Aan de oevers van de Amoer

Moonen! In Sovjettijden –toen China en de USSR enkele decennia met mekaar in de clinch lagen– trokken Chinese jongetjes hun broek naar beneden als ze Russen zagen voorbijvaren in een bootje. De toiletten waren richting Blagoveschensk gericht, zonder muren welteverstaan. Maar die tijden zijn intussen lang vervlogen; China en Rusland onderhouden vandaag vriendschappelijke relaties.

Blagoveschensk en Heihe, gescheiden door de Amoer en de Chinees-Russische grens. Grote kaart

En zo is er wel meer veranderd. Op de eens lege oever aan de Chinese zijde is op amper twintig jaar een volledige skyline verschenen van aaneengeregen wolkenkrabbers, de ene al hoger dan de andere. Op de achtergrond prijkt een dozijn torenkranen. De belofte van meer gebouwen. Nog meer.

Fun in China

Langs de Russische kade van de Amoer-rivier wandelen Sergey Olontsev en zijn vriendin Sascha. Sergey is een echte specialist in China-Ruslandvraagstukken: hij schreef een doctoraat over de relatie tussen Chinese en Russische bedrijven in de grensregio. Sergey zelf werd geboren in Potsdam, Oost-Duitsland, als zoon van een Russische militaire arts. Daarna woonde hij met zijn ouders een paar jaar in Kazachstan (‘Ik kan nog tellen in het Kazachs’) om vervolgens in Blagoveschensk op te groeien.

Sergey zag de Chinese skyline aan de overkant van de Amoer-rivier doorheen de jaren veranderen: ‘Het eerste gebouw dat je midden jaren negentig zag verschijnen, was een Chinees overheidsgebouw. Daarna volgden vier grote torens, en in de laatste jaren is daar die compound van wolkenkrabbers bijgekomen met winkels op het gelijkvloers, kantoren op de tweede, en daarboven appartementen. Sinds 2011 is ook een amusementspark met reuzenrad in aanbouw.’ Je moet niet veel verbeelding hebben om daarin de boodschap te lezen dat het in China is dat vandaag de fun te beleven valt.

‘Langs de oever van de Amoer zie je heel goed de snelheid van de Chinese economische ontwikkeling’, zegt Sergey. ‘Pas in 1992 kreeg Heihe de status van een stad. Daarvoor was het gewoon een dorp. En nu kan je zien hoe ontwikkeld het is: er wonen intussen 150.000 mensen in het centrum en twee miljoen in de buitenwijken. De snelheid waarmee Heihe zich ontwikkelt, is vergelijkbaar met die van andere Chinese steden. Waar haar centrale grenspositie aanvankelijk nodig was als aanzet om te ontwikkelen, heeft Heihe intussen wel alle capaciteit om zich autonoom te ontwikkelen –gericht op binnenlandse Chinese vraag en dus los van handel met Rusland.’

Moskou ver weg en toch dichtbij

Blagoveschensk ligt in de Amoerregio, een regio met 800.000 inwoners. Het voorbije decennium is een vijfde van de bevolking er weggetrokken. Aan de andere kant van de grens telt de Chinese noordelijke Heilojiang-provincie niet minder dan 38 miljoen inwoners. Bij sommige analisten bestaat de vrees dat de Chinezen de Amoerregio zullen overspoelen.

Sergey en Sascha nemen me op sleeptocht langs enkele lokale bezienswaardigheden en monumenten in Blagoveschensk: de stadspoort, de Russisch-Orthodoxe kerk, het monument van Lenin (nog steeds op zijn sokkel), het brugje waar pas gehuwde koppeltjes hangslotjes vastklinken (Sergey en Sascha gaan volgende zomer trouwen, ‘het wordt een bescheiden feestje’), het treinspoor (‘Moskou is héél ver weg, en toch zijn we cultureel meer verbonden met Moskou dan met Peking’), en de nogal flink onderkomen natuur langs een andere rivier in de stad.

Later die avond nodigen ze me bij hun thuis uit voor thee. De living van hun appartement op de bovenste verdieping van een grote blok is Barbieroos geschilderd, centraal staat een zetel die ze vorige week hebben laten overkomen uit China. Op de tafel (Chinese groene) thee, fruit uit Oezbekistan, noten in honing uit de Amoerregio, Chinese chips, confituur van oma en verse mini-aardbeien in siroop. Russische gastvrijheid. De vodka heb ik beleefd geweigerd (slechte ervaringen, verder no comment).