Francafrique, terug van (nooit) weggeweest?

Een druilerige dag in Ouagadougou… het is zeldzaam maar het bestaat. Zo’n dag kluistert een mens veel meer aan huis dan hij dat doet in België. Op deze feestdag is mijn straat een riviertje, de lucht is grijs, ik heb een kopje hete thee gezet en nog maar eens een trui bovengehaald. Ik deed er vanmorgen twee uur over om – op de horten en stoten van mijn ‘connexion à haut débit’ – de documentaire “The French African Connection” van Al Jazeera te bekijken. Het bleek een nuttig stukje in een puzzel die ik sinds enige tijd probeer te leggen. 

Als Europeaan in Afrika wonen is niet vrijblijvend. Nooit eerder hebben mensen me zo uitdrukkelijk als Belg beschouwd als toen ik vier maanden in Burundi woonde. Niet zelden hoor ik in Burkina Faso een zucht van opluchting als blijkt dat ik niet uit Frankrijk, maar wel uit België afkomstig ben. De koloniale én de postkoloniale geschiedenis zijn een kruipend zeer. Dat bijna niemand dat zeer eigenlijk kan omschrijven of weet waar en wanneer het precies is gegroeid en dat er elke dag met veel zorg zachte pleisters op de wonden worden gelegd via het fantastische werk van allerlei organisaties en de honderdduizenden euro’s die uit Frankrijk en andere westerse landen richting West-Afrika stromen, dat alles verandert weinig aan het gewicht van het zeer.

Blaise die buigt?

Wellicht niemand had verwacht dat Blaise Compaoré de installatie van de fel omstreden Senaat in Burkina Faso nog op de helling zou plaatsen, zeker niet nadat hij tijdens een interview op 5 augustus nog had gesteld dat het debat over de senaat een non-debat was. De eerste overwinningskreten uit het kamp van de oppositie en de burgerbeweging werden in twijfel en wantrouwen gesmoord. Het is namelijk helemaal niet zo duidelijk of de boodschap van de president wel betekent dat hij luistert naar de stem van de straat en of het op een mogelijke opschorting van het senaatsplan wijst. De aanhouding van vijftig studenten, onder wie een aantal minderjarigen, na hun uitzetting uit de universitaire cités, en hun opsluiting in de MACO is eergisteren verlengd. Van een gigantische koerswijziging in het regime Compaoré lijkt er voorlopig geen sprake. Zou iemand hem toch de tip hebben gegeven om de hete brij even te laten afkoelen, om tijd te winnen en een strategie te bepalen? Zou dit een stukje voorbereiding zijn van een pijnloze exit voor Blaise Compaoré, nu blijkt dat de Burkinabé niet zomaar gaan buigen voor een wijziging van de grondwet en een zoveelste ambtstermijn? Zou hem een achterpoortje zijn beloofd dat hem ver weg leidt van het Internationaal Strafhof in Den Haag? Of heb ik te veel zitten lezen en nadenken?

Een overwinning voor Mali

De presidentsverkiezingen in Mali worden alom geprezen als een overwinning van de democratie en van de gewone Malinees. Hoewel tijdens de tweede ronde minder kiezers kwamen opdagen dan tijdens de eerste, was hun aantal nog altijd uitzonderlijk hoog. Ibrahim Boubacar Keita, kortweg IBK, is na die tweede ronde een overtuigende winnaar. Nog voor alle stemmen waren geteld, kwam zijn uitdager en de kandidaat uit het noorden van het land, Soumaila Cissé, hem feliciteren. De Franse president Hollande was er als de kippen bij om hetzelfde te doen.
Vredevolle verkiezingen organiseren in een land dat nog maar zo kort geleden een verhit strijdtoneel was, duizenden interne vluchtelingen telt, het met een logistiek en administratief minimum moet stellen, en dat alles tijdens de laatste week van de Ramadan en in het midden van een hels regenseizoen, dat verdient meer dan een pluim. Het is prachtig om te zien hoe ook in Mali burgers zich, via groepen als SOS Democratie, organiseren om hun democratische rechten op te eisen en om hun medeburgers te versterken.

Kwatongen

Het donkere sprookje over de vreselijke islamfundamentalisten die het mooie Mali uit zijn evenwicht haalden en over de Franse helden die hun historische vriendschap met het land kwamen bezegelen tijdens een moeizame maar moedige strijd, lijkt daarmee een lang en gelukkig einde te krijgen. Of een nieuw en bitter begin… Sommigen vragen zich af in welke mate de keuze voor IBK geïnspireerd is door buitenlandse, en in het bijzonder Franse, propaganda? En wat te denken van het feit dat kapitein Sanogo, de man achter de staatsgreep van 22 maart 2012, waarmee het land gedestabiliseerd werd, drie dagen na de verkiezingen zomaar gepromoveerd werd tot generaal? Zouden het echt kwatongen zijn die beweren dat dit een Frans-Malinees akkoordje is dat ervoor moet zorgen dat IBK aan rust kan bouwen zonder dat het leger hem meteen weer voor de voeten loopt?

De politiek en de moraal

De documentaire van Al Jazeera is een uitnodiging tot meer puzzelwerk. In de film klappen voormalige ambassadeurs en medewerkers van de Franse geheime dienst uit de biecht over hun rol en die van hun regering in de ongelukkige ontwikkelingen in een aantal West-Afrikaanse landen. Met voorbeelden uit Gabon, Guinee, Kameroen en de republiek Biafra toont de documentaire aan hoe Frankrijk in het verleden zijn economische en geostrategische belangen keer op keer veilig stelde door ‘stabiele’ en hen gunstig gezinde regimes aan de macht te brengen, hoe het oppositiebewegingen bewapende om democratisch verkozen leiders onderuit te halen, hoe het de opvolging van presidenten tot in de puntjes uitkiende en regisseerde. De drijfveer voor die politieke strategie die onder Charles de Gaulle Francafrique werd gedoopt, is het veilig stellen van een ononderbroken toegang tot olie en andere natuurlijke en strategische rijkdommen. Het is een politiek die het niet erg nauw neemt met de moraal, of zoals één van de getuigen in de film het boudweg stelt: ‘soms komt de politiek nu eenmaal voor de moraal’.

Het is een politiek die vandaag veel variaties kent en zeker niet aan Frankrijk alleen is voorbehouden. Ze fnuikt niet alleen ontwikkeling maar ook elke moedige en hoopvolle invulling van een democratisch en zelfgekozen alternatief. Hier in West-Afrika, of nog – in allerlei gradaties van gruwel - in Syrië, Congo, Egypte, Palestina, … En telkens weer vraag ik me af of daar nu echt ook maar één iemand gelukkig van zou worden. Echt gelukkig, bedoel ik dan.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Sociaal ondernemer in Burkina Faso

    Mien De Graeve verhuisde in september 2012 naar Burkina Faso. Ze werkte er een jaar lang als vrijwilliger voor het online microfinancieringsplatform Zidisha.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.