Syrië: maskers boven, wapens onder tafel

Oorlog is de verderzetting van politiek met andere middelen

De vredesconferentie die de VS en Rusland willen organiseren, kan enkel succesvol zijn indien alle partijen bij het conflict op één of andere manier worden betrokken, en indien al die partijen bereid zijn de weg van de diplomatie te bewandelen. Die voorwaarden zijn niet vervuld. Nog te veel partijen bij het conflict denken dat ze meer politiek voordeel kunnen halen uit een gewapende strijd dan uit onderhandelingen. Ze geloven nog altijd dat ze de vijand kunnen uitschakelen en een 100% overwinning kunnen boeken. De gedroomde overwinning willen ze niet op het spel zetten door toegevingen die een noodzakelijk gevolg zijn van diplomatieke onderhandelingen.

Rusland en China zullen een resolutie voor een interventie of voor een overgangsregering zonder Assad blijven blokkeren in de VN Veiligheidsraad. Die houding laat zich niet alleen verklaren door het Syrië-conflict, maar door een globale machtsstrijd tussen oude en nieuwe machtsblokken. De strijd om Syrië dient de genadeslag toe aan wat er nog overbleef van de geloofwaardigheid van de Veiligheidsraad. Het is geen forum dat veiligheid in de wereld garandeert, maar één waar oorlog met andere middelen wordt verder gezet.

Maskers

Rusland zet nu twee maskers op. Enerzijds dragen ze het masker van een diplomaat die voor de camera’s de taal van vrede en onderhandelingen spreekt. Anderzijds dragen ze het masker van een soldaat die amper een paar dagen na de ontmoeting met Obama wapens levert aan het Syrische regime om het beter in staat te stellen een aanval vanuit de lucht en de zee af te slaan. Rusland blijft dus het militaire machtsevenwicht beïnvloeden, terwijl het vredesonderhandelingen verdedigt. Natuurlijk vertrouwen ze de VS niet. Ze versterken Syrië tegen een eventuele interventie van de VS of… Israël.

De VS geloven voorlopig niet in een interventie omdat hun voorwaarden niet zijn vervuld: een interventie moet snel, beslissend en goedkoop zijn en de te verwijderen dictator mag geen noemenswaardige steun meer hebben. Dat kunnen we van Assad niet zeggen. Hij heeft de steun van twee van de permanente leden van de Veiligheidsraad en van de machtige staat Iran waarmee het Westen onderhandelt over de nucleaire bom.

Israël daarentegen viel Syrië simpelweg aan en schond het Libanese luchtruim. Israël geeft uiteraard weinig om multilateralisme. Het was een unilaterale, preventieve aanval tegen opslagplaatsen van wapens die voor Hezbollah zouden bestemd geweest zijn. Israël kan dat ongestraft doen. Rusland kan Israël niet rechtstreeks beïnvloeden omdat Israël de VS achter zich heeft. Rusland reageert daarom achter de schermen door nog meer wapens aan Syrië te leveren en zijn veto te stellen in de Veiligheidsraad. Rusland toont zo een arrogant gezicht tegen de arrogantie van het Westerse blok. Het land blijft Assad steunen terwijl die zijn bevolking bombardeert.

“Met meer wapens verslaan we Assad binnen een maand”

Het Vrije Syrische Leger en de politieke oppositie weigeren een overgangsregering met Assad. Dat is vanuit hun standpunt begrijpelijk omdat Assad de initieel vreedzame eisen voor democratische verandering beantwoordde met sluipschutters en bombardementen. Wat minder begrijpelijk is, is dat het Vrije Syrische Leger gelooft dat ze het regime militair kunnen verslaan. “Met meer wapens verslaan we Assad binnen een maand”, zei Selim Idriss, commandant van het Vrije Syrische Leger, vorige maand in Brussel op uitnodiging van de liberale fractie van het Europees Parlement.

Ook Frankrijk en het VK lijken dat te geloven. Ze pleiten voor een afzwakking van het Europese militaire embargo tegen Syrië, zodat ze wapens kunnen leveren aan de Syrische oppositie. Ze vergeten dat Rusland op zijn beurt wapens zal leveren aan het regime. Bottom line: niemand kan niemand militair de beslissende slag toedienen.

Tijd om de militaire strijd te staken? Tijd om alle militaire investeringen in alle partijen bij het conflict een halt toe te roepen? Rusland dat het regime blijft versterken, Iran dat het regime versterkt via trainingen van milities en wapenleveringen aan Hezbollah, de Golflanden die de oppositie bewapenen, de VS die de strijders van het Vrije Syrische Leger trainen in Jordanië? De opstandelingen hopen de revolutie alsnog te doen slagen. Het regime vecht simpelweg voor zijn overleving. Maar het is een straat zonder eind, een wapenwedloop die een oplossing alleen maar verder weg brengt.

Kaarten op tafel

De vredesconferentie lijkt allerminst een oprechte diplomatieke poging om tot een oplossing te komen. Verschillende partijen zijn niet bereid om hun kaarten op de tafel te leggen. Abbas Golriz, adviseur voor de ambassade van Iran, zei tijdens het VUB-debat: “Als het conflict escaleert en uitbreidt, raken meer partijen betrokken. Dat moeten we voorkomen.” Dat klopt, maar de schade is al lang aangericht. De wildgroei van partijen bij het Syrische conflict en de verdeeldheid binnen de oppositie zijn niet hoopgevend. Diplomatie kan enkel een oplossing bieden als alle belanghebbenden vertegenwoordigd zijn en hoe meer partijen betrokken raken, hoe moeilijker dat wordt.

Het conflict is zo geëscaleerd dat marginale groeperingen zich konden vestigen als belangrijke spelers. Waarom zouden extremistische islamistische oppositiegroepen zich engageren voor een diplomatieke oplossing? Hoe kunnen die groepen worden betrokken wanneer ze zelfs niet enkel meer strijden voor de val van het regime, maar nu al voor een bepaalde politieke ideologie voor de toekomst van het land? De jihadistische strijd van het soennitische Nusra-front is een internationale strijd. Zij voelen zich niet gebonden door de diplomatie en zijn deels een instrument van de Golflanden om Iran te verzwakken.

En waarom zou Hezbollah, de Libanese gewapende islamisten aan de kant van het Syrische regime, zich engageren voor diplomatie zolang hun beschermheren in Iran hen wapens blijven leveren omdat ze geloven dat wat in Syrië gebeurt een existentiële eindstrijd is? Toch, achter elke niet-statelijke actor zit meestal een staat. De niet-statelijke actoren kunnen betrokken worden via de staten die hen steunen.

“Diplomatie is de enige manier om te vermijden dat er nog eens tienduizenden slachtoffers vallen. Wij zijn tegen een interventie. De regering van Syrië moet gekozen worden door het Syrische volk. Het gaat niet op om zomaar een regime omver te werpen”, zegt de heer Abbas Golriz. Gevraagd over het feit dat Iran toch ook intervenieert door Hezbollah te steunen en milities te trainen om het regime te steunen, antwoordt de heer Golriz: “Wij leveren geen wapens aan Hezbollah.”

Het conflict zal zo goed als zeker enkel worden opgelost indien de belangen van Iran in acht worden genomen. Zolang Iran voelt dat dat niet het geval is, zullen ze blijven investeren in de militaire strijd. De heer Golriz klaagde dat Iran niet werd uitgenodigd voor de vredesconferentie, maar voegde er niet aan toe dat dat voor Iran een zegen is. Zo hoeven ze niet uit de kast te komen over hun militaire steun aan Hezbollah. Een deelname aan onderhandelingen zou impliceren dat het land transparant zou moeten zijn over wie ze steunen in het conflict.

Pieter Stockmans
(met input van Majd Khalifeh)

Dit artikel is onderdeel van het project “Tussen vrijheid en geluk”.
Volg ons op Twitter: @VRIJHEIDenGELUK https://twitter.com/VRIJHEIDenGELUK

Volg ons op en nodig ook je vrienden uit om mee te volgen!