De vrede in de weegschaal?

Onweer en onrust

Het is nog altijd niet zo moeilijk om te doen alsof er niets aan de hand is, zeker als je uit het buitenland komt en in een huis van stevige bakstenen woont, maar er heerst verwarring in Burundi. Een flinke maand geleden leek het droge seizoen te zijn aangebroken en dus begonnen heel wat gezinnen aan de heropbouw van hun lemen huisjes op de collines. De voorbije week regende het echter plots weer zo hard dat al dat werk, en vooral al dat moeizaam gespaarde geld, een maat voor niets werden. Nooit gezien, zeggen de mensen hier, zoveel regen in juni…
Al die zwarte onweerswolken gaven ook mij het gevoel dat er onheil dreigt. Want onrustwekkender nog dan de vreemde kronkels van het klimaat zijn de aanhoudende wederzijdse vergeldingsacties van (een deel van) de regeringspartij (CNDD-FDD) en de oppositie (o.a. FNL). Daardoor leven vooral de mensen in de periferie van Bujumbura in permanente angst en daarbij vallen er de laatste tijd wel heel regelmatig doden. Ik hoop het politieke wespennest in Burundi later echt uit te spitten maar belangrijk om te weten is in elk geval dat de scheidslijnen in dit land al lang niet meer langs etnische verschillen lopen. De strijd vandaag is er een tussen zij die de macht hebben en zij die vinden dat die machthebbers er maar weinig van bakken. President Nkurunziza stelde begin mei de Jour de l’Indépendance voorop als de ultieme datum waarop de onveiligheidssituatie in Bujumbura Rurale onder controle zou zijn. Het lijkt er niet echt op dat hij in dat opzet is geslaagd.

Democratie …

Ik kan niet echt beoordelen hoe koosjer de rebellen en oppositieleden zelf zijn maar zij vroegen de regering wel om onderhandelingen met het oog op een vreedzame oplossing voor deze labiele toestand. De president weigerde dat op basis van het argument dat deze regering democratisch is verkozen in 2010 en dat nieuwe gesprekken dus maar moeten wachten tot 2015. De meningen over hoe eerlijk en democratisch die verkiezingen vorig jaar zijn verlopen zijn extreem verdeeld. En hoe dan ook is het niet erg democratisch om als regeringspartij niet eens open te staan voor een gesprek, niet? Toen ook de Belgische minister Vanackere tijdens zijn recente bezoek aandrong op gesprekken met de rebellen, reageerde Nkurunziza geïrriteerd dat er in Burundi helemaal geen rebellen zijn, alleen maar bandieten.
Als zelfs oude krokodillen als Blaise Compaoré (sinds 1987 aan de macht in Burkina Faso) een kleine buiging maken voor de verzuchtingen van het volk, dan zou je toch minstens hetzelfde verwachten van een relatief jonge president die zelf uit een rebellenbeweging stamt… Maar Nkurunziza en zijn entourage lijken wel doof en blind en modderen dus maar wat aan. Ondertussen blijven de prijzen van brandstof en voedsel stijgen en de ontevredenheid groeit, ook buiten de hoofdstad en ook bij de gewone Burundees. Bovendien zijn er in Burundi wellicht meer wapens dan inwoners. ‘La guerre est la dernière option’, zo blijft gelukkig iedereen zeggen, maar de Place de L’Indépendance is nog lang het Tahrirplein niet… De Burundezen hebben aan hun geschiedenis een diep genesteld wantrouwen overgehouden, en dat is een grote hinderpaal voor de solidariteit die de motor zou kunnen zijn van een vreedzame omwenteling.

Volgen of loslaten?

Op een heel andere schaal speelt dat wantrouwen en het onvermogen tot open en rechtstreekse communicatie ook mij parten, in ‘Au Bon Voyageur’. Het zou wel eens kunnen dat de verhoudingen binnen de groep vrouwen, en binnen het Centre Artisanal, een grotere uitdaging voor de toekomst zullen worden dan de financiële haalbaarheid van het restaurantje. Ik werk er aan en ik vind het ook ontzettend interessant om met de groep aan de slag te gaan op een manier die voor hen volledig nieuw is. Ik denk niet dat veel mensen in Musaga eerder al eens vertrouwensspelletjes speelden bijvoorbeeld, maar zulke oefeningen hebben duidelijk een universele waarde. Het is voor mij ook schipperen nu tussen veel bij de groep zijn enerzijds, zodat ik kan blijven peilen naar wat er leeft, en hen zelfstandig laten werken anderzijds, omdat ik denk dat de onvolkomenheden beter nu kunnen komen bovendrijven, zodat we ze samen nog kunnen bijsturen.

Dromen

Dat alles neemt trouwens niet weg dat ‘Au Bon Voyageur’ het prima blijft doen: onze omzet groeit, de klanten zijn heel erg tevreden, we kregen al één groep op bezoek en morgen koken we voor 250 ouders en kinderen van het schooltje naast het Centre Artisanal. We bakken twee keer per week brood (zoete sandwiches vooral) en de eerste potten confituur staan in de winkel! Als alles goed gaat, kunnen we volgende week kippen kopen, en een varkentje, en dan hebben we eindelijk een oplossing voor het vele groenafval. En wel: ik zou nog zoveel meer willen doen, ik droom van meer en andere gerechten in het restaurant, van zonneovens in plaats van het fornuis op bomenverslindende charbon, van vrolijke tafelkleedjes op de plastic tafeltjes … Om mezelf een beetje te beschermen heb ik dus maar een lijstje gemaakt van de kleine dingen die ik zeker nog wil en denk te kunnen realiseren.
Heel veel buitenlanders keren naar Europa terug voor de zomervakantie en ook het huis hier loopt al een beetje leeg maar mijn werk is dus nog niet af. De uitnodigingen voor het feest op 5 augustus zijn wel al de deur uit, via een vriendin hier kwam ik een professionele fotograaf op het spoor die aan een fototentoonstelling werkt voor die dag en de kleren voor een kleurrijke modeshow zijn in de maak. Ik kruis mijn vingers voor vrede en ik kijk uit naar een warm feest voor de 25ste verjaardag van een project dat méér dan de moeite waard is.

Vele groeten,

Mien