Bolivia barst

De oppositie, die vooral wordt gevormd door de gouverneurs van de departementen Santa Cruz, Beni, Pando en Tarija uit de oostelijke laaglanden van het land, verklaarde de nieuwe grondwet meteen illegaal vanwege een hele reeks onregelmatigheden bij het goedkeuren ervan, onder andere het ontbreken van een tweederde-meerderheid onder de leden van de Grondwettelijke Vergadering.  President Morales en zijn partij worden ook verweten de macht te willen concentreren in handen van de president, die door de nieuwe grondwet 2 maal zou mogen herverkozen worden.  Herverkiezing van presidenten is in Zuid-Amerika een heikel thema omdat dit in het verleden vaak werd gebruikt door dictators om hun macht te consolideren.

De oppositie heeft ook weinig te winnen met de nieuwe grondwet: de sterkere rol van de staat bij de uitbating van de natuurlijke hulpbronnen zoals grond, petroleum, gas en bos, de erkenning en ontvoogding van indigene bevolkingsgroepen en de beperkingen op grootgrondbezit zijn elementen uit de nieuwe grondwet waar de rijke elite uit het oosten van het land (die de politieke en economische touwtjes in handen heeft in dit deel van het land) geen boodschap aan heeft.  De enige verandering in de grondwet waar de politieke leiders uit het oosten wel oren naar hebben is meer autonomie voor de departementen, in plaats van een centraal geleide staat.  Maar de autonomie voor de departementen die de MAS opnam in zijn grondwet gaat voor de oppositie niet ver genoeg.  Integendeel zelfs: in de oostelijke departementen is men begonnen met het schrijven van Estatutos Autonómicos (Autonome statuten).

Wat deze precies zullen betekenen en hoe deze hun legitimiteit zullen verwerven is niet duidelijk want er is geen wettelijke basis voor de statuten.  Er wordt de schijn opgehouden dat deze op een zeer participatieve manier tot stand komen, maar democratisch is het proces allerminst te noemen.  De politieke leiders van Santa Cruz, het grootste en rijkste departement van het land en bastion van de oppositie, hebben al aangekondigd hun Autonoom statuut dit weekend te zullen laten goedkeuren en tegelijk van kracht te laten worden.  Dit zou betekenen dat Santa Cruz vanaf dat moment zijn eigen belastingsinkomsten zou kunnen beheren en zijn eigen wetten kan afkondigen, iets waar de regering van president Morales uiteraard niet akkoord mee zal gaan.

Het land lijkt hierdoor op een gewelddadige eindejaarsperiode af te stevenen.  Hoewel zowel regering als oppositie de mond vol hebben van vrede en dialoog, gaan er geruchten de ronde dat bij het afkondigen van het Autonoom statuut van Santa Cruz overheidsgebouwen en strategische infrastructuur zullen worden ingenomen en dat als reactie het leger in actie zal komen om dat te verhinderen.  Dit zou zonder twijfel leiden tot gewapende confrontaties.

Ook heeft het conflict tussen het westen (met de politieke macht) en het oosten van het land (met de economische macht) een racistische ondertoon die gisteren op een verschrikkelijke manier tot uiting kwam: op het centrale plein van Santa Cruz werd een man, afkomstig uit de westelijke hooglanden en daardoor met een donkere huidskleur, aanzien als een ‘spion van de regering’ omdat hij foto’s nam van de hongerstakers die daar sinds begin van deze week protesteren tegen de nieuwe grondwet, door een groep blanke jongeren tot bloedens toe geschopt en geslagen.  Het incident werd op verschillende lokale tv-kanalen uitgezonden, maar in plaats van het incident te verwerpen slaagden enkele commentatoren erin de afranseling goed te praten en zelfs te rechtvaardigen.  Als het tot een gewelddadige confrontatie moest komen (wat zeer waarschijnlijk lijkt) dragen de media, die in hoofdzaak eigendom zijn van dezelfde elite die de politieke macht in handen heeft, een grote verantwoordelijkheid.

Regering en oppositie worden door zowel binnen- als buitenlandse stemmen opgeroepen een vreedzame oplossing te zoeken voor de conflicten.  Maar een vreedzame kerst lijkt voor de Boliviaanse bevolking helaas zeer ver weg.