Honduras opnieuw in de OAS: richting het herwinnen van stabiliteit

De staatsgreep

In 1982 liet Honduras een lange serie van militaire regimes achter zich en begon er een periode van democratische stabiliteit. Die stabiliteit werd echter ruw verstoord op 28 juni 2009. Zittend president José Manuel “Mel” Zelaya wilde een niet-bindende volksraadpleging houden over het al dan niet opzetten van een constituyente – een grondwetgevende vergadering – om de grondwet te herschrijven. Tegenstanders van de Zelaya, lees: de elite, oftewel de echte machthebbers in Honduras, haalden alles uit kast om hier een stokje voor te steken. Zo verklaarden het Hooggerechtshof en het Congres het referendum ongrondwettelijk. Immers, het doel van Zelaya zou “een nieuwe ambtstermijn als president” zijn. In een ultieme poging om de volksraadpleging tegen te houden, werd het leger ingeschakeld om Zelaya in de nacht voor het referendum uit zijn bed te lichten en in zijn pyama op een vliegtuig richting Costa Rica te zetten. Een staatsgreep dus.

Roberto Micheletti, toenmalig voorzitter van het Congres, werd met veel ceremonie door de golpistas (putchisten) als interim-president onthaald. Wat volgde waren maanden van chaos. Een groot deel van de bevolking, waaronder vakbonden, boerenbewegingen, vrouwenbewegingen, studenten, sociale organisaties en zelfs enkele politieke organisaties, kwamen in opstand. In en rond de hoofdstad Tegucigalpa en verscheidene andere grote steden vonden marsen plaats die ruw door politie en leger de kop werden ingedrukt met traangasbommen en waterkanonnen. Menigten werden soms letterlijk uiteengeschoten. Avondklokken, die soms tot 24 uur duurden, werden dagelijkse kost. Mensenrechten werden grof met de voeten getreden. De internationale gemeenschap, waaronder de Europese Unie en de Verenigde Naties, veroordeelden de staatsgreep en de internationale hulpfondsen aan Honduras werden bevroren. Verscheidene internationale hulporganisaties en ambassades trokken zich zelfs terug uit het land. De OAS reageerde met de schorsing van Honduras uit de organisatie.

Ondertussen heeft Honduras een nieuwe president. Porfirio “Pepe” Lobo werd via zogenaamde democratische verkiezingen op 29 november 2009 verkozen en in januari 2010 als president van Honduras beëdigd. Sinds zijn aantreden als president, heeft Lobo geschipperd tussen de belangen van de elite in Honduras en het paaien van de internationale gemeenschap. Na veel “welles” en “nietes” is het in mei van dit jaar tot het “akkoord van Cartagena” gekomen, met de steun van Colombiaans president Juan Manuel Santos en Venezuelaans president Hugo Chavéz. Dit akkoord, waarin o.a. de terugkeer van Zelaya naar Honduras, de intrekking van de juridische klachten tegen hem en de oprichting van een Secretariaat van Justitie en Mensenrechten besproken worden, dient als voorwaarde voor de heropname van Honduras in de OAS.

Organisatie van Amerikaanse Staten

De OAS is een regionale organisatie die 35 landen op het Amerikaanse continent verenigt. Ze werd opgericht in 1948 en heeft haar zetel in Washington, DC. De organisatie fungeert als politiek, juridisch en sociaal forum met als doel de vrede en veiligheid op het Westelijk halfrond te waarborgen, de economische, sociale en culturele samenwerking tussen de landen te bevorderen en een vreedzame oplossing van geschillen tussen de landen te garanderen.

Voor Honduras is de heropname in de OAS een belangrijke stap. Door de staatsgreep was Honduras geïsoleerd geraakt, wat een weerslag had op economisch, sociaal en politiek vlak. De heropname betekent dat Honduras opnieuw een volwaardige speler wordt in Latijns-Amerika. Hoe dat spel gespeeld zal worden door de huidige regering is dan weer een vraag waar alleen de toekomst een antwoord op zal geven.