Brits-Syrische activist Danny Dayem: "Bewapening Vrije Syrische Leger enige uitweg"

De Brits-Syrische held. Zo zijn de internationale media Danny Abdul Dayem (22) gaan noemen. Danny riskeert elke dag zijn leven om video’s van het geweld in de Syrische stad Homs te maken en ze over de grens te smokkelen. Zonder mensen als Danny blijft de waarheid gevangen binnen de Syrische landsgrenzen. Hij speelt deze dagen een doorslaggevende rol in internationale fora waar over de toekomst van Syrië en het Midden-Oosten wordt beslist. Weinig Syrische activisten schudden het Westerse geweten meer wakker dan hij. Een exclusief gesprek met indrukken van de paar dagen waarin Danny van de hel van Homs, via Beiroet naar Straatsburg reist en terug. 

‘Zijn dat geen mensen in die huizen? Dat was een andere raket op dat huis! Dit gebeurt elke dag! Waar is de VN? Waar is de mensheid? Kijk naar deze kinderen. Is dit het leven dat een kind moet leven?’ Danny’s woorden snijden door merg en been. In zijn video staat hij in het midden van een oorlogszone. Op de achtergrond slaan raketten in op huizen. Hij toont lijken van kinderen en verminkte lichamen op straat. Zijn noodkreet aan de mensheid, in een vlekkeloos Brits accent, maakte iets wakker in het Westen.

Op de dag dat hij met nieuwe beelden uit Homs werd gesmokkeld, en net voor hij doorreist naar het Europees parlement in Straatsburg ontmoeten we hem in Beiroet. Niemand mag op dat moment weten dat hij in Libanon is. ‘Iedereen wil met me spreken, maar zelfs aan CNN weigerde ik interviews. Ik ben veiliger in Baba Amr (de meest bestookte wijk in Homs, nvdr) dan hier! Syrië heeft een lange arm in Libanon, zeker via Hezbollah. Als zij weten waar ik zit, kunnen ze zelfs hier op elk moment binnenvallen. En ik wil nu even van mijn vrienden genieten. Ik kom net van Homs, weet je’, zegt hij. Onrustig, spontaan en soms met een waanzinnige lach vertelt hij over de gruwel waarvan hij net getuige was.

Wat heb je daar een paar uur geleden nog gezien?

‘Aan een ziekenhuis zag ik een man wenen. Hij was nerveus. Ik heb hem omhelsd. Hij ging net zijn vader begraven. Alle ogen zijn gericht op Homs. Het verzet is er het sterkst van al. Het regime schuwt daarom geen enkel middel om de opstand te onderdrukken. Ik liep in de straten van Homs met mijn mond wijd open. Niet één huis bleef gespaard. Overal rondom ons geluiden van vliegende raketten. Onder onze ogen speelt zich een massamoord af. Gebeurt dit echt? Of is het een nachtmerrie?’

‘In Syrië betoogt meer dan 40% van de bevolking op straat, en dat onder vuur. Ken jij revoluties die meer dan 10% van de totale bevolking kunnen mobiliseren?’

Je bent speciaal terug naar Syrië gegaan om het geweld zelf te filmen. Dat is levensgevaarlijk. Waarom doe je dit eigenlijk?

‘Ze vermoordden zeven van mijn vrienden. Twee stierven in een auto waar ook ik in zat. Ze stierven door mij: ik had hen overtuigd de revolutie te vervoegen. Elke dag sterven mensen. Zelfs als mijn broer zou sterven, ik weet niet, zou ik nog versteend en vastberaden blijven om tot het uiterste te gaan. Ik heb al zoveel dode en verminkte lichamen gezien dat het banaal wordt. Hersenen van kinderen op straat, opengeschoten gezichten waar de rook nog uitkomt. Ik moet dat aan de wereld tonen.’

‘We kennen onze overheid goed. In de jaren ’80 vermoordde het regime tienduizenden burgers in een gelijkaardige opstand in Hama. Toen ik begin 2011 ging betogen, wist ik zeker dat ik zou sterven. Een onbeschrijflijk gevoel. Drie dagen lang sliep ik niet. Maar onze camera’s werden ons grootste wapen. 24/24u hebben we bijvoorbeeld een live transmission met camera’s op daken. Zo leggen we beelden van bombardementen en rookpluimen boven Homs vast. In de jaren ’80 wist niemand over de slachting in Hama. Maar anno 2012 vallen dankzij onze camera’s minder doden, tenminste de helft minder.’

De media beschrijven je als Britse Syriër. Wat betekent je Britse identiteit in de context van de revolutie?

‘Als mijn Brits accent te midden van de gruwel in Homs de wereld kan wakker schudden, is dat goed. Westerlingen identificeren zich nu eenmaal minder met iemand die in een Arabisch accent Engels voor de camera spreekt. Mij zien ze als one of them. Mijn moeder is Britse en voor de revolutie uitbrak, studeerde ik 4 jaar in Cambridge. Maar ik groeide op in Homs. Ik kan toch niet zomaar verdergaan met mijn leven en doen alsof er niks gebeurt?’

De Syrische revolutie wordt steeds meer een regionale oorlog. Zie je op het terrein iets van de inmenging van Iran en Hezbollah, Bashar al-Assad’s bondgenoten?

‘Kijk, alleen al op mijn buurt vuren ze 500 raketten per dag af. Waar komen die vandaan, denk je? De Iraniërs zitten nu al in Syrië. We hebben de mensen van de Iraanse Revolutionaire Garde gezien en ze vastgehouden. We hebben hun identiteitsbewijzen, maar wachten nog even voor we die bewijzen publiek maken, en tot we een Iraanse tolk vinden die met hen kan praten. Ook Hezbollah hebben we in Syrië gezien. Tegen hen zijn we onverbiddelijk. Wat denk je dat zij in Syrië doen? Het Syrische regime steunt die Libanese partij met wapens en geld. Als Assad valt in Syrië, valt Hezbollah in Libanon. Daarom komen ze zich moeien met onze opstand en dat kunnen we missen als kiespijn.’

Heb je kunnen vaststellen met welke wapens Homs wordt bestookt?

‘Ik zag raketten en raketlanceerders. Ik zag A-100 tanks. Ik zag mortiergranaten. Ik zag helikopters raketten afvuren. Zo vloog er één door het raam van mijn eigen huis. Het daverde op zijn grondvesten. Zelf werd ik geraakt door een flechette-bom. Dat is een bom die bij inslag nagels verspreidt. Een verboden wapen, zelfs in oorlogvoering tegen een regulier leger. Het Syrische leger gebruikt dergelijke wapens nu tegen burgers in Homs.’

Zitten er strijders van het Vrije Syrische Leger in Homs?

‘Het Vrije Syrische Leger zit niet in de stadscentra. Ze beschermen onze steden van buitenaf, zodat het leger niet binnenraakt. Bedoel je dat het leger Homs bestookt omdat er verzetsstrijders zitten? Niet waar. De bombardementen zijn willekeurig, op burgers in dichtbevolkte wijken. Overal liggen lijken binnen in de kapotgeschoten huizen.’

Hoe ben je Syrië ontvlucht en Libanon binnengeraakt?

‘Ik werd de grens over gesmokkeld via een tunnel van 4km lang, een halve meter hoog en 7m breed. We hadden twee gewonden bij. We moesten voorzichtig langs een militaire controlepost sluipen. Op elk moment konden we neergeschoten worden. Maar binnen een paar uur vertrek ik weer naar Frankrijk, naar het Europees parlement in Straatsburg. Ik moet mijn beelden buiten de risicozone krijgen, dus buiten Syrië én Libanon.’

Een dag later spreekt Danny Europese parlementsleden. Hij toont hen de laatste beelden die hij Syrië buiten smokkelde. ‘De tijd van praten is voorbij, de tijd van handelen aangebroken’, zegt hij voor het oog van de internationale media naast de voorzitter van de liberale fractie Guy Verhofstadt. Wat dat handelen betekent, wordt snel duidelijk: Verhofstadt zegt dat Europa mee het Vrije Syrische Leger zal bewapenen. Na het zien van Danny’s beelden vergelijkt hij Homs met Srebrenica. Een dag later, op 15 februari, verschijnt Danny opnieuw in Beiroet. Hij komt binnen met zijn vriendin. Hij gaf haar een boeket bloemen. Voor haar is het gevoel hem op elk moment te kunnen verliezen, ondraaglijk. Onmiddellijk doet Danny zijn verhaal, maar opnieuw mag niemand tot vrijdag weten dat hij in Libanon is. ‘Die man met het platte haar en de bril? Is hij belangrijk? Vertelde hij iets over de bewapening van het Vrije Syrische Leger? OK, dat is goed’, zegt Danny.

Vertel eens wat besproken werd?

‘De inhoud van mijn gesprekken kwam niet op televisie, maar al mijn gesprekspartners van het Europees parlement en de Europese Commissie zijn het eens over het bewapenen van het Vrije Syrische Leger. Het is de enige optie. Assad zal niet zonder verder bloedvergieten vertrekken, en grip op het leger hebben we evenmin. Frankrijk, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Qatar zullen de bewapening garanderen buiten de Verenigde Naties (VN) om. De VN tonen zich weer maar eens onbekwaam om massamoorden te stoppen. De legers van buurlanden als Turkije zullen een veilige zone openen waarlangs wapens en geneesmiddelen Syrië zullen binnenstromen. We gaan dit winnen, met of zonder hulp. Maar zonder veilige zone aan de grenzen krijgen we nooit voldoende wapens binnen.’

Waarom koos de oppositie in Syrië uiteindelijk voor gewapend verzet?

‘Wie bedoel je met de oppositie? Wat bedoel je met gewapend verzet? Eén ding moet je goed begrijpen: de Syrische revolutie is nog steeds vreedzaam. Betogende burgers zijn niet gewapend. En het Vrije Syrische Leger, dat zijn gedeserteerde soldaten. Je snapt toch wel dat deserterende soldaten niet gewoon mee in de demonstraties kunnen lopen om dan gedood te worden door sluipschutters van het regime?’

Is er dan een verschil met de oorlog in Libië?

‘In Libië bleef de revolutie een week vreedzaam en dan grepen burgers naar de wapens. Het werd een oorlog tussen het leger van Khadaffi en gewapende burgers gesteund door gedeserteerde soldaten en de NAVO. De Libiërs en hun Nationale Overgangsraad kregen al heel snel buitenlandse hulp. Maar de internationale gemeenschap twijfelt nog steeds over steun aan onze Syrische Nationale Raad. Waarom denk je? Omdat in Libië iedereen wapens heeft en in Syrië niet. Kan je geloven dat het Vrije Syrische Leger zijn wapens bij het Syrische leger haalt? Zo corrupt is ons leger. Alles in Syrië is te koop. Syriërs kunnen ook niet met wapens overweg zoals de Libiërs. Er zijn amper Syrische burgers die gewapend strijden. Als burgers zich zouden bewapenen, zou het regime zelfs chemische wapens inzetten. Het zijn ronduit psychopaten.’

Wie zijn de gewapende mannen in burger die je soms in video’s ziet?

‘Als je tien burgers met machinegeweren naast tanks ziet, en het leger laat hen op mij schieten, wie denk je dan dat ze zijn? Mijn vriend en ik werden neergeschoten, niet eens in een demonstratie. In augustus 2011 kreeg ik 2 kogels in mijn zij, ze kwamen achteraan binnen en gingen er vooraan weer uit.’

Stel dat het regime valt, hoe zie je de situatie na de revolutie?

‘Ik ben nu vooral bezorgd om de mensen die elke dag sterven. Dat moet stoppen. Maar denk je dat Syriërs na de revolutie gelukkig zullen zijn? Nee! Ze zullen in hun huizen wenen en denken aan de dode, verminkte lichamen die ze in de straten hebben zien liggen.’

Pieter Stockmans
Zelfa Madhloum

Volg hen verder op facebook ‘Tussen vrijheid en geluk’, een project waaraan ook Majd Khalifeh meewerkt. Met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek (info: www.fondspascaldecroos.org)

 

 

Volg ons op en nodig ook je vrienden uit om mee te volgen!

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.