‘Moskou en Peking, vrienden voor altijd’

‘Je ziét de grensbewaking niet met het blote oog. Maar geloof me: aan Chinese kant gebruiken ze al meer dan tien jaar bewakingscamera’s, en ook hier aan Russische zijde installeren we camerasystemen.’ Aan het woord is Nikolay Kuharenko, directeur van het Confusius-instituut van Blagoveschensk, een soort Goethe-instituut om de Chinese taal en cultuur te verspreiden. Het Confusius-instituut ligt pal aan de Amoer-rivier en vanop de bovenste verdiepingen kijk je uit op China.

Bruce Lee

Nikolay vertelt dat er in Blagoveschensk zo’n 700 Chinese studenten zijn, maar dat omgekeerd Russen ook heel veel interesse tonen in China. Er zijn maar liefst zeventien Confusius-instituten in Rusland. ‘Vooral in deze grensregio is Chinees heel populair. Ouders zijn ervan overtuigd dat de taal erg nuttig zal zijn voor hun kinderen. Vanaf het eerste middelbaar kunnen leerlingen in deze streek Chinese les volgen. Daarnaast zijn er meer dan duizend Russische studenten die aan universiteiten in Blagoveschensk Chinees leren. En hier op het instituut bieden we gratis taallessen aan aan gepensioneerden.’ In februari 2012 start het Confusius-instituut bovendien met gratis lessen Chinees voor ambtenaren van de lokale administratie, de federale migratiedienst en de douane.

‘In de Sovjetunie was de Bruce Lee héél héél héél populair’, zegt Kuharenko met een knipoog. ‘Toen ik zelf nog een schooljongen was, knipte ik uit magazines foto’s van gevechtstporten. Hier in Blago zijn sporten als Ushu en Kung Fu erg in trek. Twee jonge wereldkampioenen in Ushu wonen trouwens in Blago.’

Stalin en Mao 

‘In de Sovjetunie stond er een gedicht in de schoolboeken dat scholieren vanbuiten moesten leren’, zegt professor internationale geschiedenis Alexey Kireev van de Pedagogische Universiteit, waar het Confusius-instituut gehuisvest is. ‘De titel van het gedicht was “Maskva Peking droezhba navjek“, Moskou en Peking, vrienden voor altijd.’

Kireev toont een Sovjetpostkaart met daarop Stalin en Mao die mekaar de hand schudden. Maar de goede relatie verslechterde in de jaren zestig. Kireev: ‘De Sovjetunie nam afstand van de cult rond Stalin, en dat kon China niet verkroppen, gezien zij een soortgelijke idealisering van Mao hadden.’ Het kwam tot ideologische breuk tussen de twee communistische landen, die escaleerde in 1969. ‘Chinese burgers staken de grens over en bezetten het Damanski-eiland, dat in handen was van de USSR. Het kwam tot een gewapend treffen met de grensbewakers.’ Er vielen honderden doden.