De strijd om Rio’s favela’s

De Olympische vlam is uitgedoofd, Hestia is weer op haar gemak voor een paar jaar. Dit in tegenstelling tot heel wat inwoners van Rio de Janeiro, die nu al het vuur aan de schenen gelegd worden.

De leiders van notoire drugbendes werden door de Unidade de Policia Pacificadora, kortweg UPP, uit heel wat favela’s verjaagd en opdat ze niet meer zouden terugkomen, staan overal agenten op wacht. Ze houden ook bijeenkomsten met de bewoners en begonnen enkele sociale projecten. De agenten zijn vaak vrouwen en jongere agenten, die niets met de beruchte corruptie van hun voorgangers te maken hebben.

Kritiek

Natuurlijk is er ook heel wat aan te merken op de UPP. Om te beginnen opereert ze niet in alle favela’s, waardoor volgens critici het geweld gewoon verplaatst wordt. Daarnaast is er ook het negatieve effect van de toegenomen veiligheid: de interesse in een woning op de aantrekkelijk gelegen heuvels neemt toe, waardoor de waarde van de huizen de hoogte inschiet en sommige oorspronkelijke bewoners zich de huurprijs van hun eigen huis niet meer kunnen veroorloven.

Ook werd de UPP van boven opgelegd, wat vragen doet rijzen omtrent de betrokkenheid van de bewoners. Niettegenstaande deze zeer belangrijke en terechte kritieken, is er sedert de UPP toch een toename van de veiligheid in veel van Rio’s favela’s. Over het algemeen kan het dus als een behoorlijk positieve ingreep van de overheid in aanloop naar 2016 gezien worden. De media-aandacht voor de UPP overschaduwt echter de heel wat minder positieve (lees: criminele) overheidsacties in andere favela’s: de vernieling ervan.

Onteigeningen

De heersende vooroordelen die in het algemene beeld van favela’s ingebakken zitten, zijn een handig wapen om zonder veel protest brave favelabewoners te onteigenen. Het is dus heel belangrijk in te zien dat favela’s geen ziektehaarden vol onguur, werkschuw tuig en wegschuivende huizen zijn.

Het officiële argument om bepaalde favela’s te onteigenen is het gevaar op aardverschuivingen, maar experts hebben al aangetoond dat hier niets van aan is. Het echte gevaar schuilt in de vastgoedmarkt, die op deze idyllische heuvels met zicht over de zee en de stad maar al te graag dure appartementen zou neerpoten, en ook plannen voor de komende mega-evenementen in de stad zijn een goed excuus om favela’s met de grond gelijk te maken. Zo blijven in het half vernielde Favela do Metrô slechts een handvol volhardende bewoners over sedert de overheid in november 2010 begon met gedwongen onteigeningen om plaats te maken voor een parking voor het WK van 2014. Ook de favela’s Vila Autódromo en Providência worden bedreigd, in dit geval door plannen voor de Olympische Spelen.

De eerste is een rustige gemeenschap waar nooit drugsbendes huisgehouden hebben, maar die omwille van haar strategische ligging al 20 jaar bedreigd wordt. De bewoners zijn echter niet van plan zich zomaar te laten doen. Hun rechten worden hen ontzegd met het argument dat ze toch maar een wanordelijke favela zijn. Als reactie daarop bewezen de bewoners dat ze wel degelijk kunnen plannen: samen met experts van twee federale universiteiten stelden ze een eigen alternatief plan op, waarbij hun gemeenschap ongeschonden blijft.

Ook Rio’s oudste favela Providência, die 150 jaar geleden door oorlogsveteranen gebouwd werd, is weer bedreigd. De fotograaf Maurício Hora heeft zich in de interessante geschiedenis ervan verdiept en beet zich vast in het behoud van de favela, waar hij geboren en getogen is. Enkele woningen konden vorig jaar al gered worden door levensgrote foto’s van bewoners aan de muren te hangen en zo hun zichtbaarheid te verhogen. Met de immense foto’s werd immers heel duidelijk wat bij de onteigening in elke favela gebeurt: niet enkel de huizen worden geruïneerd, maar ook het leven van hun bewoners.

Acht gemeenschappen zijn al onteigend. In verschillende andere vond gedeeltelijke onteigening plaats en nog elf andere worden momenteel bedreigd. Sedert in 2009 bekend werd dat Rio de Janeiro de Olympische Spelen van 2016 zou gaan organiseren, zijn al 8000 mensen onteigend, hun huis, hun verhaal, kansen en dromen met de grond gelijk gemaakt. En dat blijkt nog maar het begin.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • MO*journaliste Olivia Rutazibwa en ex-MO*journalist Stefaan Anrys presenteren op Filmfestival MOOOV in Turnhout en Brugge een selectie van de strafste documentaires uit binnen-en buitenland.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.