Plastiek in het paradijs

Iedereen kent ze, de parelwitte stranden van de vakantiekiekjes, een streling voor het oog. Mexico heeft er een hele reeks van. Sommigen noemen de eindeloze stranden het paradijs, ik mag mezelf gelukkig prijzen, want ik noem het thuis. Jammer genoeg hebben die paradijselijke bestemmingen ook een schaduwzijde: afval. Waar gaat het afval naartoe in de toeristische regio’s zoals Cancun, Playa del Carmen of Tulum?

Met het strand en de oceaan in je achtertuin zou je denken dat de locals toch wat meer respect zouden hebben voor hun geliefde natuur. Maar jammer genoeg gaat bij de grote meerderheid van de lokale bevolking de papiertjes en blikjes meer de grond op dan in de vuilnisbak. De lokale overheid doet haar best om de straten en openbare pleinen proper te houden, toch blijft afval een groot en enorm groeiend probleem.

Op school

In deze Zuidelijke staat van Mexico zijn er amper regels of dienstverlening voor vuilnis. Gelukkig komt de vuilniswagen wel op redelijk regelmatig tijdstip langs, maar wanneer juist is vaak raden naar. Sinds augustus 2017 is de lokale overheid gestart met een afvalsorteer-programma. Klopt, nét gestart.

Maar er is dus hoop: kinderen op school krijgen sinds september les in sorteren van huisafval. Hopelijk beïnvloeden ze daarmee ook hun ouders en komt er meer bewustzijn rond afval.

Wat zou jij doen met je oude zetel, die kapotte deur of versleten matras als er geen containerpark bestaat?

De vraag is: wat doe je met het groot huisvuil? Voor de doorsnee Mexicaan is dat logisch: je gooit je afval op een terrein waar niemand dat op dat moment ziet. Sluikstorten.

Elke keer als ik er op mijn fiets voorbij rijd, doet het pijn, al dat afval in de natuur te zien liggen. Pijn aan mijn ogen en in mijn hart. Gelukkig bestaan er voor sluikstorten wel boetes, als men je betrapt natuurlijk. Nogmaals de vraag: wat zou jij doen met je oude zetel, die kapotte deur of versleten matras als er geen containerpark bestaat?

Hier en daar rijzen er initiatieven. Reciclaton noemen ze dat. Twee maal per maand openen ze een soort pop-up containerpark waar je bepaalde spullen heen kan brengen. Je kan er terecht met karton, oud ijzer of glas. Met die oude matras blijf je dus zitten. Ook lokale buurtbewoners organiseren zwerfvuilacties op het strand.

Het moet gezegd, de beach clean ups trekken erg weinig volk.

Groeiende bevolking, groeiende afvalberg

Het zijn slecht enkel pasjes vooruit in het omgaan met afval: meer educatie en betere dienstverlening. Maar vergis je niet, de kuststeden van Mexico zijn bij de snelst groeiende steden ter wereld. Met 122 miljoen zijn ze nu, de Mexicanen. Het afvalprobleem zal snel boven het hoofd gaan groeien.

In dit land van prachtige natuurreservaten, oneindige witte stranden en één van de rijkste fauna en flora ter wereld, zou het creëren van minder afval een gloeiend heet thema moeten zijn.

Voor je minste aankoop verpakken ze alles in plastiek zakjes. De grote hypermarkten verbruiken gratis plastiek zakjes aan de lopende band. Volhardend weiger ik plastiek zakjes en zet ik steeds mijn winkeltassen op de band, waarvoor ze me steeds vreemd aankijken. In enkele grote supermarkten zie je wel herbruikbare tassen aan de kassa’s hangen. Zolang de plastiek zakjes gratis blijven, zal er geen radicale omslag naar herbruikbare zakken komen.

In dit land van prachtige natuurreservaten, oneindige witte stranden en één van de rijkste fauna en flora ter wereld, zou het creëren van minder afval een gloeiend heet thema moeten zijn. Jammer genoeg ligt dat niet eens als oplossing op tafel. Bewustzijnsacties rond herbruikbare drinkflessen of verbieden van plastiek zakjes komen zelfs niet ter sprake.

Afval van de hotels, afval van de toeristen

In deze regio kan je niet naast de megahotels kijken. Jaarlijks trek deze streek zo’n 7,6 miljoen toeristen (cijfers januari tot september 2017). Toen ik met iemand van een vooraanstaand hotel sprak over het afval-sorteerprogramma dat in de kinderschoenen stond, viel deze helemaal uit de lucht. De toerismesector zou toch bij de eersten moeten zijn die geïnformeerd wordt over dit soort van overheidsinitiatieven?

Toeval wil dat ik een uitzonderlijke kijk kreeg achter de schermen van één van deze resorts. Om relevant te blijven vernieuwen de meeste hotels regelmatig. Hele hotels worden van top tot teen in een nieuw jasje gestoken. En dat genereert natuurlijk… een afvalberg. Bergen oude kranen heb ik gezien, velden vol brandkasten en “oude” meubelen. “Oud’ is een relatief: een kraan met een krasje op of een kastje dat een knop mist. Perfect herbruikbaar dus. Een horrorscène in volle natuur die me de rest van mijn leven zal bijblijven.

Het antwoord van een medewerker van het hotel waarom ze die dingen niet herstellen was voorspelbaar: zij kopen per duizenden stuks, dus het herstel loont niet als er eens iets stuk gaat. Gelukkig gaat een groot deel van de afgedankte stuks naar goede doelen, naar mensen die het kunnen gebruiken zoals bijvoorbeeld de slachtoffers van de aardbeving. Al verlicht dat maar een klein deeltje van de wrange gedachten die door mijn hoofd blijven spoken.

Ondanks alle hoopvolle initiatieven die er in deze prachtige regio bestaan, moet zeer dringend aan de alarmbel getrokken worden. Met een razendsnelle groei van bevolking en hotels zal de plastiek snel aan de lippen staan. Men moet choqueren, ogen openen en stemmen verheffen. Anders is dit paradijs gedoemd tot de ondergang.