Misdaad bestrijden door mensen uit te kleden - enkel in Congo

Wie in Butembo woont weet er alles van. Maandenlang al zijn er elke nacht dievenbendes op stap die zich vervolmaakt hebben in het hanteren van de koevoet. In het Swahili heet dat instrument kasuku (papegaai). In hun ogen lijkt het ding immers eerder op een papegaaienbek dan op een gespleten runderhoef.

Het blijkt een bijzonder veelzijdig instrument te zijn. Je krijgt er makkelijk hangsloten mee open, maar ook deuren, vensters, kasten en geldkoffertjes. En je kan er zonder veel moeite iemand de schedel mee inslaan. Het instrument heeft duidelijk een grote aanhang gekregen onder het boevenvolkje van Butembo. Elke nacht moeten er scalpen worden gehecht.

Zelf zijn ze ook aanzienlijk in aantal gegroeid, sinds de seriële prison breaks in de regio. Die ontsnapte gevangenen moeten natuurlijk ook eten, en waar zouden ze hebben geleerd op een eerlijke manier aan hun fufu te geraken? Duidelijk niet in de cel.

Grote Jan

Vroeger waren dievenbendes nooit groter dan zes. Dat is al behoorlijk wat volk om de buit mee te moeten delen, en ruim genoeg om de voor-, achter- en zijkanten van het uitgekozen huis in de gaten te houden. Maar de laatste tijd zijn die aangegroeid tot een twintigtal. Ze hebben daar namelijk het voordeel van in gezien.

De politie van Butembo organiseert weleens nachtelijke patrouilles, maar op een pick-up krijg je nooit 20 man. Dus hebben de kasuku al meteen een fysiek overwicht, wat zich ook direct vertaalt in een psychologisch overwicht. De politie durft de confrontatie niet aan.

Als tien jongeren van La Lucha bij klaarlichte dag een petitie wilden afgeven aan het kantoor van de Nationale Kiescommissie om te eisen dat verkiezingen zouden worden gehouden vóór het einde van het jaar, hingen de blauwe uniformdragers de grote jan uit. Alle strategische punten van de stad werden afgezet, en de jongeren die zich via kleine wegjes toch tot aan de poort van de kiescommissie hadden kunnen murwen, werden wel erg handhandig opgepakt en ingerekend.

Onbeteugeld

De nacht erop waren de kasukubendes even actief als altijd. Tot grote woede van de burgers. Tegen een handvol jongeren die geweldloos protesteren tegen de ontsporing van de democratie, haalt de politie de grote middelen boven. Tegen de meest gewelddadige bendes die Butembo ooit teisterden ondernemen ze niets. Hoeft het te verwonderen dat vermoedens van medeplichtigheid beginnen te circuleren?

De jongeren kunnen het niet meer aanzien en nemen zelf initiatief. Ze willen niet lijdzaam ondergaan hoe hun wijk wordt verlamd door onbeteugelde criminaliteit en nemen zelf het heft in handen. De Veranda Mutsanga doet dat op een zeer systematische manier, onderbouwd met een duidelijke ideologie. In andere wijken gebeurt het meer informeel.

Voorbeeldstraf

In de wijk Vutetse bijvoorbeeld kruisten de burgerpatrouille van de jongeren en de patrouille van de politie elkaar in de nacht van dinsdag 8 op woensdag 9 augustus. Niemand weet op zulke ogenblikken met zekerheid wie wie is. Dus gingen ze slaags met elkaar. Verschillende politiemannen raakten gewond en een brommer van de politie liep lichte schade op.

Politiekolonel Richard Mbambi Kingana liet de dag erop weten dat één van de jongeren werd aangehouden en een behoorlijke straf zal krijgen, opdat de andere jongeren zijn voorbeeld niet zouden volgen.

De kolonel maakte zich ook druk over de verdachtmakingen dat de politie weleens medeplichtig zou kunnen zijn met de papegaaienbekken. “Voor een bandiet is het niet moeilijk om een politie-uniform aan te trekken voor hij op rooftocht gaat, om zo de schuld op ons te steken”.

Textiel

Diezelfde woensdag 8 augustus 2017 liet de minister van defensie via de staatsradio afroepen dat het voortaan verboden is aan alle burgers om ook maar enig stuk textiel om het lijf te hebben dat een militair patroon vertoont. Wie het aandurft nog een camouflagekleur of een kakistof te dragen, zal in opdracht van Zijne Excellentie in volle stad publiekelijk worden uitgekleed.

Dat is de manier waarop de overheid hier haar verantwoordelijkheid neemt: als een misdadiger een militaire stof draagt, dan moet het beslist een burger zijn, want een soldaat doet zoiets niet. In plaats van de misdadigers aan te pakken, is het nog maar eens de burger die wordt geviseerd.

Terwijl ik mijn laatste regel schrijf in dit nachtelijke uur, hoor ik niet ver hier vandaan een salvo geweervuur afgaan. Ik kan maar beter het licht uitknippen vooraleer het de aandacht van de kasuku trekt. Op de politie moeten we hier immers duidelijk niet rekenen.