La Lucha: Goma’s eigen indignados

Vanop 7000 kilometer afstand was het voor MO*blogger Kris Berwouts onmogelijk om poolshoogte te krijgen over een nieuwe beweging die voet aan grond krijgt in Goma. Dus trok hij er heen en sprak met enkele initiatiefnemers van La Lucha, ofwel de jongerenbeweging die strijdt voor verandering.

Vanop 7000 kilometer afstand was het voor MO*blogger Kris Berwouts onmogelijk om poolshoogte te krijgen over een nieuwe beweging die voet aan grond krijgt in Goma. Dus trok hij er heen en sprak met enkele initiatiefnemers van La Lucha, ofwel de jongerenbeweging die strijdt voor verandering.

Ik herinner me niet meer wanneer ik voor het eerst over hen gehoord heb. Plots waren ze er. Niet als een nieuwe organisatie met duidelijke leiders, doelen en statuten, maar eerder als een permanent gegons. Je wist dat ze er waren, je kreeg hen niet te zien, maar plots streken ze neer, hielden ieders aandacht vast en waren even snel weer verdwenen.

Maten die op het terrein werkten vroegen me of ik meer wist. Je las wel eens iets over een sit-in. De gouverneur had hen 'de terroristen van morgen' genoemd. Iemand had vastgezeten.

La Lucha was duidelijk iets geworden, maar wat precies? Vanop 7000 kilometer kreeg ik er geen greep op. Toen ik eindelijk nog eens in Goma was, lukte het beter.

Dag van de Werkloosheid

Ik sprak met Micheline die er vanaf het begin bij was. Meer nog: ze was één van de initiatiefnemers.

'Het begon een kleine twee jaar geleden. Ik voelde me gefrustreerd. Je zag veel geld circuleren in Congo maar alles draaide in het rond.'

'Rond de verkiezingen van 2011 hoorde je precies hetzelfde discours als in 2006, en ongetwijfeld zal het in 2016 meer van hetzelfde zijn. Echte verandering bleef uit. Blijkbaar waren de problemen in dit land onoplosbaar.'

'Daar wilden we ons niet bij neerleggen. Waarom draaide alles de laatste vijftien jaar in de soep? Er waren toch overal mensen van goede wil? Er moest iets gebeuren.'

'We kwamen met een paar vrienden samen. De eerste vergadering was in maart 2012. Zes deelnemers, allemaal jongeren. Elk van ons had zich jarenlang geëngageerd in allerlei groepjes binnen de civiele maatschappij. Ver waren we daar niet mee geraakt. Nu, vonden we, was het tijd voor actie. Clubs voor reflectie en analyse waren er al genoeg.'

'Op 1 mei organiseerden we de eerste actie, op de Dag van de Arbeid. Die we maar meteen uitriepen tot Dag van de Werkloosheid. We hadden uit onze eigen schrale buidels het nodige gehaald om spandoeken te maken. De actie was geslaagd. Veel media hebben over ons gesproken, ook al hadden we niet eens een naam.'

'We waren tevreden met het resultaat en planden onmiddellijk een nieuwe actie. Op 30 juni, de nationale feestdag, stonden we er met boodschappen over het gebrek aan drinkwater en veiligheid. We vroegen in één beweging het ontslag van de regering: jullie hebben gefaald. Op verschillende plaatsen hebben we pamfletten uitgestrooid.'

'Dat waren ze hier niet gewoon. Ik werd opgepakt en moest de nacht in de cel doorbrengen. Twee vrienden zijn bij mij gebleven. In dit land laat je geen meisje alleen achter in de handen van de veiligheidsdiensten.'

'Tijdens onze sit-in februari 2013 vielen klappen. We hebben de toegang tot drinkwater weer op tafel gelegd en eisten dat de weg die ze hier aan het herstellen waren verder werd afgewerkt. Daar werd toen erg repressief op gereageerd. Maar kort daarna werd toch herbegonnen met de weg.'

Geen organisatie maar een beweging

'Pas in januari 2013 kozen we een naam. Na een vergadering dronken we een glas en klonken: “A La Lucha!”, zeiden we, wat in het Spaans “Op de strijd!” betekent.'

'Dat bleef hangen. Maar omdat je in Congo nu eenmaal geen Spaanse namen geeft aan een organisatie, werd Lucha de afkorting voor Lutte pour le Changement, de strijd voor verandering.'

'Hoewel, organisatie… eigenlijk wilden we geen organisatie zijn en zeker geen ngo. Ngo’s streven hier niet naar verandering, ze zijn vooral uit op geld. De civiele maatschappij is tot op zekere hoogte een kaste van mandarijnen geworden die deel uitmaakt van het establishment. Daar voelden we ons niet mee verwant.'

'We zijn dus geen organisatie. We willen geen structuur, geen statuten, geen voorzitter noch penningmeester. We zijn niet uit op officiële erkenningen. We zoeken niet eens donors, ook al kosten acties geld. Dat proberen we dan maar zelf op te hoesten. We hebben al acties moeten afgelasten omdat we 100 dollar te weinig hadden…'

'We willen een beweging blijven. Ondertussen hebben al 800 mensen op een of andere manier deelgenomen aan onze acties. Iedereen is jonger dan 35. De enige structuur die we hebben is de G10, een strategische cel van een tiental meer ervaren mensen.'

'Intern proberen we discussie aan te zwengelen: welk soort democratie willen we? Hoe moet die verwezenlijkt worden? Je weet zelf ook hoe sterk het onderwijs hier achteruit gegaan is. Het niveau van analyse is erg laag, ook bij ons. Kadervorming is een belangrijke uitdaging.'

'We werken aan een “Manifest voor het nieuwe Congo”. Dat is bijna klaar. De gouverneur probeerde ons in de hoek van M23 te steken, maar dat is niet gelukt. We maken een analyse die niet zomaar in een kamp te plaatsen is. Niemand van ons is lid van een politieke partij.'

Water, elektriciteit, jobs

Anderen zetten zich bij Micheline en mezelf. Eén van hen is Fred, een student economie, de andere Serge, een jonge dokter.

'Wij zijn de generatie die de vrede eist die ze nooit gekend heeft.'

Fred neemt de draad op: 'In het voorjaar organiseerden we verschillende sit-ins voor het hoofdkwartier van Monusco, telkens wanneer VN-bonzen Mary Robinson of Hervé Ladsous hier waren. We vinden dat Monusco niet echt bezig is met het beschermen van de mensen. Wij zijn de generatie die de vrede eist die ze nooit gekend heeft. We voerden actie tegen de komst van een neutrale macht. Hoe kan je hier neutraal willen zijn? We eisten een aanpassing van het mandaat van Monusco en we zijn blij dat die er kwam.'

'Onze rechtstreekse aanspreekpunten zijn de provinciale verkozenen. Wij hebben ze verkozen, we hebben het recht om hen ter verantwoording te roepen. We vinden dat ze veel te weinig druk zetten op de provinciale regering om werk te maken van toegang tot water, elektriciteit en jobs. Dit zijn prioriteiten voor de mensen. Dus is dat provincieparlement een belangrijk doelwit van onze acties.'

'Alles wordt hier nu bereid in een ngo-sausje. Ook de provinciale regering hier giet alles in logische kaders, met indicatoren die resultaten en impact moeten weergeven. Het oogt geweldig maar het is moeilijk om achter de peptalk nog het algemeen belang te zien. Je hebt constant het gevoel dat de blitse instrumenten een gebrek aan visie moeten verbergen.'

De zaak Nzangi

En dan is er natuurlijk de affaire Nzangi, gaat Fred verder. 'Op 11 augustus werd nationaal parlementslid Nzangi Butondo gearresteerd, uitgerekend iemand uit de meerderheid. Enkele dagen later werd hij tot drie jaar cel veroordeeld omdat hij de staatsveiligheid zou ondermijnd hebben.'

Serge legt uit: 'Nzangi werd veroordeeld omdat hij zijn gedacht zei op de radio. Tijdens de parlementaire vakantie had hij Rutshuru en Niyaragongo bezocht, die op dat ogenblik nog bezet waren door M23. Op de lokale vrije radio KivuOne sprak hij over het lijden en het ongenoegen van de lokale bevolking ginder. Hij riep de opperbevelhebber van het regeringsleger (Kabila dus) en Monusco op om dringend militaire actie tegen M23 te ondernemen.'

'Als een volksvertegenwoordiger op die manier behandeld wordt, op welke rechts-

zekerheid kunnen mensenrechtenactivisten dan nog rekenen?'

'In minder dan geen tijd zat hij achter de tralies. De reden en de manier waarop hij werd veroordeeld heeft ons zwaar gechoqueerd. Als een volksvertegenwoordiger ondanks zijn onschendbaarheid op die manier behandeld wordt, op welke rechtszekerheid kunnen activisten voor mensenrechten en vrijheid nog rekenen?'

'Nzangi is ónze volksvertegenwoordiger. Erg populair bij de jeugd hier. Sinds 2006 was hij parlementslid op provinciaal niveau, sinds 2011 nationaal. Dat hij tot de meerderheid behoorde hield hem niet tegen om een motie van wantrouwen tegen de gouverneur hier neer te leggen, of het ondermaats presteren van een minister uit zijn eigen partij aan de kaak te stellen. Hij vond het algemeen belang belangrijker dan partijdiscipline.'

'Zijn arrestatie toont aan hoe slecht het hier gesteld is met de vrijheid van meningsuiting. De paranoia is totaal en het staatshoofd is een soort taboe aan het worden. We zijn de straat opgegaan, maar de flikken hebben ons met geweld uit elkaar gedreven. Vijf van ons hebben een nacht in de cel doorgebracht. De media kregen een verbod opgelegd om foto’s van onze actie te publiceren.'

Kabila’s komst

'De laatste weken zijn hier ter voorbereiding van Kabila’s bezoek verschillende ministers gepasseerd. We hebben telkens geprobeerd om de zaak Nzangi aan te kaarten. De officiële instanties van de civiele maatschappij reageerden niet. “Hier kunnen we geen positie in nemen, dit is een politieke zaak. Dat valt buiten ons mandaat”, klonk het. Dat gebeurt wel vaker dat een instantie geen standpunt inneemt zolang ze niet weet welke kant een zaak uitgaat…'

Micheline: 'We hebben onze boodschap rond Nzangi ook tot bij Kabila gebracht. Er stond die dag nogal wat volk op straat. Maar de mensen die hem toejuichten waren voor een groot deel dezelfden die een jaar geleden M23 toejuichten toen die de stad binnentrokken, ook al meenden ze er niets van. En die één dezer Kamerhe zullen toejuichen als hij naar het oosten komt. Je weet zelf ook wel hoe dat gaat: met een beetje geld krijg je veel volk op de been.'

'We stonden er, met onze spandoeken en plakkaten. We eisten de vrijlating van Nzangi natuurlijk, maar we verwezen ook naar de onvervulde beloftes rond elektriciteit, water en infrastructuur. Eén van ons raakte tot bij de president en sprak hem er over aan. Hij zei dat hij de spandoeken gezien had. Dat heeft hij later ook publiek gezegd.'

'Er zijn nogal wat Congolese en buitenlandse ngo’s die allerlei aanbevelingen en oplossingen de wereld in spuien via het internet, maar wij stonden daar toch maar mooi alleen met onze kritische spandoeken tussen al die jaknikkers…'

Ik wil weten wat ze van Kabila's promotoer in het oosten vonden. Van Kisangani naar Bukavu rijden was toch een geweldige stunt?

'We waren niet onder de indruk. De hele rit had een hoog showgehalte, maar er is niets substantieel veranderd. Hij is ook niet in dialoog gegaan met de bevolking.'

'Dit is niet de eerste keer dat zoiets gebeurt. We zijn er ondertussen wel aan gewend. Het geeft zijn slippendragers natuurlijk weer wat moed, maar de gewone mens is te wantrouwend geworden om hier energie of moed uit te putten. We beschouwen het als een non-event.'

Dit artikel werd mee mogelijk gemaakt door een werkbeurs van het Fonds Pascal Decroos.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.