Wiegeliedjes of zwanenzang?

Zondagavond bereikte ons het bericht dat Goma (300 km bezuiden Butembo) op stelten stond nadat Fabrice Mumpfiritsa, een populaire zanger, werd ontvoerd omdat hij een lied over uitdagend presidentskandidaat Vital Kamerhe zou hebben gemaakt. De presidentiële garde werd verdacht van de ontvoering. Een deel van de jeugd van Goma pikte dat niet, stak autobanden in brand en legde grote stenen op de openbare weg. Alle verkeer werd onmogelijk. ’s Avonds werden geweerschoten gehoord. Het bezoek van de campagnevoerende Joseph Kabila aan Goma was voor de dag erop gepland, maar is naar verluidt afgelast. De gouverneur, bondgenoot van Kabila, verdenkt de oppositie van een mise-en-scène maar belooft toch een verder onderzoek. De zanger is in de vroege uren van maandag levend teruggevonden, gekneveld en geblinddoekt, gehavend en in shock. Hij werd voor verzorging opgenomen in een ziekenhuis.

Congolese muziek heeft eerder in Brussel en Parijs al voor heibel gezorgd. Een kleine maar bijzonder actieve groep van de overwegend vredelievende Congolese diaspora was er in het begin van dit jaar in geslaagd om concerten te boycotten van wereldsterren als Papa Wemba, Werrason en Fally Ipupa. De zangers worden ervan beschuldigd zich met politiek in te laten en daarbij eenzijdig partij te kiezen voor president Kabila, zonder enig gevoel voor maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Het kan inderdaad niet worden ontkend. De praktijk van mabanga (het vermelden van namen in populaire songs tegen een zacht prijsje) is ongetwijfeld een niet te verwaarlozen bron van inkomsten voor de meeste vocale kunstenaars, ook al werd op een bepaald moment het vernoemen van namen van mensen in een overheidsfunctie verboden. Maar nu staat nergens nog maat op. Minstens 25 verschillende zangers hebben partij gekozen voor Kabila, werkelijk zo goed als de hele fine fleur van de hedendaagse Congolese muziek: Papa Wemba, Koffi Olomide, JB Mpiana, Werrason, Félix Wazekwa, Tshala Muana en Meje 30, Blaise Bula, Le Karmapa, Dakumuda, Lofombo, Tsaka Kongo,… Ze zijn allemaal van de partij. En het gaat niet meer om een naamvermelding, maar om hele lofzangen. Angst voor een gevoel van overkill bestaat er duidelijk niet.

Vanavond zat ik op restaurant te genieten van een smakelijke natuurlijk-biologische scharrelkip met gefrituurde plantaan, als de ober binnen kwam met het pili-pilisausje, net op het moment dat Koffi Olomide op het grote TV-scherm de lof zong van Kabila. Zijn blik werd meteen aangezogen door het scherm. Hij zette op de tast het sauspotje neer op de tafel zonder zijn blik af te wenden, en verroerde lange tijd niet meer (het nummer duurt zes en een halve minuut), volledig in de ban van de goed ingestudeerde mimiek van de zanger, en het subtiele kontjesschudden van de talrijke bloedmooie danseressen. Om de twintig seconden flitsten er een paar beelden van de president in functie tussendoor. De geweldige resultaten van “de vijf werven” worden in dit nummer uitgebreid bejubeld. De andere kandidaten zijn zéro. Alles wordt vakkundig in je net- en trommelvlies gebrand.

Als het nummer eindigde en de ober opnieuw tot deze wereld kwam, verraste hij me met de analyse die hoofdschuddend volgde: “hé, alle zangers van Kinshasa staan tegenwoordig achter Kabila. Dat moet een behoorlijke duit gekost hebben op de kap van ons, belastingbetalers.”

Toch blijft de vraag of de muzikanten hun broodheer zullen kunnen redden.  Elke keer ik op straat even halt houd bij een nieuwe verkiezingsaffiche komt er wel iemand een praatje maken, en steevast blijkt hoe groot de onvrede is over presidentskandidaat nummer drie.

Als je naar een zender kijkt waar hij geld insteekt, zoals DigitalCongo, merk je daar niets van. Het journaal is geen objectieve berichtgeving maar één langgerekte verkiezingscampagne die de indruk wekt dat de slogan “Kabila, na Raïs 100%” overeenkomt met de werkelijkheid.

Op internet is evenwel een filmpje verschenen van een toespraak van Kabila enkele dagen geleden in Kindu, waar wel bijzonder weinig applaus op te horen valt, en heel veel geroep. Met als enige onderschrift: “sans commentaires…”.

De mensen die me zeggen toch voor Kabila te zullen stemmen, doen dat vanuit een bevreemdende logica, die enkel maar kan worden verklaard, denk ik, vanuit een gebrek aan ervaring met verkiezingen: “ik weet toch dat hij aan de macht zal blijven, en dus, om het gevoel te hebben dat mijn stem tot iets dient, zal ik toch voor hem kiezen, ook al is het niet de kandidaat die me inhoudelijk kan overtuigen”.

Als ik al die dingen op een rijtje zet kan ik me toch niet van de indruk ontdoen dat het legertje lofzangers dat de Raïs inzet niet noodzakelijk zal bijdragen tot zijn overwinning. Worden het wiegeliedjes voor de bevolking, of wordt het één wekenlange, en overigens erg welluidende zwanenzang? 28 november zal het uitwijzen.