Fietsgadgets: creatief en hip, maar contraproductief

Fietsen is helemaal in. Niet enkel in Europa, maar ook elders in de wereld. Dat is uiteraard zeer positief, maar met die populariteit lijkt er ook een tweede trend opgestart te zijn_ fietsgadgets. Er gaat geen enkele week voorbij zonder dat er ergens in de wereld een uitvinder zijn garage opent en pronkt met zijn oplossing om fietsers het leven eenvoudiger, veiliger of gebruiksvriendelijker te maken.

Voor mij is de fiets een gebruiksmiddel zoals een mixer en een stofzuiger. Hoe minder franjes aan mijn fiets hoe beter. Mijn topgadgets (slot, snelbinder en fietstassen) zijn dan ook geen nieuwe of hippe uitvindingen.

Ik fiets omdat het meestal de gezondste, goedkoopste, meest ecologische en snelste manier is om me van A naar B te brengen. Als een gadget mijn fietservaring op één van die vlakken significant kan verbeteren, dan zal ik het overwegen. En net daar wringt dikwijls het schoentje.

Het valse veiligheidsdiscours

Gadgets of accessoires komen in alle maten en gewichten maar de focus ligt meestal op het verbeteren van je veiligheid en fietscomfort. Het uitgangspunt van vele gadgets is dan ook als volgt_

Fietsen is levensgevaarlijk, maar met dit accessoire is je veiligheid gegarandeerd!

Ik ga hier niet mee akkoord. Fietsen is bijzonder veilig. Zelden veroorzaken fietsers zware of dodelijke ongevallen. Uiteraard zijn fietsers vaak het slachtoffer, maar de gadgets zetten te sterk in op de culpabilisering van het slachtoffer. Als je deze helm had opgezet, of reed met deze reflecterende fiets, of deze handschoenen met richtingaanwijzers had aangedaan, dan was alles in orde geweest! Dat is uiteraard een totaal verkeerde boodschap en dit creëert bovendien een vals veiligheidsgevoel bij fietsers.

“Gadgets zetten te sterk in op de culpabilisering van het slachtoffer.”

Eerder dit jaar werd Volvo nog in verlegenheid gebracht toen ze mee op de kar sprongen met hun Life Paint. Copenhagenize.com maakte snel kipkap van dit soort idiote beeldvorming.

Vele fiets- en gadgetblogs gaan spijtig genoeg blindelings mee in het verhaal. De sensationele titels verleiden bezoekers om een kijkje te gaan nemen. 

Een greep uit deze gadgets en de headlines die ze meekrijgen op blogs_

Verkeersveiligheid aanpakken doe je in de eerste plaats door radicaal te kiezen voor een beleid waarin de auto niet centraal staat. Dat zal de meeste vruchten afwerpen. Uiteraard moeten alle weggebruikers (ook fietsers) zich verantwoord gedragen, is betere infrastructuur cruciaal en is er nood aan meer verkeerseducatie, maar gadgets spelen daarin geen belangrijke rol.

“Fietsgadgets bekrachtigen vaak foute denkbeelden rond fietscultuur en verkeersveiligheid. Op langere termijn doen ze meer kwaad dan goed en leiden ze de aandacht af van de echte problemen en broodnodige oplossingen.”

Ik kom nu al ogen te kort

Andere gadgets proberen het gebruiksgemak van je fiets te pimpen. Zoals autofabrikanten al jaren de wagen proberen te overladen met allerlei snufjes om je rijplezier te verrijken of te vereenvoudigen, is nu ook de fietswereld een interessante markt geworden.

Spijtig genoeg wegen de voordelen van de meeste uitvindingen niet op tegen de potentiële nadelen. Een simpel voorbeeld is de hippe, Zweedse design-koffiebekerhouder van Bookman. In theorie een leuk hebbeding, maar in praktijk totaal nutteloos bij de eerste beste kasseistrook. Het risicio bestaat dat ik meer bezig ben met mijn koffie dan met het verkeer.

Bovendien worden al mijn zintuigen al voldoende geprikkeld wanneer ik door de stad fiets. Ik moet sowieso continu bezig zijn met wat er rondom mij gebeurt om situaties te kunnen anticiperen (verkeerslichten, wagens, tegenliggers). Geen nood dus aan extra auditieve of visuele prikkels. Laat dat nu net zijn wat veel gadgets je proberen aan te praten. Je kan het zo gek nog niet bedenken of er loopt een crowdfunding voor.

Eén voorbeeld ter illustratie_ Byxee. Een toestel dat je op je stuur monteert en je waarschuwt voor putten en voorwerpen via een beep-geluidje. De idee werd wereldwijd op honderden blogs voorgesteld. Reclame genoeg dus om een succesvolle crowdfunding te realiseren… niet dus. Het project strandt op 14% van het doel met 89 sponsors. Waarom? Omdat niemand echt op dit toestel zit te wachten.

Toch wordt over dit soort zaken gretig geblogd en massaal gedeeld. Nog een aantal voorbeelden die recent de kop opstaken, om af te ronden. Zo zijn er de fietsoortjes van Bern en de achteruitkijkradar van Varia. Extremer kan ook nog met de Raptor helm (filmpje). Deze is niet geïnspireerd door de auto-industrie, maar door de helmen gebruikt door piloten van gevechtsvliegtuigen… Met de misleidende slogan “So you can keep your eyes on what matters.”.

---

Conclusie: Gadgets dragen zelden bij tot fietsveiligheid

Er lijkt maar geen einde te komen aan de fietsgadgets vandaag de dag. Ik blijf het boeiend vinden om te zien hoe de fiets mensen wereldwijd inspireert tot creativiteit. De fiets is al meer dan honderd jaar oud, maar het is duidelijk dat het verhaal nog lang niet ten einde is. Denk aan de opkomst van elektrische fietsen. De verleiding is dan ook groot om af en toe een nieuw snufje in de kijker te zetten. 

Maar spijtig genoeg worden er met al deze uitvindingen meer imaginaire problemen opgelost dan reële aangepakt. Daarom is er ook zelden een grote markt voor en oogsten de gadgets vaak niet meer dan ‘five minutes of fame’ via allerlei blogs en sociale media. Op zich is hier weinig mis mee, zij het niet dat deze gadgets foute denkbeelden rond fietscultuur en verkeersveiligheid bekrachtigen. Op langere termijn doen ze meer kwaad dan goed en leiden ze de aandacht af van de echte problemen en broodnodige oplossingen.