Waar een stem is, is een weg

Wie iet of wat geconnecteerd is met de mensen in het Oosten van Kongo heeft het allang aangevoeld. President Kabila, die hier in 2006 een monsterscore haalde, heeft heel wat van zijn glans verloren. Aan de mensen van Butembo, een stad van 700.000 inwoners zonder electriciteitsnet, zonder één meter asfalt, waar slechts 10% van de huizen op de waterleiding is aangesloten (die de voorbije week welgeteld één uur water heeft gegeven), moet je niet jarenlang loze beloften doen, om dan in de eindspurt naar de nieuwe verkiezingen gauw de indruk te wekken dat je aan hen denkt.

De vijf werven van Kabila, “les cinq chantiers”, heten hier intussen allang “les cinq chansons”. Want met die kreet heeft hij vooral getoond dat hij veel noten op zijn zang heeft. Op het terrein is daar evenwel niets tastbaars van te merken.

Tot enkele maanden geleden dus. Het Chinese bedrijf Sinohydro was al een hele tijd bezig met het vermalen van rotsen tot grind. En kijk, nu worden de waterafvoerkanalen langs de hoofdweg gemetst in natuursteen. Het ziet er dus naar uit dat er ook wel eens asfalt zal aankomen. Waarschijnlijk zelfs nog vóór de verkiezingen. Van goeie timing gesproken!

Maar de mensen zijn geen dupe. Er zal slechts één weg worden geasfalteerd: de hoofdweg. Die weg heet: Avenue du Président de la République. De Bubolezen zijn zo vooruitziend geweest er een generische naam aan te geven. Verandert de president, dan hoeven ze nooit de naam van de straat te veranderen. Pientere mensen, die Wanande!

Geen toeval dus dat het net deze straat is die zal worden geasfalteerd. Het is een onderdeel van de weg die Caïro met Kaapstad verbindt. Daar mag je al eens in investeren: de ruggengraat van Afrika. Alleen… voldoet naar verluidt het beschikbare budget net om 15 km weg te asfalteren. Is dat dan een verkiezingsstunt, of een verkiezingskluns…?

Gelukkig is het verharden van deze weg onderdeel van het grote China-contract. Die middelen worden beheerd door een Chinese bank, en er is grondig toezicht. Vorige week hebben de werklieden wel een dag lang de werken neergelegd omdat hun ploegbaas werd ontslagen wegens het stelen van brandstof. Ze vonden dat dit zijn fout niet was omdat ze van oordeel zijn dat ze allemaal veel te weinig worden betaald door de Chinezen en daarom het recht hebben om hun salaris in natura aan te vullen.

In de provinciehoofdstad Goma gaat het er anders aan toe. Ook daar moet een nieuwe verkiezingsweg worden aangelegd, maar dan wel met de middelen van het nationale budget. Veertig miljoen dollar is daar voor uitgetrokken.

In het Rwandese zusterstadje Gisenyi had een ander Chinees bedrijf net de heraanleg van de wegen afgewerkt. Al hun machines staan daar nog, en ook hun personeel is nog niet teruggekeerd. Dus zochten de overheden van Goma hen op om hen uit te nodigen een bod te doen voor de werkzaamheden. En inderdaad, hun comparatief voordeel was overduidelijk. Ze hebben een gedetailleerd bestek neergelegd, en kregen bijna de aanbesteding toegewezen, tot… ze te horen kregen hoeveel ze daarvoor in ruil zouden moeten afstaan aan de stedelijke bonzen… Voor het bedrag dat daarna zou overschieten van de veertig miljoen dollar konden ze onmogelijk nog een fatsoenlijke weg aanleggen.

Dus heeft de lokale potentaat een andere oplossing moeten bedenken. Met twee inderhaast opgetrommelde Chinezen wiens hoofdbezigheid eigenlijk brood bakken is, heeft hij een nepbedrijf opgericht, en mits het beloven van de nodige steekpenningen heeft hij het bod “gewonnen”. Een provinciaal parlementslid die verontwaardigd ruchtbaarheid gaf aan de zaak kreeg prompt verschillende dreigtelefoontjes en is enige tijd moeten onderduiken in een buurland.

De verantwoordelijke van de PPRD in Goma heeft volgens getuigen herhaaldelijk bevestigd dat het geld voor de wegen eigenlijk bedoeld is om de campagne van de PPRD te financieren. Veel wegen zullen er dus niet mee aangelegd worden. En kortzichtig is het ook al. Want in plaats van de partij van de president vooruit te helpen, zal het zich tegen hem keren: de mensen willen immers betere duurzame wegen. Dat is veel nuttiger voor de toekomst dan de T-shirts, pannen, zout en zeep die sommige kandidaten nu al beginnen uit te delen.

De president zou zich ook beter eens afvragen hoe ernstig het eigenlijk is dat in het Oosten een nieuwe verklaring voor de afkorting van PPRD de ronde doet. Geen mens die het nog heeft over de « Parti du Peuple pour la Reconstruction et la Démocratie ». De partij heet voortaan « Petit à Petit le Rwanda nous Dirige ». In een verkiezingsjaar zou ik me als boegbeeld van die partij zorgen maken over de heersende beeldvorming.

Zal de late aanleg van een (stukje) weg voor stemmen zorgen? Ik parafraseer een collega die zijn ontgoocheling over de onvervulde beloften van zijn ex-politiek idool niet meer kan verbergen: “dit keer stem ik hem weg!”.