Wetenschap in dienst van de maatschappij?

Wetenschap in dienst van welk landbouwmodel?

Embrapa is de vogel met de twee erg ongelijke vleugels: een reuzenvleugel in dienst van de agrobusiness én een vleugeltje ter ondersteuning van de boerenlandbouw.

In het aprilnummer wordt concreet hoe de vleugels zich tot elkaar verhouden. Er staat een kort, maar interessant artikel over rivierbewoners van de Amazone en hun kennis van de biodiversiteit. Op de keerzijde staat een veel langer stuk over Embrapa’s onderzoek in de wereld van nanotechnologie en synthetische biologie.

Biodiversiteit in dienst van de homo economicus

De wetenschapper, Elíbio Rech, pakt uit met de enorme biodiversiteit van Brazilië, maar dan alleen in functie van de mens. Het gaat hier om een antropocentrisme in de overtreffende trap. Alles in functie van de mens. De biodiversiteit van deze planeet heeft waarde in zich, maar alleen als hij ten nutte kan zijn van de mens en vooral om de economische expansie van Brazilië te vergroten.

Natuurlijk heerst in Europa bij de meeste wetenschappers dezelfde grondhouding. Alleen is er in Europa niet zo’n rijke biodiversiteit. Daarom dat Europese, Amerikaanse en Japanse bedrijven op de loer liggen om genen uit het zuiden te stelen en te patenteren.

Genen van drie Braziliaanse spinnen in katoen

Onderzoekers van Embrapa, samen met de universiteit van São Paulo (USP), Brasília (UnB) en het Instituto Butantan werken samen om het spinrag van drie Braziliaanse spinnen (één uit de Mata Atlântica, één uit Amazônia en één uit de Cerrado) via synthetische biologie in laboratoria na te maken. De draden van de spinnen zijn namelijk zo sterk dat ze vier keer hun eigen gewicht kunnen dragen. Een toepassing waar nu op gewerkt wordt, is om de genen van de spinnen in te pluggen in katoen, zodat de katoenvezels vier keer sterker zouden zijn.

Waarom eigenlijk? De veelvormigheid van leven op onze planeet heeft er al duizenden jaren geleden voor gezorgd dat er hennep bestaat. Al 6.000 jaar wordt de vezel hiervan gebruikt. De vezel is … vier keer sterker dan die van katoen. Bovendien verhoogt de teelt van industriële hennep de biodiversiteit, terwijl die van katoen het leven doet afnemen. Hennep hoeft geen gif, terwijl 26 % van alle insecticiden in de wereld voor de katoenteelt zijn.

‘Bio’fabrieken

Ze gaan nog verder. De productie van het spinrag in de laboratoria is rond. Zaak is nu om het zo vlug mogelijk in massa te produceren en te commercialiseren. Embrapa bestudeert nu de mogelijkheid om planten, micro-organismen en genetisch gemanipuleerde dieren te gebruiken als ‘biofabrieken’ voor deze draden.

Soja, alweer soja, schijnt hier goed uit te komen. De genetisch gemanipuleerde Round up Ready Soja van Monsanto kan dan nog eens extra gemanipuleerd worden om sterke vezels te produceren. Het Ministerie van Defensie is al geïnteresseerd! Om de Groene Revolutie te ‘begeleiden’, zoals ze in de jaren ‘60-70 tijdens de militaire dictatuur deden?

Het kan weer toeval zijn, maar een minuut opzoekingswerk op internet leert dat wetenschapper Rech, ‘o doutor soja’, erg goed bevriend lijkt met de beslissingscentra van Monsanto en concurrent BASF. In het debat of de Braziliaanse boeren na 10 jaar nog royalties moeten betalen aan Monsanto, neemt hij het onverdeeld op voor deze chemiereus. Als de royalties niet meer betaald zouden worden, dan dreigt Empraba 5 à 10 miljoen dollar voor het gentechnologisch onderzoek kwijt te spelen.

Synergie van multinationals

Met geen woord wordt gerept over de geopolitieke en macro-economische belangen en de synergie van multinationals in de toepassingen van nanotechnologie ( BASF, Bayer, Monsanto, Pfizer, Syngenta, Nestlé, Kraft, Unilever, …) en synthetische biologie (Shell, BP, Marathon Oil, Chevron, ADM, Cargill, Bunge, Louis Dreyfus, Monsanto, Syngenta, Dupont, Dow, Basf, Merck, Pfizer, Bristol Myers Squibb, General Motors, Procter& Gamble, Marubeni, Amyris, Athenix, Codexis, Coskata, Genencor, Genomatica, Gevo, LS9, Masoma, Metabolix, Novozymes, Solazyme, Synthetic Genomics, Verenium, etc.)

Laatste zin: “We gaan meerwaarde geven aan de nationale biodiversiteit.” Dank u. Er zou misschien ook eens kunnen gedacht worden aan het stoppen van de vernietiging van dezelfde biodiversiteit. De productie van Round up Ready Soja met vezels voor de industrie en het leger zullen de Cerrado en andere ecosystemen in versneld tempo doen verdwijnen.

Ik blijf het vreemd vinden dat sinds 1996 internationaal een hevig debat woedt rond de gevaren van gentechnologie, maar dat weinigen zich zorgen maken over de nóg meer ingrijpende technologie en machtsconcentratie, die zich voltrekt. “Nanotechnologie en synthetische biologie, we wisten het niet”.