22 oktober: Balanced Refugee Reform

Wat me opvalt, is hoe divers Ians collega´s zijn. Zoals een van de anciens op de werkvloer later op de dag opmerkt: ´Ik vind het nog steeds fantastisch dat de Canadese vluchtelingenwet werd geschreven door een Iraniër.´

Al Ians collega´s verontschuldigen zich ook al van tevoren voor de saaie bureaucratische dag die ze me zullen bezorgen. Maar dat blijkt allerminst te kloppen. Canada zit middenin een hervorming van de asielwetgeving, en dat zorgt voor heel wat stress. De conservatieve partij besloot in 2011, toen ze erin slaagde om een meerderheidsregering op poten te krijgen, om het vluchtelingenbeleid grondig bij te sturen: ´Balanced Refugee Reform´ noemen ze het. In de jaren voordien hadden ze al een voorzichtigere hervorming doorgevoerd vanuit een minderheidspositie. De ambtenaren zijn dus voor een tweede keer in korte tijd het vluchtelingenbeleid aan het hertekenen.

Canada heeft een grote achterstand in asieldossiers, maar er is meer aan de hand. De huidige regering vraagt zich luidop af wat kwetsbare vluchtelingen kunnen bijdragen aan de Canadese economie. Zo willen ze vermijden dat vluchtelingen een te grote belasting vormen voor de gezondheidszorg, en op basis daarvan hervestigde vluchtelingen selecteren. Een collega van Ian heeft de opdracht gekregen om hiervoor de criteria uit te werken. Ze zucht. Dit is niet de mindset waarin ze hier gewoon zijn te werken.

Mijn eerste gesprek gaat over ´settlement´. Dat zijn de integratieprogramma´s die de Canadese overheid aanbiedt aan alle nieuwkomers. De federale overheid besteedt via NGO´s hieraan per jaar zo´n 900 miljoen dollar. Ze kiezen er bewust voor om de diensten niet rechtstreeks aan te bieden. Civil society organisaties of NGO´s zijn volgens hen immers veel beter in staat om flexibel en op maat van de gemeenschap te werken. Ik hoor opnieuw hoe Canadezen hun integratiebeleid beschouwen als een onderdeel van ´nation building´: verzekeren dat immigranten zich goed voelen en echt kunnen deelnemen aan de samenleving. Er blijkt ook een aparte wet te bestaan rond multiculturalisme, en een klein overheidsprogramma om het multiculturalisme te bevorderen.

De grote uitdaging is om beleidsmakers en publieke opinie te overtuigen dat al dat geld goed besteed is. De programma´s worden vooral gebruikt door vluchtelingen en migranten die niet meteen hun weg vinden op de arbeidsmarkt. Verschillende ambtenaren werken aan bewijsmateriaal voor het nut van hun sociale programma´s. Ook Ian heeft een stapel enquêteformulieren op zijn bureau liggen om hervestigde vluchtelingen te bevragen over de bijstand die ze kregen.

De grootste frustratie voel ik bij de mensen die werken rond asielzoekers. Er zullen voor deze mensen minder beroepsmogelijkheden zijn, minder toegang tot medische zorg en tot werk. ´De minister is vooral bezorgd over het ontmaskeren van onterechte asielzoekers´, zegt een man, ´maar hij vergeet dat het hier vooral gaat om de nood aan bescherming, en de internationale verplichtingen van Canada.´ Eigenlijk klinken heel wat evoluties en discussies die mijn gesprekspartners me die dag schetsen, me bekend in de oren. Het lijkt wel of het Canadese systeem met de hervormingen meer op het Europese begint te lijken.

Sluitstuk van het verhaal is het principe van veilige herkomstlanden dat Canada onlangs, net als België, heeft ingevoerd. Gek genoeg is de belangrijkste bezorgdheid om asielzoekers uit de Europese Unie te kunnen tegenhouden. Canada krijgt heel wat asielzoekers uit Hongarije, en voerde een tijd terug een visumplicht voor Tsjechische onderdanen in - met heel wat diplomatieke problemen tot gevolg. Een bezorgde mevrouw vraagt me naar onze inschatting van de situatie van Roma in de EU en de Balkan. Zij is verantwoordelijk voor de landenrapporten op basis waarvan de Canadese overheid inschat welke asielzoekers daadwerkelijk gevaar lopen in hun herkomstlanden. Haar research wees uit dat Europese Roma wel degelijk een grimmige situatie ontvluchten.

Ik wandel buiten met het gevoel dat al deze bureaucraten, zoals ze zichzelf noemen, werken met hun hart bij de vluchtelingen. De politieke wind waait momenteel echter vanuit een andere richting. Er zijn deze dagen verschillende manifestaties aan de gang tegen de beperkingen op gezondheidszorg voor asielzoekers. Morgen hoor ik hoe de ngo´s dit hele verhaal beleven.