Wat is er met de internationale solidariteit gebeurd?

Eindelijk luisteren onze leiders naar het advies van hun kiezers en stellen ze het toegeven aan anti-immigratie stemmen in vraag.

Het negatieve verhaal over vluchtelingen en migranten begint te veranderen, waardoor de feiten zegevieren.

Er zijn duidelijke economische en sociale voordelen voor de opvanglanden en de landen van herkomst, en de meeste Europese en andere ontwikkelde economieën hebben immigratie nodig om aan de huidige en toekomstige personeelseisen te voldoen.

Dit is positief, maar nog niet genoeg! Alle landen moeten zich inzetten.

Om de noodzakelijke internationale oplossing te vinden, kunnen we een beroep doen op ons collectieve institutionele geheugen. Het is niet de eerste keer dat we te maken hebben met een vluchtelingenexodus van deze omvang. Denk maar aan de Vietnamese bootvluchtelingen in de jaren 80. Duizenden probeerden via de zee hun buurlanden te bereiken en van daaruit naar de VS, Canada en andere landen te gaan. Duizenden kwamen om het leven, mensensmokkelaars verdienden fortuinen en de landen van eerste opvang sloten hun grenzen.

En toch…

Ondernemende medewerkers van de VN Hoge Commissaris voor Vluchtelingen (UNHCR) bedachten een Compehrensief Actieplan, dat goedgekeurd werd door een internationale conferentie in 1989. Dat plan verenigde de internationale gemeenschap, creëerde een ordeningsproces dat een onderscheid maakte tussen asielzoekers en economische migranten, en stelde procedures vast voor de herverdeling van vluchtelingen en de terugkeer van economische miganten. Het mechanisme herverdeelde succesvol duizenden vluchtelingen, allemaal zijn ze productieve leden van de samenleving die hen opving. Dit is een goed voorbeeld van hoe dingen kunnen lopen, wanneer de wil en de middelen bestaan om mensen op een humane en waardige manier te beschermen en bij te staan. 

Om dat voorbeeld ook vandaag te doen slagen, moeten we:

• Opvang- en screeningscentra opzetten in transitlanden zoals Turkije, Griekenland, Italië en misschien Tunesië (ook Libië als de omstandigheden het toelaten), waar de UNHCR en de IOM de vluchtelingen/migranten opvangen. Respect hebben voor de universeel geaccepteerde procedures om een vluchtelingenstatus vast te stellen en vluchtelingen te herverdelen, en de procedures voor de terugkeer en/of de bijstand voor economische migranten.

• De capaciteit van tijdelijke opsporings- en reddingsoperaties in het Middelandse Zeegebied verhogen.

• Robuuste programma’s coördineren om mensensmokkelaars te arresteren.

• Onderhandelen met de landen van herkomst over de veilige terugkeer en reïntegratie van de vastgestelde economische migranten. 

• Deze maatregelen op globaal niveau financieren, de voornaamste landen van eerste opvang zoals Libanon, Jordanië; Turkije en Griekenland bijstaan en meer doelgerichte ontwikkeling financieren in de landen van herkomst.

• Informatiecampagnes opstarten, gericht op potentiële asielzoekers en economische migranten, die de huidige procedures en inherente risico’s van de reis toelichten. 

• Het negatieve verhaal in potentiële opvanglanden veranderen naar een verhaal gebaseerd op sociale en economische feiten.

Als ze op de juiste manier uitgevoerd worden, kunnen deze acties aantonen dat verlicht eigenbelang, menselijkheid en internationale solidariteit opnieuw tot een win-win situatie kunnen leiden. 

Maar dit zal alleen de huidige, tijdelijke piek aanpakken. We moeten leren omgaan met de bredere, langetermijnvluchtelingen – en migratietrend.

Op operationeel niveau zijn de organisaties voor asiel en migratie overweldigd en ondergefinancierd. Op beleidsniveau is er, buiten het Globale Forum over Migratie en Ontwikkeling, geen formele internationale structuur om beleidsopties te voorzien voor de toekomstige stromen van slachtoffers van menselijk geweld of natuurrampen. Allebei zullen ze nog tot ver in de toekomst ons dagelijks leven bepalen.

Bij het ontbreken van een dergelijk orgaan, moeten we Sir Peter Sutherland, de Speciale vertegenwoordiger van de VN Secretaris-Generaal voor Migratie en Ontwikkeling, het mandaat en de middelen geven om actie te ondernemen.

We zouden het proces op weg kunnen helpen door het werk van het UNHCR en de IOM beter te integreren en hen toe te staan om nieuwe langetermijnplannen voor te stellen. De Humanitaire Top volgend jaar in Istanboel, de vergadering uitgeroepen door de VN Secretaris-Generaal in september in New York, en de vergadering tussen Europese en Afrikaanse staatshoofden in Valetta in november zijn de ultieme gelegenheden om dat plan in werking te stellen.

Het is van kritiek belang dat we de relatie tussen ontwikkelingshulp en humanitaire hulp nieuw leven in blazen. Daarnaast moet de hulp de oorzaken van humanitaire problemen beter aanpakken. De Hoge Commissaris voor Vluchtelingen Gutteres is een onvermoeibare voorvechter van dat idee. Hij heeft onze hulp nodig.

Ten laatste moeten we de beleidskaders die de wereld dit jaar aanneemt optimaal benutten: de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s), een klimaatakkoord en het Disaster Risk Agreement. Als we de 17 SDG’s succesvol implementeren, zullen we een onmetelijk betere kans hebben om met toekomstige vluchtelingenstromen om te gaan.

Iedereen kan op een dag een vluchteling worden. Empathie, vrijgevigheid en een gedegen beleid zal de kans vergroten op een gelijkaardige toepassing op onze calamitieten van morgen.