De specialisten van de Amoer Staatsuniversiteit

Een van de hoekstenen van de samenwerking tussen de twee landen, zegt Pontkratova, is het Verdrag van Goed Nabuurschap uit 2001. En dat werpt na tien jaar blijkbaar resultaten af. ‘Bedoeling is om de handel tussen China en Rusland –vandaag goed voor 70 miljard dollar– tegen 2015 op te drijven tot 100 miljard dollar, en tot 200 miljard dollar in 2020. Als de huidige trend aanhoudt, zijn die schattingen realistisch. Het grootste deel van die handel verloopt door de Chinese regio Manzhauli en de Russische grensstad Zabaikalsk enerzijds, en de steden Suifunhe en Pogranichniy anderzijds. Je hebt er zowel goede autostrades als spoorlijnen.’

Rusland voert voornamelijk grondstoffen uit naar China (olie! gas!), goed voor bijna 60 procent van de volledige export. Vervolgens ook metalen (10 procent) en hout (8 procent), en verder producten uit de chemische industrie, voedsel en een klein aandeel machines (met name uit de nucleaire en hydroelektriciteit-industrie, alsook wapens en militair materieel). China voert dan weer machines en toestellen uit naar Rusland (40 procent), en uiteraard allerhande consumptiegoederen. Pontkratova: ‘Schoenen, speelgoed, televisies, iPods, maar ook pakweg meubels –gemaakt van Russisch hout.’

Arme regio

‘Als je China en Rusland vergelijkt in termen van inkomen per hoofd van de bevolking, dan loopt Rusland nog altijd voorop’, zegt Olga Vasilyeva, professor Internationale Economie en collega van Pontkratova. ‘Maar eigenlijk moet je niet de landen, maar regio’s binnen de landen vergelijken. Het westen van China en het oosten van Rusland zijn arm. Maar steden als Shanghai, Peking of Moskou, dat is een ander verhaal.’

Zowat een kwart van de bevolking van de Amoerregio is de voorbije twintig jaar vertrokken: enerzijds jongeren op zoek naar betere kansen en een hoger salaris, anderzijds gepensioneerden op zoek naar betere gezondheidszorg en levensomstandigheden in het westen van Rusland. Vasilyeva: ‘Ik heb er ook aan gedacht om te vertrekken, maar mijn man heeft hier een goede carrière als rechter.’

‘De bevolkingsdichtheid in deze regio is erg laag, waardoor je niet de voordelen van schaaleconomie hebt. Ook de infrastructuur is een probleem. Dus als je hier productie wil opzetten, moet je vanaf nul beginnen: er is geen menselijk kapitaal en geen infrastructuur.’ Investeringen zijn dus nodig. Vasilyeva: ‘Maar om investeerders aan te trekken, moet je hen kunnen garanderen dat hun eigendomsrechten beschermd zullen worden. En dat is een probleem –in heel Rusland overigens.’

Blago-Vegas

‘Toch denk ik dat deze regio toekomst heeft, met name als transporthub. Als we onze economie willen diversifiëren en niet enkel afhankelijk zijn van gas en olie, dan kan dat een spoor zijn. Punt is dat we een ander groeimodel nodig hebben. Maar ons politieke systeem laat die ontwikkeling niet toe, het fnuikt mensen die initiatief willen nemen. Elke poging om van onderuit te groeien, wordt tegengewerkt.’

Vasilyeva toont zich erg kritisch over beleid van Moskou vis-a-vis de Amoerregio. ‘Een paar jaar geleden was Blagoveschensk een gokhoofdstad, Blago-Vegas werd het hier genoemd. Chinezen zakten voor een paar dagen naar hier af om te gokken. Maar vervolgens veranderde Moskou het beleid en schafte alle casino’s in deze regio af. De Russische overheid argumenteerde dat dat gebeurde om de Russen van het gokken weg te houden, maar voor ons was het een export-industrie die verloren ging.’

Nergens in Rusland is de steun voor Verenigd Rusland, de partij van premier Poetin en president Medvedev, zo laag als in de Amoerregio, zegt Vasilyeva. ‘Maar of dàt binnenkort ook in de verkiezingen zal blijken, dat is dan weer een andere vraag.’