En attendant… Antipas

Hij was eerst voor dinsdag aangekondigd, maar stuurde zijn kat. Vandaag woensdag gonsde het van ’s ochtends vroeg al van de geruchten. Hij zou rond 13 of 14 uur aankomen, en meteen een speech geven aan het rond punt VGH. De mensen willen graag uit zijn mond horen wat hij van plan is. In 2006 had hij zijn kiezers in de tweede ronde gevraagd om voor Kabila te stemmen. Deze keer heeft hij uitdrukkelijk partij gekozen tegen Kabila, en daar in verschillende radio-interviews geen twijfel over gelaten. Maar zijn precieze bedoelingen blijven onduidelijk.

Onduidelijkheid is een karaktertrek van het heerschap. Hoe onduidelijker je bent, hoe makkelijker het is op het geschikte moment nog alle kanten uit te kunnen. Zo vraagt iedereen zich af waarom hij geen kandidaat is in zijn kieskring van geboorte, Beni, zoals in 2006, maar eerder in de stad Butembo. Hij is ook de enige politicus in dit grote land die tegelijk kandidaat is voor de presidents- én de wetgevende verkiezingen. Typisch Mbusa: mossel noch vis, op twee paarden tegelijk wedden. De kiezers zien dat als een teken van zwakte, van gebrek aan zelfvertrouwen.

Nogal wat mensen vermoeden dat hij de 50.000 USD die elke presidentskandidaat als borg moet betalen ziet als een investering: als de kaarten wat duidelijker komen te liggen kan op het goeie moment een veelvoud worden gevraagd aan de kandidaat voor wie hij stemadvies uitbrengt. Maar of het hem dit keer zal lukken?

Mbusa blijkt bij nogal wat mensen aan krediet te hebben ingeboet. Ex-rebellenleider gesteund door buurland Oeganda, in de vorige regering eerst minister van Buitenlandse Zaken, dan minister van Decentralisering (die er nooit is gekomen), wordt door velen gezien als een nestbevuiler: eerst vijf jaar lang meesnoepen van de vetpotten van Kabila, en hem dan een mes in de rug steken, hem verantwoordelijk stellen voor het eigen falen, de eigen onkunde. Misschien is het daarom dat hij in zijn eigen thuisbasis geen kandidaat meer durft zijn?

Tegen 14 uur zak ik af naar de plaats van afspraak. Enfin, afspraak is een groot woord. Politici in Congo geven eigenlijk nooit een duidelijke afspraak, je hoort of ziet wel wanneer ze er aankomen, en dan moet iedereen maar alles laten vallen.

Het eerste wat me opvalt is dat er plots grote affiches van enkele presidentskandidaten zijn opgedoken. Die van Kabila hangt op een grote bouwwerf die al een jaar of twee onaangeroerd is gebleven, en waar al jonge bomen uit de zijkant komen gegroeid. Wou diegene die de affiche daar heeft opgehangen commentaar geven op de onafgewerkte 5 chantiers van Kabila, of werd die affiche daar ter goeder trouw gehangen? Mij lijkt het alleszins niet meteen het beste idee.

Ik zie ook de eerste en enige affiche van Kengo Wa Dondo hangen, maar wel in groot formaat. Wat opvalt is de baseline: “landbouw, prioriteit der prioriteiten”. Maar Kengo zullen we hier niet te zien krijgen. Evenmin als de zes overige kandidaten overigens. Het lijkt wel of ze de strijd hebben opgegeven nog voor die begon.

Mbusa wordt eindelijk in Goma gesignaleerd. Hij wou op de luchthaven een meeting geven in afwachting van zijn doorreis naar Butembo, maar de luchthavenautoriteiten gaven hem te kennen dat dit niet kan. Hij moest zich beperken tot een persconferentie in de salon.

Als hij wil doorvliegen naar Butembo gebeurt echter het onvoorziene. Net voor het vliegtuig zou opstijgen laat de piloot weten dat één van de twee motoren defect is, en opstijgen te gevaarlijk wordt. Meteen doen de wildste speculaties de ronde. Het vliegtuig zou toebehoren aan een zekere Ted, een vertrouweling van provinciegouverneur Julien Paluku, die zelf in 2006 poulain is geweest van Mbusa Nyamwisi en met de steun van de RCD/K-ML werd verkozen, maar in 2011 kandidaat is voor de PPRD en de rol van wegbereider van Kabila heeft op zich genomen, wat hem natuurlijk doet vervreemden van Mbusa.

Is dit een daad van politieke sabotage of een simpel technisch probleem? Wellicht zullen we het nooit weten. Het resultaat is wel dat Mbusa een vliegtuig van de luchtvaartmaatschappij CAS moet afhuren, en pas een kwartier voor zonsondergang in Butembo aankomt.

Natuurlijk is het gros van de mensen al naar huis teruggekeerd, mezelf incluis. Een vriend vertelde me dat Mbusa toch nog naar het rondpunt VGH is gereden, en er een korte speech heeft gehouden. De kern van zijn betoog is geweest dat er nog steeds onderhandelingen lopen over de steun aan een gemeenschappelijke tegenkandidaat, dat niet alle kaarten dus al op tafel liggen, dat verrassingen nog mogelijk zijn. Dat hijzelf persoonlijk een telefonisch contact heeft gefaciliteerd tussen Kamerhe en Tshisekedi, evenwel zonder duidelijke conclusie. Want duidelijkheid scheppen, dat doet hij niet. Dat is niet zijn sterkste kant. Dát is dan tenminste wél duidelijk! Hij doet er trouwens nog een schepje bovenop door te stellen dat hij eraan twijfelt of de verkiezingen wel op 28 november zullen plaatsvinden. Dàt is de atmosfeer waar Mbusa van houdt. Loopt het fout, dan zal hij zeggen: “heb ik het niet gezegd?”. Maar mocht er toch iets constructiefs uit voorkomen, dan zal hij zich meteen profileren als de presidentmaker, en zich zodoende veel meer politiek gewicht toekennen dan hij in feite heeft.

Morgen moet hij al doorreizen naar Beni. De kans dat hij zich nog eens tot de bevolking van Butembo zal richten is daardoor wel erg klein geworden. Hij blijft ongetwijfeld nog wel wat getrouwen overhouden in Noord-Kivu, maar of hun voorspelling zal uitkomen, lijkt me wel heel erg onwaarschijnlijk. Volgens die hard believers in Mbusa zou een compromis in de maak zijn waarbij hij als presidentskandidaat van de oppositie zou worden naar voor geschoven, in ruil voor het eerste ministerschap van Tshisekedi, en het voorzitterschap van het parlement voor Kamerhe. In mijn oren klinkt dit toch wel als een fantastenverhaal. In de ogen van cijferfreaks mag Mbusa nog zo harmonisch en afgerond zijn als zijn nummer 8 voor de presidentsverkiezingen en 80 voor de parlementsverkiezingen, uiteindelijk is de man absoluut niet uit het goede hout gesneden om présidentiable te zijn, zelfs niet als derde hond die met het been zou gaan lopen.