Kiira-EV op TEDX in K

U kent ze wel van op internet, de TED videofilmpjes waarin bevlogen mensen voor een volle zaal hun vernieuwende ideeën in een kwartier tijd uiteenzetten. TED staat voor “Technology, Entertainment and Design” Video. Stichter Chris Anderson heeft toegestaan dat zijn aanpak een eigen leven gaat leven onder het logo TED^X,  dat staat voor onafhankelijk georganiseerde TED-sessies, en dat is een geweldig succes gebleken. De x heeft zo vooral betekenis gekregen als vermenigvuldiger: in meer dan 1200 steden in 133 landen werden al TED^X-evenementen georganiseerd. Nu kan ook Kampala aan dat rijtje worden toegevoegd.

Zaterdag 1 september 2102 vond de eerste officiële publiekseditie van TED^X in Oeganda plaats in het Nationaal Theater. Alle begin is moeilijk. Een handvol jonge universitairen staken de koppen samen en konden toch al een interessant programma samenstellen. Alleen moeten ze nog wat organisatie-ervaring opdoen. Zaterdagvoormiddag is misschien niet het best aangewezen moment. Op een ander uur waren er misschien meer dan deze 50 toeschouwers komen opdagen, wie weet? Aankondigen dat de voorstellingen om 9 u van start gaan om dan uiteindelijk maar om 10u30 te beginnen is ook niet echt een goed idee (maar wel cultuureigen, verzekerde een organisator me). Soit. Beginnersfoutjes, laat ons daar maar van uitgaan. Ik kijk al uit naar de volgende editie, want ik hoorde verschillende begeesterende verhalen. En dat is precies het doel van de TED^X-talks. In deze blog wil ik inzoomen op de voorstelling van Doreen Orishaba, elektrisch ingenieur.

In november 2011 stelde een onderzoeksteam van de universiteit van Makerere, de oudste (90 jaar) en grootste (40.000 studenten) universiteit van Oeganda  de eerste volledig in Afrika ontworpen elektrische stadswagen voor. Een ploeg studenten had in 2008 deelgenomen aan een internationaal atelier in Turijn, Italië, met de steun van het Massachusetts Institute of Technology, waar een hybriede wagen werd gebouwd. Gesterkt door deze ervaring besloot Makerere zichzelf uit te dagen om een volledig elektrisch stadswagentje te bouwen.

Doreen Orishaba maakte deel uit van het gemengd team professoren en studenten. President Museveni zorgde voor subsidies (altijd weer die personalisering, ergerlijk!), en het project kreeg de naam Kiira EV, de lokale naam voor de rivier Nijl, als symbool van hoe Oeganda zijn kennen en kunnen over het hele continent wil laten uitvloeien, gevolgd door de afkorting van Electric Vehicle. Het resultaat mag er zijn: een tweezitter met een 15 Kw-uur motor en een 40-amps 64-cells Lithium ion batterij die kan worden opgeladen op een vijftal uren tijd via het stadsnet (dat gevoed wordt door hydro-elektrische centrales). Daarmee kan het wagentje 80 kilometer afstand afleggen aan een energiekost die overeenkomt met de prijs van 2 liter diesel. Daarnaast is er geen enkele uitstoot van broeikasgassen of fijne stofdeeltjes, een ware verademing in het roetbrakende wagenpark van Oeganda, en dus een reële bijdrage tot de verbetering van het lichamelijk welzijn van de toekomstige generaties.

Bij de onafhankelijkheid telde Oeganda 12.000 wagens voor een bevolking van 7 miljoen mensen. Een halve eeuw later voert het land elk jaar 21.000 wagens in voor zijn bevolking van 32 miljoen. Het is duidelijk dat dit alleen maar zal stijgen. Beeld je in dat Oeganda zelf er zou in slagen een montagelijn te openen voor eigen voorziening en voor de sterk groeiende grootsteden van de regio. Afzet verzekerd! Zeker als ook de prijs kan worden aangepakt: het prototype kostte 35.000 $, maar dat zou in serieproductie makkelijk kunnen worden herleid tot 15.000 $. Alleen ontbreekt daarvoor het investeringsgeld.

Dat ontmoedigt het onderzoeksteam geenszins. Ze blijven het prototype verder verbeteren, onder meer om het schokkend effect bij het optrekken te verminderen, en het dashboard multifunctioneler te maken. Maar intussen zijn ze ook aan een nieuw project begonnen: een zonnebus! Bovenop de elektrische motor zal het dak van de bus overdekt worden met zonnecellen zodat zijn bereik kan vergroten en zijn snelheid tot 85 km per uur kan oplopen. En opnieuw: zo clean als een bergstroom!

Kritiek ontbreekt natuurlijk niet. Is dat nu een prioriteit voor Oeganda’s ontwikkeling?  Is dat meer dan een prestigeproject zonder maatschappelijk belang? Verschillende wagenonderdelen worden niet ter plaatse gemaakt maar ingevoerd, hoe Afrikaans is die dan nog? Ach, allemaal praatjes van jaloerse collega’s. Het verhaal van Doreen Orishaba klinkt overtuigend. Ik wens haar en het hele team heel veel succes toe.

Twee uurtjes later kuier ik rond in de beeldentuin van de Makerere Universiteit. Op een boomstam hangt een uitnodiging vastgeniet, voorzien van een stempel van de Decaan: een oproep aan studenten om mee te werken aan de design en bouw van de wagens van de toekomst. Plaats van de briefing: het atelier van de beeldhouwers. Creativiteit en wetenschap samen zullen de samenleving van morgen vorm geven, ook in Afrika!