President Mukwege?

Speculaties over de kandidatuur van Dr. Mukwege voor het hoogste ambt in Congo worden alsmaar intenser. Zal hij ook die stap zetten?

  • © Ivan Godfroid Een duidelijk antwoord of hij presidentskandidaat zou zijn, kregen we niet. © Ivan Godfroid
  • © Ivan Godfroid Zijn oproep voor een persoonlijk engagement van elke Congolees was het krachtigste onderdeel van zijn betoog. © Ivan Godfroid

Kinshasa mag dan de hoofdstad van het land zijn, op het vlak van energiebevoorrading staat het nergens. In de afgelopen dagen was gemiddeld de helft van de tijd het stadsstroomnet onderbroken. Zeer vervelend voor wie geen eigen generator heeft en op internet wil of zijn telefoonbatterijen wil opladen of middenin een powerpointvoorstelling wordt afgebroken. En voor wie er wel een heeft, brengt dit een extra kost mee die 20 tot 30$ per dag kan belopen. De meeste Kinois verdienen niet eens zoveel. Als ze al een inkomen hebben.

Dan toch liever de situatie van Butembo. Door het volledig ontbreken van een stadsnet en de hoge brandstofkost van onze dieselgenerator die 9 uur par dag draaide, hebben we een paar jaar geleden beslist zonnepanelen te installeren. Intussen is de installeringskost al volledig teruggewonnen door de uitgespaarde brandstofkosten van de dieselgenerator en hebben we nu 24 uur op 24, 7 dagen op 7, gratis schone energie.

Maar zo komt het dus dat ik in de hoofdstad niet even kort op de bal kan spelen als in Butembo.

De woede van Hippocrates

Woensdagavond ben ik in de Halle de la Gombe gaan kijken naar de film van Thierry Michel en Colette Braeckman over Dr. Denis Mukwege, l’Homme qui répare les femmes  - La colère d’Hippocrate. De hal zat afgeladen vol. Mijn slotvergadering die dag was wat uitgelopen en ik vond al tientallen mensen die aan de zijkant rechtstaand de film aan het volgen waren. Ik had geen andere keuze dan hen te vervoegen, staand, druipend in de broeiende hitte.

Leuk is anders, maar de film sleurt je meteen mee in een golf van emoties. De getuigenissen van de verkrachte vrouwen zijn ademstokkend. Het werk van Dr. Mukwege: alle respect! Zijn beschrijving van de aanslag op hem en zijn nachtwaker en hoe hij als bij wonder aan de dood is ontsnapt: heavy. De ontsporing van soldaten van het Congolese regeringsleger: zonder enige ethiek, ronduit walgelijk. Goed dat dit duidelijk aan bod komt.

Dat de film een heuse hagiografie is geworden, verraste me geenszins. En toch blijft er een gevoel van ongemak over, als de generiek helemaal is ontrold.

Journalistieke ontsporing

Eerst was er al het verbod op het vertonen van de film, dat leidde tot onenigheid tussen Michel en Braeckman. Het woordenschermen met de woordvoerder van de regering, minister van communicatie Lambert Mende, leverde de film heel wat publiciteit op. Dat is wat je als producent van een film zou wensen als promotiestunt. Het probleem werd enkele maanden later dan toch opgelost en de projectie in het binnenland van Congo werd alsnog toegestaan.

Maar dan, vorige maandag, wou Dr. Mukwege een persconferentie geven. Om onduidelijke redenen werd die echter afgelast. Radio Okapi meldde het niet opdagen van Dr. Mukwege en beloofde op zoek te gaan naar een verklaring, want die werd bij de aankondiging van het afgelasten door het Institut français niet gegeven. Maar de Waalse krant La Libre wist het meteen beter: Dr. Mukwege werd opnieuw verbod opgelegd te spreken.

Wie de tijd nam om het artikel te lezen vernam dat de bron van de krant niemand minder was dan… Thierry Michel, de maker van de film. Michel had nochtans aan de krant gemeld dat de directeur van l’Institut français niet had willen ingaan op de redenen van het afgelasten van de persconferentie, maar hijzelf vond het evident dat dit het resultaat was van druk uitgeoefend door de Congolese autoriteiten. En dus werd in de titel meteen gesproken over een verbod. Een duidelijk staaltje van hoe journalistiek kan ontsporen. En hoe de filmmaker er als de kippen bij is om meteen zelf invulling te geven die nog wat meer publiciteit maakt voor zijn film.

Propagandafilm?

Maar er is meer. In de film zelf zijn er verschillende passages die toch wenkbrauwen doen fronsen. Niet in het minst dat zo wordt benadrukt dat de dokter ook een pastor is en het preken beheerst als geen ander. Dat merkte ik ook meteen aan de reacties in de zaal. Het fragment waarin de held zich ontpopte tot een volwaardig predikant lokte bij de kijkers in de hal ook de meeste reacties los: bewonderende kreten, handgeklap. Als religie en politiek zo dooreen beginnen te lopen, gaat mijn nekhaar overeind staan.

Maar ook in andere scenes zien we de dokter zijn publiek bespelen op een manier die eerder thuishoort in een politieke campagne dan in een objectieve documentaire.

Je kan je als toeschouwer niet van het gevoel ontdoen dat de manier waarop de film is opgebouwd helemaal niet zo onschuldig is. Wel integendeel. Hij komt over als een zeer geslaagde propagandafilm voor een succesvolle politieke kandidaat die een zekere mate van populisme niet schuwt. Dat dit ook inderdaad zo wordt aangevoeld door de menigte, bleek al meteen toen Dr. Mukwege zelf in persoon opdaagde en vragen uit het publiek beantwoordde. Absoluut niet toevallig gingen nogal wat van die vragen over zijn politiek engagement. Een ingenieur wou weten of Mukwege niet overwoog om een sterker politiek engagement aan te gaan. Waarop de dokter wat geïrriteerd antwoordde dat hij nu al een sterk engagement opnam en zich verwonderde dat de vraagsteller dat blijkbaar nog niet door had.

Zijn oproep voor een persoonlijk engagement van elke Congolees

was het krachtigste onderdeel van zijn betoog.

Mukwege 4 president

Waarop iemand anders doorging op de vraag en ze wat explicieter stelde: of hij niet overwoog om een hogere politieke functie te ambiëren? Wat hij bedoelde is natuurlijk dat hij wou weten of Dr. Mukwege zich kandidaat zou stellen bij de presidentsverkiezingen. Maar weer toonde de dokter niet het achterste van zijn tong, en antwoordde hij dat hij het veel belangrijker zou vinden dat elke Congolees zelf een persoonlijk engagement zou opnemen om te strijden tegen seksueel geweld als oorlogswapen.

Absoluut correct natuurlijk. Maar door de vraag niet expliciet te beantwoorden maakt hij echter dezelfde fout als Kabila. Door zich niet uit te spreken over zijn intenties creëert Kabila zoveel politiek onbehagen, dat je niet anders kan dan denken dat hij het electorale spel niet zuiver gaat spelen. Moest de man morgen aankondigen dat hij de grondwet zal respecteren en geen presidentskandidaat zal zijn, hij zou zijn land een geweldige dienst bewijzen en de burgers veel onzekerheid besparen. Al zijn politieke tegenstanders zouden het gras onder de voeten worden weggemaaid en het verrassingseffect zou zelfs de kandidaat die hij zou steunen geen windeieren leggen. Over 5 jaar zou hijzelf opnieuw weer kandidaat kunnen zijn. Congo zou nooit meer hetzelfde zijn.

Maar niet dus, het zit er niet in. Waarom het scenario van de chaos hem meer aantrekt, zal er wel mee te maken hebben dat er in zijn entourage nogal wat mensen zitten die meer hebben te winnen bij chaos dan te verliezen, zeker?

Of Dr. Mukwege effectief presidentskandidaat zal zijn, durf ik niet met zekerheid te voorspellen. Het is duidelijk dat hij alle opties openhoudt. Thierry Michel biedt hem op het juiste moment een goedgemaakte propagandafilm aan die hij alleszins electoraal zal kunnen verzilveren als hij dat zou willen. Maar iets diep in mij zegt me dat hij die stap niet zal zetten. Ik denk dat dr. Mukwege meer voor zijn land kan betekenen door verder te doen wat hij nu doet dan door president van het land te worden.

Hij beschikt niet over de machtsbasis die nodig is om structurele veranderingen teweeg te brengen en hij zou door raspolitici zwaar worden tegengewerkt. Het is weinig waarschijnlijk dat de oppositie hem zou steunen, dus zou zijn kandidatuur nog meer verdeeldheid brengen in het politieke landschap, wat altijd in de kaarten speelt van de groep aan de macht. Hij zou zeker heel wat stemmen achter zich kunnen scharen, vooral in Kinshasa en het Oosten, maar te weinig om door te wegen op het hele land.

Wispelturig

Een vriend gaf me de volgende commentaar: ‘wij Kinois zijn erg wispelturig. Vandaag kunnen we schijnbaar als één man achter Dr. Mukwege staan, maar morgen schiet daar misschien al helemaal niets meer van over. We zijn niet erg standvastig in onze keuzes. Populisme sleept ons mee, zeker, maar voor hoelang?’

Als bovendien straks ook Jean-Pierre Bemba door het ISH in Den Haag wordt vrijgelaten en zich weer komt moeien op het politieke schaakbord van deze Democratische Republiek, dan vrees ik dat de verdeeldheid compleet zal worden en dat we alvast beter op zoek kunnen gaan naar een kogelvrij vest.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.