#TíaMaríaNoVa! Of hoe de Peruaanse overheid haar bevolking in dodelijke conflicten jaagt

“Celendín presente!” In Celendín vielen drie jaar geleden 5 doden toen het sociaal protest tegen een destructief mega-mijnbouwproject hard werd neergeslagen. Het gewelddadige scenario waar Celendín en de hele regio Cajamarca slachtoffer van werd, herhaalt zich vandaag in het zuiden van het land. Door het koppig willen doorvoeren van een mega-mijnbouwproject in de regio Arequipa is het de Peruaanse overheid er alweer gelukt een regionaal sociaal-ecologisch conflict uit te hand te laten lopen; met fatale gevolgen. Na meer dan twee maanden van verzet en repressie staat de teller op vier doden. De lokale bevolking verloor haar burgerrechten door de afkondiging van de noodtoestand. Een duurzame dialoog is onbereikbaarder dan ooit.

  • Tia Maria No Va!
  • credit: congaconflict Pamflet tijdens de wake in solidariteit met Valle de Tambo credit: congaconflict
  • credit: Carlín "Het project moet niet opgelegd worden, maar haar belang moet worden uitgelegd" credit: Carlín
  • Solidariteitsactie in Celendín: Het water is leven, We verdedigen het!
  • Solidariteitsactie in Celendín
  • Solidariteitsactie in Celendín: de ecologische vlag komt aan op de Plaza de Armas
  • credit: Conga Conflict De ecologische vlag in Celendín credit: Conga Conflict
  • "We verdedigen het water, we verdedigen het leven"
  • Wake in Celendín in solidariteit met Arequipa

Het Mexicaanse mijnbouwbedrijf Southern Copper hoopt 400.000 miljoen dollar te kunnen investeren in de provincie Islay in de regio Arequipa.

Diezelfde provincie is vooral bevolkt door landbouwers die er onder meer rijst en aardappelen kweken.

Voor hen betekent open pit mijnbouw een ernstige bedreiging voor hun toegang tot water. De bevolking vreest de verspreiding van koperpoeder en de aantasting van hun voornaamste waterbron, de Tambo rivier. Hoewel het bedrijf verklaart ontzilt zeewater te gebruiken, beschikt het project niet over de nodige haalbaarheidsstudie.

Bovendien heeft het bedrijf een geschiedenis van corruptie, in Peru, maar ook elders zoals in Spanje.

Toen het Tía María project werd aangekondigd door de regering van Alan García leidde dat tot dodelijke lokale confrontaties in 2011. Het eerste MEP leverde 138 observaties door de UN Office for Project Services (UNOPS) op. Na twee jaar pauze werd een nieuw milieueffectenrapport (MEP) ingediend dat in augustus 2014 werd goedgekeurd door de regering Humala. Echter, een recente studie van Convoca toont aan dat essentiële punten, zoals het gebruik van zeewater in plaats van de rivier, niet grondig worden behandeld door het nieuwe MEP. Naast de verschillende contradicties in het MEP belicht het rapport ook de geheime relaties tussen Geoservice, dat het MEP schreef, en het Ministerie voor Energie en Mijnbouw, dat het project uiteindelijk goedkeurde.

Begin 2015 ging het project uiteindelijk van start. Daarop kondigden lokale organisaties uit Valle del Tambo een staking aan die zou ingaan op 23 maart. Net die dag, na zeven maand vlijtig anti-extractivistisch vrijwilligerswerk, dacht ik het activisme even in te ruilen voor wat toerisme. Diezelfde dag kwam ik met Belgisch reisgezelschap aan in Arequipa, waar we een groep manifestanten aantroffen op de Plaza de Armas. Ik maakte er toen dankbaar gebruik van om mijn reisgezelschap de op de alomtegenwoordigheid van de mijnbouwproblematiek in Peru te wijzen. Twee maanden later is hen ook de letaliteit van die problematiek duidelijk.

Vanuit de overheid kwam al die tijd niet de minste aanzet tot een serieuze dialoog. O ja, er kwam een boodschap van de president, die Southern een hand boven het hoofd hield (hoewel het eerder andersom moet gezien worden). Diezelfde avond kondigde het mijnbouwbedrijf een pauze van 60 dagen aan. Niettemin blijft het bedrijf vasthouden aan de uitvoering van het project (en zou het lokale leiders geld aangeboden hebben om het protest stop te zeten).

De bekommernissen en eisen van de lokale bevolking lijkt haar koud te laten. In plaats werden honderden militairen en politieagenten naar de regio gestuurd, wat onvermijdelijk leidde tot een escalatie van het conflict. Gerespecteerde sociale organisaties die wél de moeite deden om naar het conflictgebied te reizen en er lokale getuigenissen te horen en/of kritische stemmen aan het woord laten, zijn het mikpunt geworden van een radicale lastercampagne in de media, die overigens vlot overgenomen wordt door verschillende politici.

credit: Carlín

“Het project moet niet opgelegd worden, maar haar belang moet worden uitgelegd”

Iedereen die zich kritisch uitlaat over “la tía” krijgt het etiket “anti-mijnbouw terrorist” opgeplakt, soms zelfs met expliciete verwijzingen naar het terrorisme van het Lichtend Pad aan het einde van de vorige eeuw. Dit discours doet overigens sterk denken aan hoe ex-president García’s de Amazone volkeren die zich verzetten tegen vervuilende oliebedrijven als “tweederangsburgers” bestempelde. Verschillende NGOs werden onterecht beschuldigd die “terroristen” te financieren via internationale geldstromen. Het gaat om een zeer verontrustend en gevaarlijk discours dat een klimaat van intolerantie en onzekerheid voedt, zoals onder meer het coördinatieorgaan van buitenlandse actoren van de ontwikkelingssamenwerking in Peru (COEECI) alarmeerde.

Met gsm’s in de hand zijn lokale manifestanten er in geslaagd de continue stroom aan misinformatie vanuit de pers en de overheid (deels) onderuit te halen. Dankzij korte amateurfilmpjes op sociale media kon bijvoorbeeld aangetoond worden dat de politie de manifestanten wapens in de hand duwt om zo het terrorismeverhaal te staven.

Op 22 mei viel een vierde dode; zoals amateurfilmpjes tonen en de autopsie bevestigt (maar wat initieel werd ontkend door de overheid), door politiekogels.

Diezelfde avond ging de overheid over tot het uitroepen van de noodtoestand in de provincie Islay. Grondwettelijke rechten inzake persoonlijke vrijheid en veiligheid worden voor 60 dagen opgeheven, mensen kunnen zomaar thuis opgepakt worden, en militairen nemen de straat in. Bovendien gaat dit gepaard met “verborgen” noodtoestanden in 7 andere regio’s van het land waar sociaal-ecologische conflicten leven. Onder meer Cajamarca wordt opnieuw getrakteerd op een extra regiment militairen gedurende een maand. Vroeg of laat zal dit opnieuw tot provocaties leiden. En met alles wat ik de afgelopen maand al zag, kan ik me helaas de gevolgen daarvan al inbeelden.

Tia Maria No Va!

Een koersverandering ziet er allerminst aan te komen. Zelfs de Minister van Milieu, Pulgar-Vidal, verdedigde het destructieve mijnbouwproject in een recent opiniestuk. Experten zoals Raúl Zibechi of Eduardo Gudynas die al jarenlang de haalbaarheid en urgentie van een transitie naar een post-extractivistische samenleving in Latijns-Amerika onderstrepen worden simplistisch onder de mat geveegd. Bovendien, als huidige voorzitter van de COP (de VN conferentie inzake klimaatverandering) negeert hij daarmee de impact van extractieve projecten op het klimaat. 

In Celendín en zovele andere plaatsen waar burgerrechten het bekocht hebben omwille van grootschalige investeringen leidt de huidige situatie tot grote verontwaardiging tot solidariteitsacties.  Op 27 mei ging een 48-uren staking van start in de het zuiden van het land, waar zich verschillende andere regio’s bij aansloten. Voor de celendinos een aanleiding om opnieuw de “ecologische vlag” te ontrollen - een ruim 200 meter lang groen lappendeken dat aaneengenaaid toen het hele land zich solidair toonde met het verzet in Cajamarca in 2012. Een groene ‘rivier’ nam de straten van Celendín in en ’s avonds werd een solidariteitswake gehouden.

credit: Conga Conflict

De ecologische vlag in Celendín

En terwijl ik naar de laatste woorden voor deze blog zoek, beginnen verontrustende berichten over politierepressie en de arbitraire aanhouding van jongeren die op dit moment een solidariteitsmars houden in Lima de sociale media te overspoelen…

*Amnesty International lanceerde een Urgent Action

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.