Recentralisering

In de grondwet, massaal goedgekeurd door de bevolking van de Democratische Republiek Congo in 2005, staat duidelijk dat de 11 provincies verder moeten worden opgesplitst in 26 provincies om er beheerbare decentrale entiteiten van te maken. Maar wie trekt zich in dit land wat aan van de grondwet? Alvast niet de president. Dat is duidelijk gebleken toen hij in januari dit jaar de grondwet liet veranderen om in één ronde te kunnen worden verkozen, ongeacht hoe weinig stemmen hij zou hebben, als hij maar de meeste heeft. Het moment was zorgvuldig gekozen: rond Kerst en Nieuwjaar is de mensheid met andere dingen bezig dan politiek. Nog eer de intentie van de president goed was doorgedrongen, was de grondwet al veranderd. Het glijmiddel werkte feilloos: 5.000 $ per parlementslid, wordt er gefluisterd. Officieel krijg je daar natuurlijks nooit iets over te horen. Politieke moed kan je dat bepaald niet noemen.

Nu heeft de president dus het ministerie voor decentralisering afgeschaft. Twee vliegen in één klap: het ettertje van Beni (Mbusa Nyamwisi) dat die post de laatste drie jaar heeft ingevuld, heeft er natuurlijk niks van gebakken. Mocht dat dan al de bedoeling zijn geweest, dan zou dat ongetwijfeld wel heel erg moeilijk zijn geweest, met een president voor wie decentralisering  synoniem staat met uit handen geven van macht en controle op de middelen. Maar er zijn redenen om te twijfelen of hij dat wel heeft geprobeerd. Hij kreeg zijn ministerpost immers van de president in ruil voor de oproep tot zijn kiezers, in de tweede ronde van 2006, om voor Kabila te kiezen. In die omstandigheden is het not done om je president te bekritiseren zolang je de portefeuille in handen hebt.

“Ik heb vijf jaar lang in een ivoren toren geleefd”, bekent Nyamwisi in een recent interview met radio Okapi. “Sinds ik minister van decentralisering ben geworden drie jaar geleden heb ik de kleinste uithoeken van dit land bezocht. Ik heb gezien hoe wij de mensen hebben aan hun lot overgelaten – vraiment het moet gezegd worden – in de diepste miserie, en de mensen zien niets komen ondanks de grondwet die de klemtoon op de decentrale eenheden legde.”

Het scherpe stemgeluid van de ex-minister klinkt irriterend. Hij slaat een verontwaardigde toon aan omdat volgens hem de politieke wil niet bestaat om de decentralisering uit te voeren. Als je naar hem luistert zou je denken dat hij een gedreven oppositielid is. Maar het gaat dus wel degelijk om de uittredende minister van Decentralisering, uitgerekend die man die verantwoordelijk is voor het wanbeleid dat hij nu zelf aanvalt. Hallucinant.

Mbusa Nyamwisi is sinds 11 september presidentskandidaat. Om dat te kunnen zijn moest hij wel eerst ontslag nemen. Prompt schaft Kabila het hele ministerie af, terwijl Mbusa, van wie drie jaar lang niets is gehoord, plots begint te schimpen op de president uit wiens handen hij jarenlang heeft gegeten.

Mocht Mbusa ooit verkozen worden, dan zou dat een ergere ramp betekenen voor het land dan nine eleven was voor de USA. Maar daar is geen gevaar voor. De mensen hebben hem door. Zijn betweterige spreekstijl wordt vlot geïmiteerd, met de nodige hilariteit. Het is een troost vast te stellen dat de bevolking er steeds beter in slaagt om de communicatieve zeepbellen van figuren als Nyamwisi te doorprikken.

Waarom is zo een man bereid om de 50.000 $ te betalen, die moet worden neergeteld door elke kandidaat voor het presidentschap, vraag ik me luidop af, terwijl hij eigenlijk geen enkele kans heeft om verkozen te worden? Is het om zijn eigen ego te strelen?

Het zou me niet verwonderen, zegt een collega, mocht het gewoon om een financiële strategie gaan: 50.000 $ neertellen nu, en dan beginnen onderhandelen om te zien wie het meeste biedt om zijn kandidatuur op het laatste moment in te trekken in ruil voor een bedrag dat minstens tien keer zo hoog ligt. Is dat geen rendabele investering?

Ik ben benieuwd. Op 28 oktober gaat de campagne van start. Eén maand maar, de verkiezingen volgen al op 28 november. In een land dat zo gevoelig is aan electorale koorts is het inderdaad beter om de ziekteperiode zo kort mogelijk te houden. In dit immense land alle kiezers bereiken in die vier weken blijft evenwel een onmogelijke opdracht.