"Ze nemen ons onze waardigheid af" (interview vader gevangen Palestijnse jongen)

Ik ontmoet Ahmed Saleh in augustus 2009, op een ontiegelijk vroeg uur aan het Israëlische checkpoint in Tulkarem, net voor hij op de bus staptom zijn zoon te gaan bezoeken. “Dit checkpoint ligt in het noorden van de Westelijke Jordaanoever. Mensen van over de hele Westelijke Jordaanoever moeten langs hier om hun familie in Israëlische gevangenissen te bezoeken. Mijn zoon wordt gevangen gehouden in de Israëlische Ketziot-gevangenis in de woestijn vlakbij Egypte. Van aan het checkpoint is het nog eens 4 uur rijden tot aan de gevangenis” zegt Ahmed. 

Kan je de reis beschrijven die je elke keer moet afleggen?

“Een bezoekdag is een ware uitputtingsslag. Ik moet vanaf 5 uur ‘s morgens aanschuiven aan het checkpoint, omdat hier ook duizenden Palestijnse arbeiders passeren die in Israël gaan werken. Daarom moet ik erg vroeg opstaan. Ik woon immers niet vlakbij het checkpoint, maar het is het enige checkpoint in het noorden van de Westelijke Jordaanoever om Israël binnen te raken. Het is hier elke ochtend een chaos van jewelste. In die chaos zie je ook heel jonge kinderen, alleen. Ik ken een jongentje dat helemaal alleen komt omdat er in zijn familie niemand een vergunning heeft. Hij heeft geen vergunning nodig omdat hij jonger is dan 16. Bij binnenkomst in Israël onderwerpen de Israëlische soldaten ons, ook de kleine kinderen, aan intensieve controles. Ze laten de mensen hier opeenhopen als dieren in een kooi.”

Wat is de rol van het Rode Kruis hier?

“Israël is onder internationaal recht verantwoordelijk om de bezoeken aan gevangenen te regelen, maar het is de internationale gemeenschap, meer bepaald het Internationale Rode Kruis, die al tientallen jaren deze taak en alle kosten op zich moet nemen. Het krijgt daarbij geen enkele logistieke of financiële ondersteuning van Israël. Eenmaal aan de andere kant van het checkpoint wachten hier bussen van het Rode Kruis. De bus vertrekt pas als hij vol is. Dat is dus opnieuw uren wachten. We staan hier nu al meer dan een uur aan de bus te wachten. Het probleem is dat je nooit weet wanneer precies de bus vol zal zijn. Je moet hier dus in ieder geval vroeg zijn. De busrit zelf duurt nog eens uren. De bus rijdt in Israël onder escorte van de Israëlische politie. Gedurende die urenlange busrit mag het Rode Kruis niet stoppen, ook als er mensen zijn die naar het toilet moeten.”

“Het Rode Kruis weet alles, ook over alle mensenrechtenschendingen die wij moeten doorstaan. Maar zij kunnen niet veel doen tegen de Israëlische politie. Israël beschouwt de gevangenisbezoeken niet als een recht, maar tolereert het Rode Kruis.”

Hoe verloopt het bezoek zelf?

“We komen meestal aan in de late voormiddag. De heenreis duurt gemiddeld een vijftal uur. Aan de gevangenis moeten we wachten, in de zon in de woestijn. Ik krijg mijn zoon dan te zien, achter glas en ik mag 45 minuten met hem praten via een telefoon. Ik kan hem niet eens omhelzen. Wat een kwelling is dat! De geluidskwaliteit van de telefoon is bovendien bijzonder slecht. We moeten roepen. Eén keer om de 6 maanden 45 minuten praten door een telefoon waarin je elkaar amper verstaat, het is geen ‘quality time’. De laatste keer werkte de telefoon zelfs helemaal niet. Na een afmattende reis kon ik niet eens praten met mijn zoon die ik al een half jaar niet gezien of gehoord had. Ik was woedend. “Ik aanvaard dit bezoek niet!” had ik geroepen. Eén keer nam ik boeken mee voor mijn zoon en ze werden geweigerd. De enige reden die ik voor die weigering kon bedenken, is dat ze niet willen dat de gevangenen hun geesten kunnen voeden. Ze willen hun opleiding verhinderen.”

“Ze maken het ons bewust zo moeilijk. Ze schenden onze mensenrechten, ze vernederen ons. Het is discriminatie op grond van etnische afkomst. We worden een comfortabel bezoek ontzegd, omdat we Palestijnen zijn. De mensenrechten van Palestijnen kunnen Israël geen moer schelen.”

Wat gebeurt er na het bezoek?

“Na het bezoek moeten we nog heel lang wachten totdat alle bezoeken van de andere passagiers afgelopen zijn. Bezoeken gebeuren één voor één en pas als iedereen buiten is, vertrekt de bus terug. Meestal is dat laat op de avond rond 21u en de terugreis duurt opnieuw een vijftal uur. Rond middernacht kom ik terug thuis na een fysisch en psychisch zeer uitputtende dag. De hele reis duurt soms 20 uur, met wachten inbegrepen; het bezoek zelf duurt zoals gezegd een drietal kwartier.”

Hoe gaan jij, je zoon en je gezin met deze situatie om?

“Mijn zoon leeft helemaal op, enkel van de gedachte dat ik hem kom bezoeken. Hij leeft telkens zo hard toe naar die dag. Hij verwacht dan ook een volwaardig bezoek. Maar door de omstandigheden zo slecht te maken, worden we met steeds minder tevreden. Nu ben ik al blij als ik hem kan zien. Ons aanpassingsvermogen is merkwaardig, maar ook gevaarlijk. Onze mensenrechten worden afgenomen en zo ook onze waardigheid gebroken. Mijn vrouw heeft ook een vergunning, maar zij heeft gezondheidsproblemen en kan de lange en vermoeiende reis niet aan. Zij kan haar zoon dus niet bezoeken.”

Achteraf vertelde Ahmed nog dat zijn zoon gefolterd werd en dat zijn zoon vele brieven ontving van Amnesty International. De bus vertrok uiteindelijk om 08u, nadat Ahmed eerst een uur en half aan het checkpoint had gewacht en dan nog eens anderhalf uur aan de bus. En dan moest de dag nog beginnen.

Zie ook: Amnesty International, Punitive restrictions. Families of Palestinian Detainees denied visits. Februari 2008.

_{Verregaande beperkingen op het bezoekrecht}

_{Volgens de artikelen 49 en 76 van de Vierde Conventie van Genève betreffende de bescherming van burgers in tijden van oorlog moeten gedetineerden uit bezette gebieden vastgehouden worden in bezet gebied, en niet op het grondgebied van de bezettingsmacht. Op één na bevinden alle Israëlische gevangenissen waar Palestijnen vastgehouden worden zich op Israëlisch grondgebied. Dit is in strijd met het internationaal recht.}

_{Palestijnen ouder dan 16 moeten een vergunning aanvragen om Israël binnen te komen. De familieleden van Palestijnse gevangenen die in Israël vastgehouden worden, moeten dus een vergunning aanvragen om hen te kunnen bezoeken. Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) organiseert de familiebezoeken. De organisatie vraagt de vergunningen voor de familieleden aan bij het Israëlische leger, brengt de familieleden op de hoogte van het resultaat, geeft de vergunningen door en organiseert het transport naar de gevangenissen en terug.}

_{Israël weigert duizenden vergunningen op basis van vage ‘veiligheidsoverwegingen’. Deze beslissing wordt niet verder gemotiveerd. Het is dan ook onmogelijk om de weigering effectief aan te vechten. Door het Israëlische vergunningssysteem kunnen duizenden Palestijnen hun familieleden in de gevangenis nooit bezoeken. Nog veel meer Palestijnen kunnen hun familieleden niet op regelmatige basis bezoeken. En dikwijls valt de zware last van de bezoeken op de schouders van heel kleine kinderen, die geen vergunning nodig hebben. Zij zijn dan het enige contact tussen de gevangene en zijn familie.}

_{Volgens Amnesty International is Israëls weigering van duizenden vergunningen aan familieleden van Palestijnse gevangenen een collectieve straf, waarmee zowel de gevangenen als hun familieleden gestraft worden. Het verbod van collectieve straffen is een fundamenteel principe van internationaal humanitair recht. Bovendien is ook het recht op contact en bezoek van familieleden en vrienden een fundamenteel mensenrecht van gedetineerden.}

Achtergrondinformatie: 
Focus: Gevangenen rechten ontzegd en ingezet als politieke pasmunt 
Nieuwsbrief Mensenrechten in Israël en Palestina april - mei 2010

Dit artikel schreef ik voor de maandelijkse nieuwsbrief ‘Mensenrechten in Israël en Palestina’ van Amnesty International Vlaanderen.