Mzee's mausoleum

Iemand zegde een vergadering af. Plots had ik een beetje tijd om Iets Leuk te doen. Mijn maat Kasongo’s wortels liggen in Moba, de geboorteplaats van Laurent-Désiré Kabila. Hij was overigens een kadogo, een jonge soldaat die in 1997 voor de eeuwige rebel naar Kinshasa marcheerde. Niet echt een verbazing dus toen hij zei: “Weet je wat? Ik neem je mee naar Mzee’s mausoleum.” Geweldig idee.

Worsteling met het verleden

Ik hang graag rond op kerkhoven, maar mausolea zijn niet echt mijn kopje thee. En Mzee zelf is ook al niet my type of guy. Ik vond het merkwaardig hoe de man postuum een icoon werd. Ik liep hier al rond toen hij er nog was, en in de laatste maanden van zijn leven voelde ik in Kinshasa noch in het oosten nog veel illusies rond de vraag “is dit de man die Congo uit de prut van 32 jaar Mobutu gaat tillen?” De laatste jaren werd hij echter larger than life. Voor sommigen een authentieke held, voor anderen de baarlijke duivel. Zelf zie ik hem als een overgangsfiguur, veel meer een product van de geschiedenis dan iemand die geschiedenis maakt. En hoe dan ook is deze blog niet bedoeld om het ultiem proces te maken van historische figuren.

Congo worstelt met zijn verleden, maar heeft daar geen arena voor. Het land heeft amper monumenten. Lange tijd was er vooral het standbeeld van Lumumba dat je al tien jaar aan de rand van de stad opwacht als je van de luchthaven komt. Eén en ander werd ook aangelegd en opgericht in 2010, rond de 50ste verjaardag van de onafhankelijkheid. Hier en daar werden verlopen plekken opgeleukt, veranderden in aantrekkelijke promenades. Ergens is een standbeeld ingehuldigd van Kasavubu, en verder staan lukraak verspreid enkele figuratieve en abstracte kunstwerken waarvan je denkt: “Hoe is het mogelijk dat een cultuur met zo’n rijke traditie van sculptuur in staat is om zulke gedrochten neer te poten?” Af en toe ontwaar je nog een restant van Mobutu’s imperium, te robuust om te slopen. Toegankelijke archieven of bibliotheken zijn er ook al niet. Een land waar je alleen iets van de nationale posterijen hoort als ze staken heeft natuurlijk ook geen postzegels om zijn helden te eren.

Geen helden

Misschien is er gewoon een gebrek aan helden. Een teveel aan overgangsfiguren. De baobab Mobutu werd niet geveld door de houthakkers die er op inbeukten, maar door zijn eigen termieten. De man voor wie we het woord kleptocratie hebben moeten uitvinden heeft zijn eigen staat in die mate van binnenuit leeg gevreten dat ze voor de ogen van de wereld verkruimelde. Sindsdien sukkelt Congo van de ene transitie in de andere, met efemere leiders die er niet in slagen uit Mobutu’s stof en as iets tastbaars op te bouwen.

Ook vandaag laat het gebrek aan leiderschap zich voelen. President Kabila doorspartelt zijn annus horibilis en lijkt weinig verhaal te hebben. Hij staat alleen, hij neemt nog moeilijker beslissingen dan gewoonlijk en zijn communicatie naar de bevolking is al jaren ondermaats.

Hij zette in op Matata Ponyo als premier. De man heeft een ernstige poging ondernomen om good governance en accountability te ingang te doen vinden in het beheer van de res publica, hij dreef op zijn elan van kundig technocraat die instond voor de macro-economische successen van de laatste jaren en als geen ander de taal van de donoren verstond. Politiek geen zwaargewicht, je voelde dat hij slagen kreeg van de apparatsjiks van het regime die al een decennium aan de vetpotten van de staat stonden en vonden dat de regelneverij van de eerste minister hun belangen zwaarder schaadden dan ze voor de mooie ogen van de internationale gemeenschap wilden aanvaarden.

Maar vorige week stopte de het IMF haar leningen aan Congo wegens het gebrek aan transparantie in de mijnsector. Hierdoor verliest Matata Ponyo een thuismatch op zijn eigen macro-economisch terrein. Ook hij is geen blijvertje.

Opstapje naar nieuwe transitie?

Ook bij de oppositie moet je veel goede wil hebben om geïnspireerd leiderschap te zien. Ze speelt, naar eigen zeggen, de kaart van de chaos. Het betekent dat je er van uit gaat dat de situatie gaat ontsporen, er gaat iets gebeuren dat de kaarten grondig gaat herschudden, en aangezien je kaarten op dit moment hooguit goed zijn voor miserie op tafel, kan je er alleen bij winnen.

Kortom: je reduceert jezelf tot toeschouwer in de coulissen, en je hoopt dat ze je op het juiste moment van achter het gordijn komen halen om een hoofdrol te spelen in wat volgt. Uiteindelijk is meer dan één figurant in Rome op die manier keizer geworden. Het is het proberen waard. Maar al te veel zou ik er in hun plaats niet op rekenen. Het geldt voor het UDPS, het MLC en Kengo wa Dondo. Die laatste heeft natuurlijk de troef dat hij volgens de grondwet, als rais in een visgraat stikt of op andere wijze aan zijn einde komt, als voorzitter van de senaat de wettige opvolger is. Maar de mens is achteraan de zeventig, dan ben je in het beste geval gedoemd om overgangsfiguur te zijn.

De enige die zijn flair habituel weet op te houden is Vital Kamerhe, maar je moet er goed naar zoeken. Hij straalt nog steeds charisma en visie uit, maar lijkt er voorlopig publiek weinig mee te doen. Hij weet natuurlijk ook dat hij op zijn eentje niet veel volk op de been krijgt.

Ik durf het me amper voorstellen dat de Derde Republiek, waarin velen toch op een redelijk illusieloze manier hebben in geloofd, gewoon een opstapje zou blijken te zijn naar een nieuwe transitie.

Bekijk meer foto’s van Mzee’s mausoleum.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • MO*journaliste Olivia Rutazibwa en ex-MO*journalist Stefaan Anrys presenteren op Filmfestival MOOOV in Turnhout en Brugge een selectie van de strafste documentaires uit binnen-en buitenland.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.