Weg van de moderniteit

Het belang van een goed onderhouden wegennet kan niet worden overschat. Als je ziet hoe slordig de overheid in Congo daarmee omspringt, dan kan je de diepe ontgoocheling van de bevolking in een regering die van de “Révolution de la Modernité” haar slogan maakt des te beter begrijpen.

Manguredjipa ligt op een honderdtal kilometer ten noordwesten van Butembo. De sector Bapere is nog een erg landelijk gebied, zo groot als twee-en-een-halve Belgische provincies samen,  waar naast landbouw vooral woudontginning en mijnbouw van belang zijn. De drie inkomstenbronnen hebben alle drie nood aan betaalbaar transport, zo niet dreigen de transactiekosten alle activiteiten totaal oncompetitief te maken. Je zou dan ook mogen verwachten dat de overheid inspanningen doet om de weg te onderhouden. Niet in Bapere dus. De secteur straalt een aura van achterlijkheid en primitiviteit uit in de ogen van de centrale overheid. Ze zien het als het land van de Pygmeeën. Als je weet hoe laag die op de sociale ladder staan, dan begrijp je dat dit deel van Congo absoluut geen investeringsprioriteit voor hen is. Want de slogan van de president “la révolution de la modernité”, wil je toch niet met zoveel achterlijkheid geassocieerd zien!? Neen, het beeld dat hij wil oproepen met zijn slagzin is dat van een blitse metropool, van een gloednieuwe hypermoderne stad in een rivier, of van een stuwdam met wereldklasse, die de helft van het continent met stroom kan bevoorraden, zoals Inga 3, ook al overspannen de hoogspanningskabels talloze Congolese dorpen waarin miljoenen mensen het nog moeten stellen met alleen maar houtskool als energiebron. Moderniteit is duidelijk een voorrecht van de elite, en in Bapere is geen elite te bespeuren. Dus ook geen moderniteit.

Resultaat? De enige weg die het gebied ontsluit is onberijdbaar, gewapende groepen zijn daardoor onbestrijdbaar en tieren welig, en het mijnbouwbedrijf dat een grote concessie heeft verworven in Bapere, het Canadese Loncor, dat potentieel heel wat mensen zou kunnen tewerkstellen, heeft de deuren gesloten in afwachting van betere tijden.

Met veel geluk

Het is nochtans niet altijd zo geweest. In koloniale tijden, zo herinneren zich de ouderen nog, duurde het slechts 2 uur om de afstand van Butembo naar Manguredjipa af te leggen. In 2005-2006 heeft de Duitse NGO Welthungerhilfe de weg nog eens grondig aangepakt, en dat heeft enkele jaren lang een stevige economische prikkel gegeven aan de hele regio. Maar de overheid heeft geen enkele inspanning gedaan om de weg te blijven onderhouden, ook al inde ze daar wel geld voor via een systeem van peage: de weggebruiker betaalt. Maar het geld verdween in de zakken van die overheden, en de natuur deed haar geduldige recuperatiewerk. Vandaag is de weg in het regenseizoen weer onbruikbaar, of toch zo goed als. Met veel geluk kom je er op één dag door, maar veelal zijn het een of meerdere vrachtwagens die ergens in de modder komen vast te zitten, en zo de doorgang belemmeren voor andere weggebruikers. Reken dan maar op een tot drie dagen om de 100 kilometer af te leggen.

Rough cut

Mijn collega Rafiki moet voor zijn werk regelmatig naar Manguredjipa. Hij kiest steevast voor de brommer. Die kan zelfs naast een vastgeslibde vrachtwagen nog een doorgang vinden. Zo is de kans om dezelfde dag nog op de plaats van bestemming aan te komen redelijk groot.

Bij zijn laatste reis kreeg hij de inval om onderweg wat beelden te schieten met een eenvoudig digitaal toestelletje. Ik heb een montage gemaakt van zijn beelden. Die hoeven geen verdere ingesproken commentaar, ze spreken voor zich. Je krijgt ze dan ook als rough cut geserveerd.

 

 

De hamvraag blijft

Intussen heeft een NGO van de katholieke kerk, de BDD, een financiering verkregen om een traject van de 15 moeilijkst door te komen kilometer opnieuw aan te leggen, en vooral te zorgen voor een performant drainagesysteem. Want stagnerend water toelaten op een weg met een hoog kleigehalte, dat is om problemen vragen.

Maar de kernvraag bij uitstek blijft ook nu weer onopgelost: wie zal na de heraanleg van de weg zorgen voor een systematisch onderhoud? Niet de overheid want die heeft geen geld. ’t Is te zeggen, als die geld heeft, dan wordt dat gebruikt voor het pyramidale cliëntelisme dat hier alle overheidsdiensten verziekt, en niet voor de doeleinden waar de burger belastingen heeft voor betaald. Niet de NGOs, want die werken enkel op projectbasis in functie van de beschikbaarheid van donorgeld. Niet de privé-sector, want het gaat hier om bedragen die ze niet kunnen ophoesten bovenop de veelvuldige legale en illegale heffingen waar elke ondernemer elke dag mee te maken krijgt. Dus kijkt iedereen naar de omwonende bevolking, die op haar beurt naar de voorbijglijdende wolken kijkt. Want niemand werkt graag voor niets.

Smeuïge modderrondjes

Vermoedelijk zal één of andere verlichte geest toch de bevolking dwingen om via de salongo (verplichte gemeenschapsdienst) voor het onderhoud te zorgen. Maar meer dan drie uren per week kan hij aan de burgers niet vragen, en dat is echt te weinig voor een weg. In het begin zal dat de indruk wekken dat er deze keer echt werk wordt gemaakt van het onderhoud. Na enkele maanden zal alles een stille dood sterven. Een jaar, hooguit twee jaar later zal het regenseizoen de weg weer onbruikbaar hebben gemaakt. Dan zal het vast weer twee tot drie jaar duren vooraleer er eindelijk nog eens een donor kan worden gevonden die medelijden voelt met de bevolking van Bapere, en de nivelleuses laat aanrukken om gemotoriseerd vervoer weer mogelijk te maken. En de vicieuze cirkel zal blijven smeuïge modderrrondjes draaien, tot wanneer? Misschien tot er ooit eens een verantwoordelijk bestuur aan het roer van het land komt? Een bestuur dat de “cinq chantiers” van de president niet enkel bezingt in TV-propaganda, maar ze ook in de praktijk waarmaakt? Een bestuur dat zijn legitimiteit niet put uit holle slagzinnen, maar deze opbouwt vanuit reële dienstverlening.

Is dergelijk bestuur in Congo mogelijk? Natuurlijk wel. Maar dan moet het dichter bij de mens komen te staan. Dan moet de decentralisatie die in de grondwet van 2005 staat ingeschreven ook werkelijk worden uitgevoerd. Dan moet de burger zijn recht op democratische controle ook echt leren gebruiken. En dan moet de nieuwe kiescommissie ook echt werk maken van de lokale verkiezingen, uiterlijk tegen 2014, want nadien begint de race naar het presidentieel paleis opnieuw tegen 2016.

Presidentiële chantage

Dat zijn een pak voorwaarden bijeen. Aan elk van die voorwaarden wordt nu toch al vele jaren gesleuteld, of er wordt toch minstens gedaan alsof. Concrete resultaten blijven evenwel uit. Redenen tot optimisme hebben we dus niet bepaald. Vooral niet nadat president Kabila de asfaltering van de hoofdweg van de stad Butembo definitief heeft laten stilleggen, uit wraak omdat hij in de stad in 2011 zo weinig stemmen haalde. Elke andere regeringsleider zou precies het omgekeerde doen, en de harten van de mensen proberen terug te winnen door eindelijk een klein beetje moderniteit aan te reiken. Want een allereerste strook asfalt van 15 km in een stad van 700.000 inwoners aanleggen is een erg krachtig visueel signaal van betrokkenheid. Het saboteren ervan is dan weer een bewijs van het tegendeel, en vooral van veel kleinzieligheid. Wie op die manier chantage pleegt op de bevolking met nota bene overheidsmiddelen, moet dan ook niet meer de minste twijfels hebben over hoe de bevolking naar hem kijkt. Een duidelijker voorbeeld van een self-fulfilling prophecy bestaat immers niet.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.