Noord-zuid: meer dan enkel zwart-wit

Onze wereld is verdeeld, wat de grootste voorstanders van globalisering ook mogen beweren. Ik schrijf dit stukje op de website van MO* en ben me bewust dat ik beter niet kan proberen het warme water heruit te vinden: de mensen die dit aangeklikt hebben, weten al in grote mate welke nefaste mechanismen onze wereld besturen, en hoe economisch, sociaal, politiek of cultureel verdeeld onze wereld eigenlijk wel niet is. Neen, dit stukje wil ik wijden aan een ander soort van  verdeeldheid…

Als coöperant heb je binnen je buitenlands takenpakket ook een luik zitten dat vaak eenvoudigweg de ‘brugfunctie’ wordt genoemd. Zoals het woord zelf al zegt, wil men daarbij de aanwezigheid van de ontwikkelingswerker aanwenden om bruggen te slaan tussen het noorden en het zuiden. Negentig procent van alle communicatie, hulp en/of solidariteit volgt het traject Noord (zender)-Zuid (ontvanger). De laatste jaren beginnen we ook wel wat Zuid-Zuid beweging te zien, maar bij de derde variant op het rijtje blijft het verdacht stil. En daar wil de brugfunctie iets aan doen. De brugfunctie staat voor een geheel aan acties en activiteiten georganiseerd ter sensibilisering van de bevolking uit het noorden. Onder het motto van ‘Wie van niets weet, zal ook niets aan de situatie veranderen’ wil men de ervaringen van het Zuiden delen met de mensen uit het Noorden. Mensen laten kennismaken met het leven, de problematieken, maar ook de schoonheden aan de andere kant van de aardbol.
Ik begon hoe langer hoe meer het belang in te zien van deze omgekeerde richting van ontwikkelingssamenwerking: samenwerkingsontwikkeling als het ware. Immers, hoe langer je in het buitenland ‘verdwijnt’, hoe minder je familie, vrienden, kennissen en al de anderen je nog lijken te begrijpen.
Ik besloot iets meer van mijn tijd aan de brugfunctie te besteden dan eigenlijk van me werd verwacht. Het grootste deel daarvan liep ik dan nog gewoon te piekeren ook. Ik stelde me vele vragen, waarop ik eigenlijk geen goed antwoord kon formuleren. Op een gegeven moment hoopte ik zelfs dat ik gewoon even het vliegtuig op kon springen om in de Gentse Veldstraat de modale Belg de kleren van het lijf te vragen. Waar denkt de Belg aan als men hoort praten over de Derde Wereld? Ik weet het niet, maar ik heb een sterk vermoeden dat ‘geldinzamelacties’ ergens hoog in de top 5 zal staan. Zucht.
Hoe komt het dat de derde wereldproblematiek enkel kan motiveren tot het overschrijven van een fiscaal aftrekbaar bedragje,terwijl andere binnenlandse perikelen soms dagen en wekenlang de voorpagina’s halen, en het zelfs kunnen schoppen tot het gespreksonderwerp tijdens de lunchpauzes. Dicht bij huis, ver van mijn bed? Mijn grootste vraag werd uiteindelijk: ‘Hoe maak ik de derde wereld een dicht bij huis materie?’ Maar dat blijkt niet eenvoudig.
Er bestaan reeds een hele hoop initiatieven, van de spreekbeurt van zuster Jeanneke tot de blitse zomerfestivals waar artiesten van over de hele wereld (hoe exotischer, hoe beter) een podium vinden om letterlijk hun stem te laten horen. Is dit dan plots de ‘derde wereld? De Derde Wereld begrijpen houdt niet in dat mensen hun portemonnee bovenhalen en hun geweten voor het volgende jaar vrijkopen, al kan dit voor een hele hoop organisaties wel handig meegenomen zijn. De Derde Wereld begrijpen is ook niet het staan schudden met je kont, of het drinken van exotische coctails met Spaansklinkende namen. De Derde Wereld begrijpen betekent ook niet alleen het negatieve, het arme, het corrupte van de landen in het zuiden naar voor laten komen. Door een zwart-wit bril ziet men de zaken eenvoudiger, maar men mist een hele hoop nuances.
Er bestaan een hele hoop initiatieven, en toch is het overgrote deel van de bevolking eigenlijk niet bezig met de derde wereld. Maar is het dan anders in het Zuiden? 
De brugfunctie is één van de weinige initiatieven die wil werken volgens de omgekeerde dynamiek: vanuit de zuiden vertrekt informatie en ervaring, die gedeeld wordt met de mensen uit het noorden, om de mensen meer bewust te maken. In de praktijk zie ik echter dat het enthousiasme in het Zuiden nu ook weer niet zo groot is, hoor, om eventjes het noorden weer op het ‘rechte pad’ te zetten via sensibiliseringsactiviteiten. Vaak wordt de brugfunctie bijgevolg weer gereduceerd tot een ‘noord-noord’ kwestie. Iemand uit het noorden spreekt in het noorden over zijn/haar ervaringen in het Zuiden. Technisch gezien is daar misschien niet veel mis mee, maar zijn onze buitenlandse ogen wel genoeg getraind om de vele, dagelijkse nuances van een ander land te zien?
Als ik echt de brug tussen zuid en noord wil mee helpen verstevigen, had het dan niet beter geweest, als niet ik hier mijn bedenkingen had neergeschreven, maar wel een lokale persoon? Misschien in een volgend stukje?… 
(Of is mijn marketingvisie voor de Belgische markt daarbij officieel als naïef bewezen?)
De noord-zuid problematiek: Ce n’est pas facil…non