De staat van het overleg bij de staat

Het is de eerste maal dat een evaluatie van de IAO-conventies 151 en 154 plaats vindt. Met dat doel heeft een comité van IAO-experten een stevig rapport uitgebracht. Het geeft een overzicht van de stand van zaken in een hele reeks landen, schetst trends en geeft aan op welke wijze de IAO zich tot nu toe bij discussies over die conventies heeft opgesteld. Men inspireert zich hierbij sterk op de principes uitgewerkt door het comité van de syndicale vrijheid, dat binnen de IAO sinds 1951 bestaat.

Vandaag hebben delegaties van werkgevers, vakbonden en regeringen (de IAO is een tripartiet orgaan) het rapport van de experten besproken met de bedoeling uit te klaren hoe sociale relaties in de openbare sector, op het niveau van de wereld, kunnen worden verbeterd.

Dat de IAO zich specifiek buigt over het sociaal overleg in de openbare sector komt niet te vroeg. Besparingen in de overheidsfinancies wegen hoe langer hoe meer op de arbeidsvoorwaarden van het overheidspersoneel. Van echt overleg is vaak geen sprake meer. Zelfs in tal van Europese landen drukken regeringen beslissingen gewoon door zonder veel onderhandelingen. De toestand in andere delen van de wereld is dus veel erger. Precaire tewerkstelling neemt hand over hand toe. Tewerkstelling bij de overheid wordt overal afgebouwd. De trend tot decentralisatie van de arbeidsvoorwaarden (annex verzwakking van de positie van vakbonden en van werknemers) is de regel.

Redenen genoeg om van werknemerskant erop aan te dringen dat meer landen de IAO- conventies zouden ratificeren en om aan de IAO te vragen een actieprogramma uit uit te werken om het sociaal overleg voor het overheidspersoneel te ondersteunen.

De houding van de werkgevers vandaag was zonder meer verbijsterend. We geven je enkele van hun standpunten ten beste.

Eén, het probleem is niet de arbeidsvoorwaarden van het overheidspersoneel. Uitdaging is vooral dat de overheden hun kosten moeten beperken. Meer besparen ook op het personeel is de juiste lijn die dient te worden gevolgd.

Twee, IAO-experten moeten niet nadenken hoe het sociaal overleg in de openbare sector kan worden verbeterd.  Ze moeten zich houden aan de letter van de IAO-conventies. Juridische of politieke beschouwingen (lees: die de werkgevers niet goed uitkomen) zijn niet relevant, want die moeten eerst maar worden uitgevochten voor het internationaal hof van justitie. Dat zo’n juristerij met oogkleppen niet meer van deze tijd is en net de negatie van overleg, kunnen ze zich blijkbaar niet voorstellen.

Drie, regels bijv. om wervingen, loopbaan enz. van overheidspersoneel te objectiveren, zijn niet nodig. Dat is allemaal administratieve overlast. Overheden zijn verantwoordelijk genoeg om de juiste beslissingen te nemen.

Vier, internationale afspraken over overheidspersoneel zijn niet nodig. Men regelt best alles op basis van de behoeften van en binnen de landen zelf.

Vijf, overheidsbedrijven vallen niet onder de IAO-conventies over de sociale relaties in de openbare sector. Dat zijn bedrijven. ’t Ja, ze hangen af van de overheid, maar dit is op zich niet dienstig.

Zes, als de economische omstandigheden het vereisen dan is het normaal dat de overheid ingrijpt in collectieve overeenkomsten. Jazeker, akkoorden leef je best na, maar nood breekt wet, zo is hun argument. Dat die aanpak  iedere bindende kracht van akkoorden onderuit haalt, is iets dat werknemers er maar moeten bij nemen.

Zeven, er moeten geen specifieke schikkingen of afspraken worden gemaakt rond overheidspersoneel. Het feit dat de overheid optreedt als werkgever is een voldoende garantie opdat rekening zou worden gehouden met het welzijn van de mensen want de overheid houdt altijd wel rekening met het algemeen belang van werknemers. (Slik!) je kan net zo goed zeggen dat sociaal overleg in de overheidssector eigenlijk niet nodig is.

Kortom, de werkgeverspositie is zonder meer een koude douche voor wie in eigen land, ondanks alle problemen en economische zorgen, zich toch beijvert om maximaal in te zetten op goed sociaal overleg in de openbare sector. Als hun discours bij ons zo over komt, beeld je dan maar eens de situatie invoor iemand uit Afrika, Azië, Latijns-Amerika,…

Wie de stellingen van de werkgevers in de IAO aanhoort, kan alleen maar tot één conclusie komen: deze ‘dames en heren’ leven op Mars of misschien zelfs op Mercurius, maar ze in elk geval  niet van deze wereld.

In hun aanpak tegenover het overheidspersoneel zitten de werkgevers uiteraard in een zetel. Want zij zijn niet de echte werkgevers (dat zijn de overheden). Ze hebben alle belang bij een zwakke overheid, want die belemmert de vrije markt. Door het sociaal overleg in de overheidssector af te remmen geven ze natuurlijk meteen ook een boost aan hun posities om het sociaal overleg in het algemeen onderuit te halen. En daar is het ze duidelijk om te doen.

 Het is dus uitkijken of de Conferentie de komende weken toch nog tot een positief resultaat kan komen voor  het sociaal overleg in de openbare sector.

Luc Hamelinck

Voorzitter ACV Openbare Diensten