezen ze wat ze willen lezen en negeren ze de rest. En vanuit een, vaak onbewuste, angst om als dom te worden bestempeld blijven ze vervolgens kei hard die mening verkondigen. Als er in dat proces mensen gekwetst worden, so be it.

‘I comment, therefore I exist’

Zo klikte ik door op de bron van het filmpje om te kijken of ik daar wijzer uit kon worden. Wat ik zag waren echter duizenden commentaren en de ene al pijnlijker en triestiger dan de andere. Ik geef enkele voorbeelden:

So… China is doing to Moslims what Moslims do to Christians?! Ok...’ - 1,8k likes

Why are they in China? Go home!’ or ‘They should have stayed in their own country!’ - 708 en 444 likes

En dan heb ik de ergste nog niet vermeld, maar gelukkig kregen die ook minder likes. En vooral gelukkig zijn er ook hoopvolle(re) reacties. Het is niet helemaal om zeep met ons.

Al een hele tijd vraag ik me af waarom wij mensen dat doen? Het heeft natuurlijk in de eerste plaats te maken met de anonimiteit en de afstand van het internet. Zelfs al is het vanuit je eigen naam op Facebook. Ik denk dat er al heel wat minder mensen dergelijke uitspraken zouden doen als het plots face to face was. En al zeker niet als het face to face met een slachtoffer zou zijn.

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

Daar komt nog eens bij dat het internet ervoor gezorgd heeft dat de wereld plots op onze stoep ligt. Dat heeft zo zijn voor- en nadelen. Eén van die nadelen is dat we ons plots zorgen moeten maken over een veel groter geheel. En dan heb ik het niet enkel over de enorme dreiging die boven ons hoofd hangt wat de vervuiling van onze natuur, de opwarming van de aarde, de overbevolking en het uitsterven dan honderden diersoorten betreft. Dan heb ik het ook over oorlogen, hongersnood, problemen van allerlei aard over de hele wereld. Ik zie heel wat mensen rondom mij daar zwaarmoedig door worden. Ik voel het zelf ook regelmatig.

En er is dus de onuitgesproken verwachting dat we overal van op de hoogte zijn. Het gevolg zijn vaak neerbuigende reacties wanneer we aangeven dat we iets nog niet wisten of gehoord hadden. ‘Op welke planeet leef jij?’ Ik maak me er ongetwijfeld ook wel eens schuldig aan. Want het is zo makkelijk gezegd als het over iets gaat waar jij heel veel mee bezig geweest bent of heel belangrijk vindt. Of dat jij al honderd maal voorbij zag komen op Facebook. Voor iemand zonder Facebook of met andere interesses, ligt dat anders.

Domme mini-mier

Laat ik het nu even vanuit een hele andere invalshoek bekijken. Ik werk als psycholoog en bij heel wat cliënten merk ik een grote onzekerheid. Ze willen opnieuw meer zelfvertrouwen krijgen. Eigenlijk zijn zij de sterkeren onder ons. Waarom? Omdat ze erkennen wat er aan de hand is. En meer nog, ze willen er ook nog eens mee aan de slag. Een serieuze stap verder dan heel wat anderen.

Ik ben er steevast van overtuigd dat er heel wat meer mensen even goed enorm onzeker zijn. Je zou voor minder van zo’n overload aan informatie rondom jou die je de indruk geeft dat je niet alleen een mini-mier bent op deze megawereld, maar ook nog eens een domme mini-mier. Dat die onzekerheid er is, is dus niets vreemd. Het lijkt me eerder normaal in onze razendsnelle maatschappij in verandering met een overload aan zo ongeveer alles behalve empathie. De manier waarop we hiermee omgaan, die is cruciaal.

Het geeft een pak meer zekerheid in deze wereld met een overload aan informatie om simpelweg te kiezen voor iets dat we denken te begrijpen.

Wanneer we die verbergen achter een zogenaamde zekerheid, bijvoorbeeld geuit als een ongenuanceerde (en vaak kwetsende) mening, dan zitten we met een probleem. Weg empathie. Mensen denken dat dat hen maakt tot iemand met verstand van zaken. Ze krijgen immers veel reacties. Zij weten hoe de wereld ineen zit. En vooral: het geeft een pak meer zekerheid in deze wereld met een overload aan informatie om simpelweg te kiezen voor iets dat we (denken te) begrijpen.

Ik heb niet de pretentie om te zeggen dat ik weet hoe de wereld in elkaar zit. Ik stel me nog dagelijks vragen. Over zo ongeveer alles. En vooral waarom mensen doen wat ze doen, maar even goed waarom ik doe wat ik doe… Want zelfs daar sla ik geregeld de bal mis. Dus hoe kan ik nu uitspraken doen over anderen? Over de wereld en hoe dit in elkaar zit? Over filmpjes die vertellen over schrijnende verhalen in China. Al dan niet de volledige waarheid. Als ik niet eens weet of ik gisteren nu kwaad was op mijn lief omdat hij echt iets mis gedaan had, of misschien kwam het gewoon doordat ik gefrustreerd was na het verliezen van enkele neergeschreven teksten op mijn website.

Nuance, empathie en relaties

Hoe moeten we hier nu mee verder? Wel, er zijn dagen dat ik oprecht geen flauw benul heb. Dat mijn angst voor de problemen van deze wereld me zo ongeveer verlammen. Dan val ik wel eens in de val om het tegenovergestelde te doen: te zwijgen. Pas op ik ben geen voorstander van ‘spreken om te spreken’, maar ik besef ook dat het geen oplossing is om dan maar gewoon alles los te laten en bij de pakken te blijven zitten.

Ik ben in de eerste plaats voorstander van nuance en empatie. In alles, overal en altijd. Ik ben ook voorstander om geen uitspraken te doen over dingen waar we eigenlijk, als we eerlijk zijn, niets van weten. Dan pleit ik voor een eigen onderzoek. Zoveel mogelijk verschillende bronnen raadplegen en je inlezen in het onderwerp. Voor de perfectionisten onder ons: u weze gewaarschuwd! Ik heb wel meer dan eens ettelijke uren verloren omdat research in dit tijdperk eindeloos kan zijn. En als je 100 procent zeker wil zijn.

Maar meer dan wat dan ook ben ik een voorstander van meer vakken op school rond psychologie. Rond relaties. Rond communicatie. Rond verschil en diversiteit. Rond empathie. Vergeet de cosinus en de tangens, laat steppe en toendra even voor wat ze zijn en ook de chemische samenstelling van basen en zuren heb ik nog maar zelden in de praktijk nodig gehad. Het had me daarentegen wel geholpen als ik geweten had hoe relaties werken. Hoe je jezelf beter leert kennen. Hoe je omgaat met onzekerheid. Wie weet had ik mijn lief dan gisteren kunnen zeggen dat ik me misschien wel een beetje onzeker voelde.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Psychologe en nomade

    Sofie Leemans werkte als psychologe in een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, maar in februari 2015 besloot ze het roer om te gooien en even iets helemaal anders te gaan doen.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.