Lessen uit de as van Rana Plaza. Debat over de sociale dialoog op de Internationale Arbeidsconferentie afgerond

U kreeg al eerder bericht over de opstart van deze algemene discussie (zie: http://www.mo.be/wereldblog/luc-cortebeeck/race-middle).  Voor de werknemersgroep was de inzet hier vooral viervoudig.

Eerst en vooral een sterk signaal sturen naar de Lidstaten en de werkgevers om de sociale dialoog naar waarde te schatten en in het bijzonder het recht op collectieve onderhandelingen te garanderen. Dit ook tegen de achtergrond van de zware ingrepen in het sociaal overleg in een reeks Lidstaten.  Mete eveneens de wereldwijde tendens om de loonvorming te flexibiliseren, deels door decentralisering van de collectieve onderhandelingen.

Twee, de IAO zo ver krijgen om in zijn beleid en budget meer aandacht te schenken aan de bevordering van de collectieve onderhandelingen, want dat is nu een ondergeschoven kindje.

Drie, het debat op gang brengen over een nieuwe IAO-norm voor de uitbouw van onafhankelijke arbeidsgerechten, in het bijzonder om de afdwingbaarheid te garanderen;

En last but not least eindelijk een doorbraak te krijgen in het aanslepende debat om op een volgende Conferentie een algemene discussie te kunnen wijden aan de toepassing van de internationale arbeidsnormen in de internationale toeleveringsketens (global supply chains), met deBengaalse brand in Rana Plaza uitermate actueel geworden.  Dit als onderdeel van een globale strategie om meer te werken met en naar MNO’s, waarover Guy Ryder het ook in zijn openingstoespraak (http://www.mo.be/wereldblog/luc-cortebeeck/guy-ryder-de-wereld-van-het-werk-verzoenen-met-de-toekomst-van-de-planeet). 

Die algemene discussie zag er aanvankelijk niet goed uit.  Met een werkgeversgroep die sterk pleitte voor een decentralisering van het overleg.   Met een erg terughoudende benadering voor de rol van de IAO naar de internationale toeleveringsketens en voor internationaal collectief overleg binnen multinationals (zie: http://www.mo.be/wereldblog/luc-cortebeeck/internationale-toeleveringsketens-iao-aan-de-ketting).   En met een zeer moeilijk parallel debat ook in de Commissie voor de Toepassing van de Normen, waar specifiek de kwestie van de sociale dialoog voor het overheidspersoneel werd besproken (zie hierover de bijdrage van Luc Hamelinck: http://www.mo.be/wereldblog/luc-cortebeeck/de-staat-van-het-overleg-bij-de-staat).

Maar die negatieve sfeer bij de aanvang zette zich deze week gelukkig niet door.  Met behoorlijk constructief overleg tussen werkgevers en werknemers.   Met goeie medewerking ook op de regeringsbanken.  En dat onder de strakke leiding van de Belg Pierre-Paul Maeter, baas van ons Ministerie voor Werkgelegenheid (de FOD Waso).   Waardoor het al bij al een behoorlijk sterke eindtekst is geworden.   Laat ons even de viervoudige inzet afvinken.

Eén,  de vraag naar respect voor de sociale dialoog en de collectieve onderhandelingen.   Zit sterk in de eindtekst. Al hadden we op een aantal punten wel straffere taal gewenst, bijvoorbeeld tegen de druk tot decentralisering of de tendens bij een aantal overheden om het overleg met de sociale partners te verdrinken in breed overleg met sus en klein pierke.  Vooral de Zuid-Amerikaanse vakbondsmensen hier hadden een meer concrete tekst gewenst om die tendens tot verwatering van het overleg met de sociale partners  te laken.  Maar niemand kan omheen de vaststelling dat het globaal een stevige tekst is geworden, die behoorlijk dienstig is voor latere discussies.  Te stevig zelfs voor de Europeanen hier.  Die vonden het niet kunnen dat in de tekst werd “betreurd” (regrettably) dat sommige landen de bandbreedte van het overleg inperkten, de bestaande mechanismen voor collectieve onderhandelingen verzwakten of de autonomie van de sociale partners fnuikten. Die “betreurd”, stelden ze, is een waarde-oordeel,  en moest er dus uit.  Niks van, stelden de sociale partners hier, samen met een reeks andere regeringen, in koor.  Waarop Europa dus moest inbinden. Al is het incident symptomatisch voor de nieuwe arrogantie van de Europese overheden naar de sociale partners.

Twee, de versterking van de rol van de IAO tot bevordering van de collectieve onderhandelingen.  Zit behoorlijk goed in de tekst. 

Drie, een nieuwe norm voor arbeidsgerechten.  Hebben we moeten inslikken.  In ruil voor een doorbraak inzake de internationale toeleveringsketens.  Want dat was op dit ogenblik belangrijker.

Vier, een debat ten gronde over de rol van de IAO en de sociale partners inzake internationale toeleveringsketens.  Prima gelukt.   Zonder meer het belangrijkste resultaat van deze recurrent discussie.  Omdat het ook onverhoopt was.   Al jaren blokkeren de werkgevers dat hier. En dat was vorig week niet anders (zie hoger). Maar onder druk van het Bengaalse branddrama en geïnspireerd door dat recente internationale akkoord met 49 kledingmerken  (zie het blogbericht van Ben Vanpeperstraete: http://www.mo.be/wereldblog/luc-cortebeeck/schone-brandveilige-kleren-al-49-kledingmerken-aan-boord-waar-wachten-de-a)  kantelde dit deze week.   Ook omdat het vele landen niet onverschillig liet.  Enkel vanuit een reeks Aziatische landen (getrokken door India, maar met steun van andere landen, waaronder China) kwam er wat zacht weerwerk.  Die hebben het duidelijk niet begrepen op die internationale sociale dialoog met MNO’s, die aan hun nationale greep ontsnapt.  En/of trachten dit voor te stellen als verkapt protectionisme. Zij het met opmerkelijk weinig steun, niet vanuit de werkgevers en ook  vanuit de andere regeringen.  

Zo komt het dan vandaag drie afspraken voorliggen:

-          een expertencommissie gaat aan het werk om de ervaringen met internationale vormen van sociaal overleg te bekijken en welke rol de IAO daarin kan spelen;

-          een opdracht aan de IAO om een beleid naar MNO’s uit te tekenen, zoals Guy Ryder het graag had gewild (zie hoger);

-          en steun voor een algemene discussie op een volgende Conferentie over de internationale toeleveringsketens, met zelfs een voorstel van concrete deadline, uiterlijk 2016.

Uiteraard zijn we nog niet aan de nieuw patatten.  Dat moet nu verder worden opgenomen door de Governing Body van de IAO.  Omdat het te maken heeft met agendasetting en met de IAO-begroting ook.  Maar de déclic is er onmiskenbaar.  Of hoe uit de as van Rana Plaza toch nog iets moois groeit.

Chris Serroyen

Hoofd ACV-studiedienst