India en Pakistan op één dag

Brussel is een stad van talloze breuklijnen en tegenstellingen, die zelfs op de zonnigste dagen aanleiding kunnen zijn voor vonken en explosies. In de grijze winterkou van vandaag werd de tegenstelling tussen India en Pakistan daar nog eens aan toegevoegd. Aanleiding: de EU-India Summit, met het bezoek van de Indiase premier Manmohan Singh aan de Europese instellingen, om daar te onderhandelen over een omvattend akkoord over handel en investeringen. Dat was het sein voor een handvol Pakistaanse betogers om hun grieven over Kasjmir kenbaar te maken. Altijd als India en Pakistan in één zin voorkomen, staat Kasjmir er tussen. Niet als een koppelteken dat verbindt, maar als een onoverbrugbare ravijn. Zoals Brussel tussen Nederlandstaligen en Franstaligen, quoi. Maar dan omgekeerd, gewapend en gewelddadiger.

Het VBO had de India-EU ontmoeting aangegrepen om de elfde EU-India Business Summit te organiseren in het Egmont Paleis. Er zat veel kapitaal verzameld in de Europa Zaal van Egmont vandaag. Enkele Mittals en Tata’s, de baas van Jet Airways en die van Hinduja, de Antwerpse diamant-Indiërs, en verder de obligate Modi’s, Bannerjees en Patels om niemand te vergeten. Dure Europeanen waren er ook, onder andere een lobbyist uit de wapenindustrie die knarsetandend en over een informele maar uitstekende Indiase lunch toegaf dat de Europeanen zo goed als buitenspel staan bij de gigantische wapenaankopen die India voorziet. 60 miljard euro over de volgende tien jaar, zei de knarsetandende lobbyman, die permanent in Delhi woont. Volgens hem en volgens een handvol anderen die we konden spreken, moet Europa af van zijn obsessie met regels en rechten als het wil handeldrijven met India. When in Rome, do as the Romans do. Voor wie niet goed is in Engels: als er smeergeld gevraagd wordt, dan moeten we dat betalen. Anders doen de Russen, de Amerikanen of de Israëli’s dat toch.

De Business Summit liep onder de hooggestemde titel: EU-India Partnership Opportunities for Sustainable Development. Dat duurzame werd tijdens de ochtendsessie ingevuld door Rajendra Pachauri -voorzitter van het Intergovernmental Panel on Climate Change- en Jos Delbeke -directeur-generaal van het directoraat Klimaatverandering van de Europese Commissie. Is hun aanwezigheid op deze Brusselse zakentop in plaats van op de mondiale klimaattop in Cancun een subtiel commentaar op de uitzichtloosheid van de pogingen om een wereldwijd klimaatakkoord te sluiten, vroeg ik Rajendra Pachauri tijdens de middagpauze. Neenee, het was enkel omdat de politieke verantwoordelijken nu gearriveerd waren in Cancun dat hij daar niet langer nodig was, antwoordde Pachauri. En verder wou hij graag bevestigen dat er in zakenmiddens heel veel interesse en aandacht was voor duurzaamheid en klimaatverandering. Meer dan in politieke kringen? ‘Niet noodzakelijk meer, maar ook niet minder.’

De namiddag werd geopend met een politiek panel, waarin het woord duurzaamheid nauwelijks uitgesproken werd, tenzij om het gemakshalve gelijk te stellen aan economische groei op lange termijn. De meest opmerkelijke uitspraak van minister van Buitenlandse Zaken Vanackere was dat België, net als India, gezegend was met verschillende talen en gemeenschappen en dat die rijkdom in ons land gevierd werd als een rijkdom en niet als een oorzaak om verschillen te beklemtonen. Zonder blinken of verpinken.

De Belgische deelnemers keken met vervangende schaamte naar de vloer van het Egmontpaleis, de Indiërs gniffelden onder elkaar. Europees Commissaris De Gucht beklemtoonde het belang van lagere import- en exportbelastingen, van het wegwerken van alle andere soorten “handelsbelemmerende maatregelen” ofte regels die de wederzijdse handel kunnen afremmen, en van het opnemen van de dienstensector in het handelsakkoord dat hij in de lente hoopt af te ronden.

De Indiase minister van Handel Anand Sharma leverde overtuigd zijn bijdrage aan deze hoge stapel langue de bois. Maar hij benadrukte ook hoe multipolair de wereld geworden is, en dat een handelsakkoord rekening moet houden met het recht op gezondheid en de noodzaak aan generische medicijnen. Er liggen, met andere woorden, nog heel wat schietijzers en persoonmijnen onder de gesprekken over een vrijhandelsakkoord. Interessant om op te volgen hoe dit afloopt.

Van de exquise hapjes, de dure deelnemersmappen en het alomaanwezige marmer in Indiaas Egmont bracht de MIVB mij naar een Pakistaanse Vaartkapoen, een “Vlaams” cultuurhuis in hartje Molenbeek. Geen pluche, geen internationaal vermaarde sprekers of deelnemers, geen gezwollen taal over groeipercentages en machtsaanspraken. Een groepje Belgen van Pakistaanse afkomst hadden samen met de Vk een solidariteitsavond opgezet voor de slachtoffers van de overstromingsramp in hun oude vaderland. De beelden toonden mensen die door hun vernielde verleden, heden en toekomst waadden; mannen, vrouwen en kinderen die hun best deden om hun waardigheid te behouden en tegelijk toch de noodzakelijke hulp te ontvangen…

De vertegenwoordiger van de Belgisch-Pakistaanse gemeenschap deed zijn uiterste best om beleefd te blijven op het podium, en dus beklemtoonde hij alleen maar dat alle hulp die zij verzamelen rechtstreeks aan de getroffen bevolking gegeven wordt. Hij legde niet uit waarom, maar hij had kunnen vertellen over de opgehouden handen van toppolitici uit Punjab die alleen toestemming willen geven voor hulpverlening als ze zelf eerst een vet procentje van die hulp zouden kunnen wegschrijven.

Wie echter denkt dat de kloof tussen Egmont en Vaartkapoen, tussen Business Summit en solidariteitsavond symbool kan staan voor de kloof tussen India en Pakistan, vergist zich. In beide landen zijn succesvolle zakenelites actief, in beide landen verzuipt het gewone volk als gevolg van de onkunde en desinteresse van zowel de politieke als de economische elite, in beide landen staan zowel paleizen als molenbeken. Het was dus gepast dat beide initiatieven op dezelfde dag in dezelfde verdeelde stad plaatsvonden.