Zijn radicalen en/of extremisten gewoon slechte mensen?

Samen met negen andere Europeanen die bijzonder werk verrichten rond radicalisering, ben ik de hele maand te gast in de VS.

Meestal verstaan we radicalisering als een theologische begeleiding voor mensen die bereid zijn tot geweld, zogenaamd op basis van de Koran. Maar niets is minder waar. Mijn collega-experts verstaan radicalisering gelukkig ook op zijn breedst. Net als de Amerikanen trouwens, al noemen zij het ‘Combatting Violent Extremism’ (CVE). Een omgekeerde wereld dus, waarin ik op zoek ga naar het meest proactieve. Beperkt de ‘American Dream’ radicalisering?

No hanging, no banging, no slanging!

In deze bijdrage ga ik dieper in op de vormen van extremisme die in de VS bestreden worden. Zoals in de vorige bijdragen aangehaald, doen ze dat meer vanuit dienstbaarheid dan vanuit beleid.

Net als in mijn werk over Molenbeek, start het verhaal van gewelddadig extremisme bij gebroken gezinnen en bendes. Jongeren zijn op zoek naar een functionele thuis en hoewel de meesten die vinden waar hun wieg stond, gaat een belangrijke groep op zoek naar een alternatief. Utilitarisme is des mensen.

Net als in mijn werk over Molenbeek, start het verhaal van gewelddadig extremisme bij gebroken gezinnen en bendes.

Los Angeles is koploper in bendevorming. De statistieken zullen je een drastische daling van bende gerelateerd geweld tonen, maar -zo vertrouwt de hoofdinspecteur van de jeugdbrigade ons toe- dat is slechts omdat ze het gros van dat geweld anders zijn gaan noemen in de statistieken. Niettemin vormen bendes en bende activiteiten een alternatieve thuis.

Zo getuigen twee dertigers, die de contacten met hun bende tot een beleefd minimum hebben herleid. Ze volgen een reïntegratieprogramma bij HOMEBOYS, een organisatie opgericht door Jezuïet Greg Boyle, onder het motto “Hope. Compassion. Kinship.” Ze krijgen een nieuwe thuis en een weergaloze casewerker die hen begeleidt naar werk en zelfstandigheid.

Een deel van hun vorming bestaat eruit hun verhaal met ons te doen. Ze misten een vaderfiguur, vonden aanvaarding in de bende van hun straat, en van het ene kwam het ander. Conflicten escaleerden tot gewapend geweld, snoep stelen evolueerde tot het baden in gestolen rijkdom. Tot het moment dat je extremiseert, in de gevangenis belandt of neergeschoten wordt. Onze getuigen maakten het mee. Zij verloor haar baby door detentie, hij zijn rechter onderbeen in een schietpartij.

Jihadistische en fascistische groepen vissen in de bendevijver, maar vormen volgens professor Bobby Pace van de Community College of Aurora, Colorado, een moderne bende. Hij doet de dingen die ik aspireer en vindt samen met zijn studenten en via wetenschappelijk inzicht de meest succesvolle methodieken. De ThankYouAmerica campagne kwam tot stand dankzij de passie van studente Sharona Grinsteiner.

Als immigrant brengt ze een frisse kijk mee. Ze gaan nu mensen met angsten (islamofobie en een blanke genocide -I kid you not!-, angst voor feministen, homofobie, …) opvangen in  face-to-face gesprekken (met moslims, met feministen, met holebi’s, …). Dus geef ik hun een overzichtje van de valkuilen; er zijn immers Belgen genoeg die hun buurman Abdallah de hemel in prijzen, maar andere moslims weergaloos misprijzen. Maar professor Price is voorbereid: hij maakte een grondige analyse van de narratieven en heeft een heel marketingplan klaar om hen te achtervolgen met het alternarratief. En bovenal: ze doen geen sensibilisering zonder vervolgactiviteiten.

There are no white supremacists in America, God no!

Maar hoe bereid iedereen ook is om ons te vertellen over gewelddadig jihadisme, Amerika heeft grotere issues: extreem rechts. De voorbije weken werd het ons in alle talen ontkend. In de jeugdgevangenis, bij de sheriffs en de ambtenaren: extreem rechts is niet zo’n groot probleem.

Terwijl het islamistisch extremisme daalt, stijgt het aantal blanke haatgroepen in Amerika gestaag.

Professor Erroll Southers, van de University of Southern California, is een absolute autoriteit op het vlak van radicalisering. Niettemin moet hij naar adem happen, wanneer we hem confronteren met deze stelling. Het tegendeel is immers waar en terwijl het islamistisch extremisme daalt, stijgt het aantal blanke haatgroepen in Amerika gestaag. En hoewel je hier vrij haat kan spuien, mag je niemand bedreigen of aanvallen.

De teller van het Southern Poverty Law Centre staat op een 1000-tal haatgroepen. Gisteren werd nog in Kansas een Indische ingenieur neergeschoten. Enkel Hindoestaanse kranten en de lokale krant pikten het bericht op. The Huffington Post rapporteert over de ‘white supremacy’ artikels die leden van het regeringskabinet schrijven. Een alternatieve krant, maar geen alternatieve feiten.

Stiekem heel proactief

Het terrorisme in Amerika is van extreem rechts doordenkt. Als we dat willen oplossen, kunnen we geen tijd verliezen met de precieze ideologie of pathologie. Ik besef dat eens te meer wanneer we de kans krijgen om te spreken met de ouders van Lauren, een jongen die werd neergeschoten in Columbine School. Al luisteren we vooral, want het is een zeer emotionele getuigenis. De ouders zijn sterk. Ze hebben veel verdriet, maar geen haat. Ze kunnen zich slechts één ding erger inbeelden, dan wat hen is overkomen; dat je een ouder van de dader bent. Met hen hebben ze goed contact.

De hele gemeenschap van Littleton heeft een beter contact met elkaar sinds het incident. Elke kleuter, leerling en scholier werd opgevangen en opgevolgd tot diens achttiende. De directeur maakte daar zijn levenswerk van. De gemeenschap sloopte de bibliotheek en de cafetaria waarin het drama zich afspeelde en zamelde 3,1 miljoen in om een atrium in de plaats te zetten. Men zei hen dat het onmogelijk was om dat bedrag in te zamelen. Daarop kregen de ouders een kaartje in de bus dat zei: “Those who think it cannot be done, shouldn’t stand in the way of those who are doing it.” De rest is geschiedenis. Zelfs Bruce Springsteen hield benefietoptredens. Een kunstenares aan de andere kant van het land richte het atrium in. En de mama van Laura, bakte duizenden koekjes voor alle vrijwilligers.

Ik durf dan toch vragen of naast alle programma’s voor de slachtoffers, er ook preventief gewerkt wordt opdat er niemand meer extremiseert tot dader. Het antwoord is zeer negatief. Die jongens waren gewoon slecht, eentje had psychische problemen. Maar vijf minuten later blijkt dat ze zich ook weergaloos hebben ingezet voor jongeren die pesten, voor jongeren die in een disfunctioneel gezin opgroeien. Opdat iédereen hen vroegtijdig zou herkennen en laten begeleiden.

Heel Amerikaans.

Alexander Van Leuven (34) is radicaliseringsambtenaar in Mechelen en doctoraatsonderzoeker deradicalisering aan de KU Leuven. De antropoloog is door de VS geselecteerd als ‘young potential’ voor het High Potential Leadership Program rond radicalisering.