Tegen wanhoop in aan herstel beginnen

Herstel watermanagement

Het regent deze maand april uitzonderlijk veel. Normaal zou de droge periode al moeten aangebroken zijn. Straten en lanen laten duidelijk blijken dat dat nog niet het geval is. Door een typische, tropische stortbui kan je in de straten van Goiânia zwemmen. Eigenlijk verzuip je dan in bijna elke Braziliaanse stad, betonnen monsters als het zijn. Mensen op moto’s worden druipnat. Fietsers kunnen al helemaal niet meer de straat op. Altamiro is dan ook een uitzondering. Hij heeft in zijn tuintje een ingenieus systeem uitgewerkt om het water langzaam in de bodem te laten doordringen. Als enkele duizenden gezinnen hem zouden volgen, zouden straten en pleinen niet meer zo blank staan.

Natuurherstel

We ontmoeten niet alleen politici, maar ook gewone mensen die de omkeer doen. Soms gaat het letterlijk om een revolutie in hun eigen leven. Neem nu de fazendeiro, die tijdens de civiel-militaire dictatuur mee de ontginning en ontbossing van het Amazonegebied opzette. We ontmoeten hem in het biologische restaurant van Gregory. Restaurant en winkel zijn een waar trefpunt geworden van allen die de Cerrado een warm hart toedragen.
Op een bepaald moment gooit de vernietigende fazendeiro het roer om. Hij laat zijn fazenda in de buurt van Goiânia erkennen als een RPPN (Reserva Particular de Patrimônio Natural/ Particulier Natuurpatrimonium). Het gebied mag, ook na zijn dood, geen andere functie meer hebben dan natuurbescherming. Hij bouwde heel zijn reservaat tot een agro-ecologische site uit, waar ook gasten kunnen verblijven. Als Wervel volgend jaar zijn 25-jarig bestaan met een reis naar Brazilië wil vieren, moeten we zeker daarheen.

De procedure om als RPPN erkend te worden, is erg lastig, maar er zijn toch nog meerdere voorbeelden. Zo heeft de bedrijfsgroep Boticário in het Noorden van Goiás – daar waar China soja begint in te zaaien – een RPPN van 8.740 hectaren. Het zijn meteen andere getallen dan wij in België gewoon zijn. Denk maar aan het “de Merode-project” dat 1.500 hectaren omhelst en dat wij al fantàstisch vinden.

Gemeenschapsherstel

Goiânia is niet alleen de hoofdstad van de Pequi, symbool van de Cerrado. De stad en streek zijn ook gekend om zijn pamonha (een pikant gerecht op basis van groene maïs). Zoals wij fier zijn op onze Belgische friet in een frietzak, zo zit deze pamonha in een maïsblad. De traditie van het samen pamonha maken maakt echter slechte tijden door. De individualisering slaat toe, maar vermoedelijk heeft de snelle opkomst van genetisch gemanipuleerde maïs er ook wel mee te maken. Deze GGO-maïs moet op een vast tijdstip gezaaid worden, terwijl vroeger heel het jaar door groene maïs kon ingezaaid worden.

De aankondiging van een heuse collectieve “Pamonhada” (“Programa Lavoura Comuniária”) in Jesúpolis is dan ook goed nieuws. Het wordt een hervatten van een traditie van samen oogsten van de maïs en samen bereiden van de pamonha.

Herstel opwarming aarde?

Uiteraard wordt er van maïs niet alleen menselijke voeding gemaakt. In onze contreien staat de wonderplant vooral voor veevoeding en dient maïs als vaste substantie voor biogasinstallaties. In Brazilië maken ze al 40 jaar ethanol uit suikerriet, de zogenaamde “groene” benzine voor de auto. De laatste 10 jaar kende deze industrie een serieuze expansie. Het zou een antwoord zijn op ons probleem van de opwarming van de aarde, wat ik echter ten zeerste betwijfel. In deelstaat Goiás alleen al zijn er ondertussen 39 ethanolfabrieken. Een nieuwe fabriek voor 3,6 miljoen is gepland, al blijkt nu dat vele van de installaties momenteel verlieslatend zijn. Jammer voor de investeerders. Er zit onder andere heel wat Europees en Japans kapitaal in. Wat blijkt nu? Terwijl de ethanolproductie op basis van suikerriet in crisis is, wil de ‘maïssector’ de praktijken van de Verenigde Staten kopiëren. Daar wordt al 30 % van de maïs omgezet in ethanol.

De Brazilianen weten nochtans verdomd goed dat ze per hectare maïs veel minder productie van ethanol hebben dan van een hectare suikerrietwoestijn. Maar goed, er is overproductie in het land. Slechts 66,7 % van de Braziliaanse maïsproductie vindt een afnemer. Ook crisis dus. Ethanol op basis van maïs is dan dé oplossing. Bovendien kan het in een groen kleedje verpakt worden, om het explosief groeiende wagenpark te dienen. Dat 89,9 % van de Braziliaanse maïs genetisch gemanipuleerd is, is nog een argument extra om het goedje minder voor menselijke voeding te gebruiken. Al beweert de lobby steevast dat er geen enkel gevaar voor de menselijke gezondheid mee gemoeid is.

Dag pamonha! Dag fuba (typisch gerecht op basis van maïs)!
Of zullen zij die het herstel dag aan dag voorbereiden, het nog halen?

Luc Vankrunkelsven,
Goiâna, 17 april, Internationale dag van de boerenstrijd.