De joodse melting pot

Intussen zoog ik de eerste indrukken van de joodse melting pot op, zoals een verse spons die voor de eerste keer getrakteerd wordt op een fris bad water. In België heb ik vrijwel nooit contact met adepten van de god wiens naam niet mag worden uitgesproken, vandaar. Ik zag een gekeppelde familievader met de talmoed in de ene hand en een veelkleurig, glossy automagazine in de andere. In een straal van nog geen vijf meter zetelden twee onvervalste zuiderse schoonheden, obsessief tokkelend op met glitters versierde smartphones. De schaarsgeklede hardbodies werden geflankeerd door babbelzieke vrouwen die de gehele voorsteven volschetterden met een mengeling van Hebreeuws, Russisch, ‘Bwoston American English’ en flarden Oost-Europese dialecten. Wat verder bespeurde ik nog meer Amerikaans-Joodse toeristen, getooid in Ralph Lauren polo en pseudo-hippe Raybans op de neus. Enfin, vanalles wat dus.

Cultuur van angst

Zoals ik later zou ontdekken zijn de meeste toeristen in Israël van joods-Amerikaanse afkomst, behalve in de christelijke pelgrimsoorden waar busladingen Russen en Italianen zich languit op de grond werpen, tussendoor met veel pathos gebeden prevelend. In elk geval, dit vliegtuig weerspiegelde vrij nauwkeurig de bonte verzameling joden die al dan niet in Israël wonen. Het is een mooie illustratie van de kracht van de joodse identiteit die dit menselijk lappendeken aan elkaar houdt. Het is onwaarschijnlijk dat deze mensen een band met elkaar voelen, maar toch lukt het. Daarin slagen ze weliswaar voor een groot stuk in door een op de Amerikaanse leest geschoeide angstcultuur in te voeren (de media hebben veel weg van Rush Limbaugh en Tea Party retoriek), in het bijzonder via het benadrukken van de dichotomie met de Arabieren.

Dat is opvallend, want joden en moslims leefden in Palestina doorgaans tamelijk vreedzaam met elkaar, vooral dankzij hun gedeelde haat ten opzichte van westerse christenen – een relict van de kruistochten. Joden spanden al samen met de Arabieren toen ze de Byzantijnen uit Jeruzalem dreven, en deden dat bijvoorbeeld ook toen de Koerdische sultan Salah Ad-Din het kruisvaardersrijk in Jeruzalem onder de voet liep. Is het ironisch, of eerder voorspelbaar dat zionistische joden uit het westen vanaf eind 19de eeuw dankzij een op uitsluiting en nationalisme gebaseerd beleid de moslims tegen zich in het harnas jaagden? Not surprisingly, in the end most of today’s clusterfucks trace their origins to Europe.

Europe is sleeping

De dames uit Haifa waren zo trots als een pauw over Israël, en lieten geen kans onbenut om me de joodse verenpracht voor te spiegelen. “You will see a lot of pretty girls! And smiles! You will see how we have developed the land. Without us it would still be a desert, like the Arab countries,” waar ze overigens nooit geweest zijn, maar dat terzijde. Over Europa hadden ze dan weer weinig goeds over. We kampen met een groot immigratieprobleem, weet de sympathieke dame aan mijn rechterkant. De moslims gaan ons domineren, voorspelt de zelfverklaarde Europakenner, en het zal niet lang meer duren. Binnen twintig jaar is het zover. “You should have listened to us 30 years ago. It was a mistake to let in all those muslims! We told you!”

Over Israël weten we niets, zo blijkt. “Europe is sleeping, it is blind to the problems in the Middle East!” We hebben er geen idee van hoe het is omsingeld te zijn door honderden miljoenen Arabieren. De stralende glimlach om hun lippen gaf mooi weer hoe fier ze wel zijn over de militaire slagkracht van Israël. Ongetwijfeld hebben deze vrouwen op hun dak een vlag met blauwe davidster gehesen, een enorm populair fenomeen hier. De clichés stapelden zich op: wat betreft Syrië is Europa maar een slappe vod, en in plaats van te heulen met de Palestijnen moet de EU meer druk zetten op Iran. Mijn reactie dat de EU Iran al jaren doodknijpt met harde economische sancties wordt met dédain weggewuifd. En ook China hadden we in 2008 moeten boycotten wegens de mensenrechtenschendingen en de onderdrukking in Tibet. Over de overduidelijke parallel met Israël en Palestina zwegen ze dan weer zedig.

Niet allemaal kommer en kwel

Toegegeven, niet alle Israëli die ik hier ontmoet delen die mening. In Jaffa bijvoorbeeld, een Arabisch-Joods stadje dat nu is opgeslokt door de metropool Tel Aviv, zijn gematigde en rationele stemmen te horen. Maar zoals vaak zijn dat soort mensen een marginale minderheid die zich niet toevallig in alternatieve, artsy-farty wijken ophouden, waar graffiti, vintage shops en hippe bars de boventoon voeren. Volgens de dissidente joodse én gelovige activist Fred Shlomka trekken de meeste ‘sane people’ weg uit het land. Ook dankzij de demografische boom van ultra-orthodoxe joden evolueert de mentaliteit niet in goede richting, aldus de baas van het alternatieve touragentschap Green Olive Tours. 

Toch lijkt het onmogelijk dat Israël ooit de utopie van een puur joodse staat bereikt. Daarvoor moet ze de 20% Israëlische Arabieren uit het land kegelen, evenals de Bedoeïenen in de Negev en de honderdduizenden legale of illegale Filippijnen en andere goedkope en uitgebuite werkkrachten die zich in zuidelijk Tel Aviv en andere plaatsen van aankomst hebben gevestigd. Die laatste groep werd ingevoerd om de Palestijnen te vervangen die niet meer in Israël konden werken door de bouw van de muur rond de Westbank. Kan het nog absurder? Dit hele land is dermate van de pot gerukt en zo divers dat een eventuele oplossing voor dit conflict niet anders kan dan uitmonden in een pluralistische, plurinationale staat. De tweestatenoplossing wordt sowieso al onmogelijk gemaakt, maar dat is een andere discussie. Tenzij een deus ex machina uit de lucht valt, zullen de geesten in elk geval nog enkele decennia mogen rijpen.