DNA van het middelpunt

Bezetters en overheersers

Jeruzalem: een stad die enkel bloedvergieten en bezetting kent. De oorsprong van de stad gaat terug tot een uitdrijving, toen Abraham volgens de Joodse overlevering op zoek ging naar het Beloofde Land, en Jeruzalem veroverde op de inheemse bewoners. Een duizend jaar later zou het Joodse volk – ook dan een periode gekenmerkt door meerdere invallen en veroveringen – zelf overheerst worden, ditmaal door de Romeinen. De volgende quote van ooggetuige Flavius Josephus is alzeggend: “(Romeinse) soldaten waren overal in de stad gelegerd. Zij bewaakten de toegang tot de heiligdommen. En op belangrijke Joodse feestdagen werd hun aanwezigheid versterkt, zodat de heiligdommen en de stad zwaar bewaakt waren.” En niet in het minst: in de Middeleeuwen deden ook wij er een schep bovenop. Tijdens de Eerste Kruistocht binnen te vallen en in Jeruzalem en volgens alweer een ooggetuige ”alle niet-gelovigen te koken in hun eigen bloed.”

Voeg daar de Turkse overheersing aan toe, en erna de huidige Israëlische overheersing: Jeruzalem heeft niets anders gekend dan oorlogen en bezetters. Dit middelpunt van de wereld heeft als het ware bloedvergieten aangetrokken: alsof het Jeruzalem’s lot is, vervat in het DNA van haar eeuwenoude stenen.

Status-quo

Er is één kenmerk dat in deze regio alomvattend is: elke invaller of bezetter dacht dat het land hem volledig toekwam, meestal uit goddelijk recht. Compromis, verstand, en redelijkheid zijn hier schijnbaar steeds het verloren kind geweest.

Tel daarbij dat de huidige overheersing – en versta me niet verkeerd: de staat Israël mag terecht bewonderd worden om wat ze opbouwde – ook een economische overheersing is, waardoor de status van 2^de rangsburgers wordt verankerd: arm versus rijk, en ontwikkeld. Vandaag heerst in Israël een status-quo. De sterke partij ziet geen reden om hier iets aan te veranderen. Waarom zou het ook? De toestand is relatief rustig. Het is een status-quo die elke dag meer onwrikbaar verankerd wordt, met de muur rond de West Bank als symbool. De onvrede en uitzichtloosheid kan helaas alleen maar een nieuwe golf geweld doen uitbreken. Vraag is: wanneer? En hoe?

Onvrede

Het Midden-Oosten kende de laatste twee jaar een fenomenale transformatie: van Tunesië tot Syrië namen burgers het op tegen hun autoritaire leiders. In sommige landen zoals Egypte is de eerste golf van protesten voorbij, en leidde ze tot een democratisch proces. Maar hier geldt een waarschuwing: de armoede en kansloosheid die elk Arabisch land kenmerkt, is een grotere bedreiging dan een autoritaire leider. Jordanië is daar een goed voorbeeld van: geleidt door een populaire maar autoritaire monarchie, een verlichte dictatuur. Maar de economische toestand is er uitzichtloos: jobs zijn schaars, een opleiding duur en zonder perspectief, armoede alom. Ook hier is het enkel aftellen totdat ernstige golven van onvrede het land, en het verdere Midden-Oosten, zullen overspoelen. Zoals een Egyptenaar het treffend uitdrukte net na de val van Mubarak: “Democracy is for the rich. The normal people want bread and jobs.”

Om op een positieve nood te eindigen: er zijn weinig plekken op de wereld waar op een zo een kleine oppervlakte zoveel conflict, bloedvergieten, en tragedie aanwezig is. Maar hoe uitzichtloos de situatie ook is waar de meesten zich in bevinden, van Jeruzalem tot het vluchtelingenkamp Za’atari, telkens was er iets dat iedereen bond: een hartverwarmende lach, dromen, en hoop.

Jorge Vanstreels - 26/02/2013