Aardbeving in Butembo

Ik had me al afgevraagd waarom de huisbaas zo een onding aan het plafond had opgehangen, bovendien zonder één enkele werkende lamp erin. Dus had ik er in gedachten al korte metten mee gemaakt. Maar ik ben net van mening veranderd. Niets zo doeltreffend om een beginnende aardbeving in te luiden en tijdig beschutting te kunnen zoeken, vooraleer de amplitude te groot wordt.

Toch is het een ander soort aardbeving dat vandaag in Butembo ernstige schade heeft veroorzaakt. Het begon allemaal gisteravond rond 19u30. Anderhalf uur na zonsondergang dus. De burgemeester, geconfronteerd met groeiende onveiligheid in de stad, heeft beslist om nachtelijke patrouilles in te schakelen “om de veiligheid van de burgers te vergroten”. Hij had daarbij een dreigende toon aangenomen: wie zijn kiezerskaart niet bij zich heeft, is in overtreding (in Kongo bestaat nog geen identiteitskaart, dus de kiezerskaart doet daarvoor dienst, ook al heeft bijlange niet elke burger zich in 2006 ingeschreven op de kieslijsten). En wie gesommeerd wordt om halt te houden, moet dat ook meteen doen, had hij aangedrongen!

Ooggetuigen vertellen hoe de wagen van een 20-jarige student op minder dan een kilometer van waar ik woon werd tegengehouden door een politiepatrouille. Aan boord ook twee vrouwen: zijn vriendin, en een vriendin van zijn vriendin.

Amper stond de wagen stil, of de politiemannen schoten de jonge chauffeur dood en namen de controle over zijn wagen over. Ze reden naar het ziekenhuis van Matanda, waar ze zijn lijk dropten, en verdwenen met de vrouwen en de wagen in het duister van de nacht. Sindsdien is niets meer van hen vernomen….

De ochtend erop staat de stad op kookpunt. Leeftijdsgenoten steken midden in de straat autobanden in brand uit protest. De handelaars worden opgeroepen om een “ville morte” te respecteren, en de meesten geven er gevolg aan. Een vergadering van de privésector die vandaag was samengeroepen om een analyse te maken van de vele onzinnige belastingen die in Butembo worden geheven gaat niet door, maar biedt wel de kans om snel even de situatie te bespreken. En het leven valt stil in Butembo. De anders zo bruisende stad duikt onder voor een nieuwe golf van onveiligheid…

Bubolezen die het reilen en zeilen van de stad al jaren volgen, hebben meteen hun analyse klaar: de burgemeester is benoemd door Kabila als PPRD-lid. Het politieke zwaartepunt van de stad wordt echter ingenomen door de RCD-KML, een vroegere rebellenbeweging, geleid door de huidige minister van decentralisatie, Mbusa Nyamwisi, fils du terroir. Hoewel de RCD-KML lid is van de Alliance pour la Majorité Présidentielle van Joseph Kabila, botert het hier niet zo goed tussen beide partijen. De jonge burgemeester blijkt een strenge controle te willen uitvoeren over de handelaars die jarenlang zonder enige hinderpaal de plak hebben gezwaaid over de handelsstad. Zelf een rijke handelaar zijnde, is dat natuurlijk niet gespeend van eigenbelang. Maar anderzijds maakt hem dat ongevoelig voor afkoopsommen van zijn concurrenten. Eén ding is zeker: het stinkt hier behoorlijk in Butembo.

Nu doet de hypothese de ronde dat er maar één manier is om hem van de macht te verdrijven: zorgen dat er chaos ontstaat in de stad, en hij onbevoegd wordt verklaard om de stad te besturen. Zijn voorganger werd hetzelfde lot beschoren. Hoe doe je dat? Men mikt daarvoor op twee sectoren: de studenten en de talrijke moto-taxi’s. Beide groepen hebben een sterk ontwikkeld gevoel van onderlinge solidariteit. Het volstaat om één van hen te raken of de hele groep gaat protesteren en demonstreren en het openbare leven verlammen. Niets is beter dan dát om een burgemeester zijn macht te ontnemen.

Of dergelijke analyse een uiting is van gezond verstand of van doemdenken zal de komende dagen moeten blijken. In ieder geval, als ik mag kiezen, geef mij dan maar een aardbevinkje van 20 seconden: daar ben je veel sneller van bekomen!