Op Erasmus naar Istanboel

Ik moet toegeven dat toen ik koos voor ‘Turkije’ op het applicatieformulier voor Erasmus, ik mezelf inliet met alle vooroordelen doe je ook maar kan bedenken. De Turkse gemeenschap in België is nu eenmaal een minderheid met een slechte reputatie. Daarnaast moeten ze ook opboksen tegen de Turkse president Erdogan die zich niet bepaald Westers opstelt en liefst van al het land naar een conservatieve moslimstaat zou evolueren.

Daar komt ook nog bij dat ik journalist ben, student weliswaar. Jammer genoeg staat Turkije pas op 154 van de 180 landen in de World Press Freedom Index van 2014. Rusland staat op 148, de Verenigde Staten op 46 en België op 23. De Turkse regering lijkt te pas en te onpas journalisten in de bak te gooien, zelfs tijdens de aandacht rond het hele Charlie Hebdo-gebeuren. Volgens Al Jazeera zitten momenteel 21 journalisten in een Turkse gevangenis (maart 2015).

HDP en Syriza

Turkije is de laatste tijd vooral bekend van zijn meest recente verkiezingen. De pro‑Koerdische HDP haalde de kiesdrempel en de AK-partij van president Erdogan verloor voor het eerst in zijn 10-jarig bestaan de absolute meerderheid. Kortom wilt dat verlies zeggen dat Erdogan niet zomaar zichzelf meer macht kan geven, zoals hij plande. Om de grondwet rechtstreeks te kunnen veranderen heeft de partij 330 parlementszetels nodig. Nu haalde ze slechts 259 zetels.

De boosdoener is de HDP-partij. Een nieuwe extreemlinkse partij die de onafhankelijke pro‑Koerdische politici onder één vleugel bracht. Tot nu waren de meeste Koerdische politici niet aangesloten bij een partij om de kiesdrempel te vermijden. Die geldt niet voor onafhankelijken.

HDP blaast een nieuwe wind door Turkije. Voor vele jonge Turken was HDP het middel om ervoor te zorgen dat het parlement niet meer macht zou geven aan de presidentiële rol. De partij valt het beste te vergelijken met de Griekse regeringspartij Syriza, al zal het voor HDP nog duren voor ze een regering leiden.. Beide partijen zien elkaar ook als bondgenoten. Dat is niet evident omdat Turkije en Griekenland al sinds jaar en dag tegenstanders zijn. In 1996 stonden de landen nog op de rand van oorlog vanwege een belangenconflict over een onbewoond eiland in de Egeïsche Zee.

De overwinning van HDP lijkt nu echter ver weg. De PKK, die andere pro-Koerdische organisatie, gooit roet in het eten. De PKK is een militaire organisatie in Turkije en Irak die strijdt voor een onafhankelijk Koerdistan. Na de aanslag in Suruç op 20 juli waarbij 33 mensen omkwamen, beschuldigde de PKK de Turkse autoriteiten ervan IS te steunen omdat Turkije volgens hen geen actie ondernam tegen IS. Daarop pleegde ook de PKK aanslagen tegen Turkse soldaten begin augustus.

Tegenstanders van Erdogan verwijten hem de strijd tegen IS te gebruiken om Koerdische doelwitten te raken

Turkije besliste na de aanslag in Suruç eindelijk terug te vechten tegen Islamitische Staat tot genoegen van de Amerikanen. Al lijkt die vreugde alweer een keerzijde te kennen. Tegenstanders van Erdogan verwijten hem de strijd tegen IS te gebruiken om Koerdische doelwitten te raken. De Turkse regering spreekt van zelfverdediging tegen de PKK.

Nochtans strijden de Koerden ook tegen IS. De Verenigde Staten steunt de Koerdische strijders, dus is het alleen maar vreemd dat Turkije zo vijandig doet. De VS trekt zich momenteel niet veel aan van het Turks-Koerdische conflict. Zij zijn vooral blij met de Turkse samenwerking. Voor hen is IS prioriteit.

Erdogan lijkt volgens verschillende bronnen de Turkse burgers te willen overtuigen dat Turkije enkel stabiel is wanneer de AKP als enige regeert. De regering gebruikt het Koerdische gegeven om de HDP zo veel mogelijk met de PKK te associëren. Uiteindelijk zou dat kunnen lijden tot een soort cordon sanitaire. De HDP zegt dat er wel communicatie is tussen HDP en PKK, maar dat zou weinig tot geen invloed hebben op de PKK-strijders.

Ondertussen werden nieuwe verkiezingen aangekondigd omdat het de partijen niet lukte een regering te vormen. De AK-partij bleef nu eenmaal de grootste, dus een regering zonder hen is niet mogelijk. Toch lijkt het erop dat de partij van Erdogan het nog slechter zal doen later dit jaar.

Wanbeleid en corruptie

De sterke houding van Turkije komt misschien omdat het ooit deel was van het Ottomaanse Rijk dat zich strekte over Griekenland en delen van Noord-Afrika. Tijdens de Eerste Wereldoorlog stond Turkije aan Duitse kant. Na die nederlaag kwam het rijk in verval en kromp uiteindelijk tot wat nu Turkije is.

Het lijkt erop dat Turkije sindsdien wat achterbleef op de Westerse wereld. Zo meldde Engelstalige krant en nieuwswebsite Today’s Zaman dat het Turks onderwijs lijdt onder ernstige problemen met de infrastructuur. Het land heeft nood aan 200 000 nieuwe klaslokalen. Zelfs als de regering daar het nodige geld voor zou vrij maken, dan nog zullen die lokalen niet binnen de tien jaar gebouwd kunnen worden. Bovendien geldt de leerplicht in Turkije maar tot 12 jaar.

Langs de andere kant doet het land wel de moeite om hun scholen te moderniseren. In 2012 werden 10.6 miljoen tablets en zaken zoals “smart boards” verspreid over de scholen. Drie jaar later wordt wel vastgesteld dat het project faalde. Dat lag aan verschillende oorzaken. Soms hadden scholen wel tablets en computers gekregen, maar geen internet. Corruptie speelde vermoedelijk ook een rol in het verhaal.