Roetkwaad

De vuren laaien hoog op in Zuid-Piauí. De overheid verwelkomt er de sojaboeren uit Zuid-Brazilië. Eigenlijk is ongeveer elke regering in Brazilië laaiend enthousiast over de komst van soja en eucalyptus. Dan mag er al wat volk verdreven en natuurgebied in brand gestoken worden.

Wegen worden aangelegd of beter geasfalteerd, richting haven: opdat de dieselmotoren van de vrachtwagens de sojaschat efficiënter naar de haven zouden kunnen versassen. Alhoewel, vele Braziliaanse wegen liggen er nogal lamentabel bij, nota bene vol gaten gereden door de overvolle sojavrachtwagens. Dat maakt het voor vrachtwagenchauffeurs dikwijls tot een helse onderneming. Zo moeten ze voor de ‘duurzame’ soja van Lucas do Rio Verde in Mato Grosso 2450 kilometer overbruggen om in de haven van Paranaguá hu scaht uit te storten. Ondertussen maken de luxueuze 4x4’s overal duidelijk wie in sojaland het voor het zeggen heeft: Rio Grande do Sul, Santa Catarina, Paraná, Mato Grosso do Sul, Mato Grosso, Rondônia, Tocantins, Goiás, Piauí, Maranhão, Bahia, Minas Gerais, …

7,5 miljoen ton roet/jaar

Twee keer roet: bos afbranden en (bio?)diesel. Nochtans blijkt uit recent onderzoek dat dieselmotor en houtverbranding weren een efficiënte klimaatmaatregel is. Zwarte koolstof is de tweede grootste opwarmende factor in de atmosfeer, na het beruchte broeikasgas CO2. Dat schrijven 31 van ‘s werelds meest prominente atmosfeerwetenschappers (1).

Gemiddeld krijgt de atmosfeer jaarlijks 7,5 miljoen ton roet te slikken. De mens slikt mee. De grootste bron is de verbranding van bossen/savannes, de uitstoot van primitieve kookstellen en kerosinelampen. Ook steenkoolverbranding en de uitstoot van schepen (2) zorgen voor massa’s zwarte koolstof. In Europa, de VS en Latijns-Amerika komt 70 % van de roetdeeltjes echter rechtstreeks uit dieselmotoren. Ons eigenste, kleine België is waarschijnlijk wereldkampioen in ‘personenwagens met dieselmotor’. Al decennia lang geeft de overheid deze auto’s fiscaal voordeel. Soms wordt deze praktijk verkocht als een antwoord op de opwarming, want minder vervuilend dan de benzinemotor!

Alweer indirecte effecten

Het fijne zwarte koolstof is de belangrijkste component van roet. Deeltjes met een diameter van ongeveer honderd nanometer warmen de  aarde op, omdat ze het licht en de hitte van de zon absorberen en vasthouden. Roet stimuleert ook de vorming van wolken en vermindert de weerkaatsing van zonlicht op ijsvlaktes. Al die indirecte effecten zorgen eveneens voor meer opwarming.

Dat alles was op zich al bekend, maar de nieuwe studie legt alle mogelijke data over het fenomeen samen en toont hoe het opwarmend effect van zwarte koolstof twee keer zo hoog ligt als eerder door het VN-klimaatpanel werd geschat. Rekenen ze de indirecte opwarmingseffecten van de roetdeeltjes mee, dan blijkt het drie keer schadelijker voor het klimaat dan eerst gedacht. Het voegt per vierkante meter 1,1 watt energie toe aan de atmosfeer. Voor CO2 is dat 1,66 watt.

Diesel en sulfaten

De interactie met bepaalde chemische stoffen kan de opwarmende effecten van roet beïnvloeden. Zo zorgen roetdeeltjes uit dieselmotoren voor extra opwarming, omdat ze met sulfaten gemengd worden. De onderzoekers benadrukken dan ook dat nu voor het eerst duidelijk is dat het aantal dieselwagens beperken een erg doeltreffende manier zou zijn om de opwarming van de aarde te bestrijden.

Het heeft vooral te maken met een belangrijk verschil in ‘levensduur’ tussen CO2 en zwarte koolstof. CO2 stapelt zich op en blijft nog tientallen jaren hangen. Koolstof blijft een week tot tien dagen in de atmosfeer. De uitstoot van een ton zwarte koolstof vermijden heeft dan ook meteen effect. “Mochten we alles doen wat we kunnen om de uitstoot door verbranding van hout en diesel te verminderen, dan zouden we de opwarming met een halve graad kunnen verminderen of het proces enkele tientallen jaren vertragen.”, zegt onderzoeker Piers Forster van de School of Earth and Environment aan de universiteit van Leeds.

Kankerverwekkend

Niet alleen het klimaat ondergaat meer schade dan gedacht. De zwaarste impact ondergaat onze gezondheid. Onderzoek van het VN-Milieuprogramma  concludeert dat 2,4 miljoen doden per jaar kunnen vermeden worden, als we de roetuitstoot beperken. De Wereldgezondheidsorganisatie deed recent nog een duit in het zakje. Ze verhoogde de classificatie van dieseluitlaatgassen  van ‘mogelijk kankerverwekkend’ naar ‘kankerverwekkend’.

Soja, roet, houtverbranding, diesel, opwarming, kanker: heeft dat onuitputtelijke sojaverhaal nu letterlijk met àlles te maken?! Of: ‘De banaliteit van het kwaad’. We wisten het niet.

Luc Vankrunkelsven

(1) The Journal of Geophysical Research-Atmospheres: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jgrd.50171/abstract en http://www.igbp.net/news/pressreleases/pressreleases/blackcarbonlargercauseofclimatechangethanpreviouslyassessed.5.4910f0f013c20ff8a5f8000152.html (2) Zie: ‘Kruisende schepen in de nacht. Soja over de oceaan.’ Dabar-Wervel, 2006.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.